Antik dönem coğrafyacılarının sınırlarını belirttiği Troas, Aiolis ve Mysia bölgeleri, Kuzeybatı Anadolu’nun önemli bir bölümünü kapsıyor. Bu antik bölgeler günümüzde Çanakkale, İzmir ve Balıkesir illeri sınırları içerisinde yer alıyor.
Antik çağın en bilinen şehirlerinden Troia’nın yıkılışından söz eden Homeros destanları dışında çok az bilgiye sahip olduğumuz ve bu nedenle “Karanlık Çağ” diye isimlendirdiğimiz MÖ 12. yüzyıl ile MÖ 9. yüzyıllar arası dönemlerden sonra Ege coğrafyasında hızlı bir kentleşme görmekteyiz. Yunanistan’dan gelen Aiol ve İon boylarının özellikle kıyılardan başlattığı şehirleşme ve kolonizasyon hareketleri daha sonra bütün bölgeye yayılmış ve pek çok kent devleti kurulmuş…
Eski Yunan siyasal ve sosyal yaşamının en karakteristik örgütleniş biçimi “polis” adı verilen kent devletleri. Bu devletlerde başlangıçta krallık olan yönetim biçimi daha sonraları aristokratların söz sahibi olduğu oligarşik yönetim biçimine dönüşmüş. Kentin çevresindeki kırsal kesim ve Akropolis denilen kent merkezinde kamuya ait yönetim birimleri Agora, Gimnasium, Tapınaklar gibi ortak alanlar bulunuyordu.
Kent devletinin ekonomik, siyasi ve askeri gücünün en önemli göstergelerinden biri de para basımıydı. Kentin bağımsızlığının en önemli göstergesi olan bu sikkeler, arkeoloji çalışmalarının da vazgeçilmez malzemeleri arasındadır. Antik kentlerin yaşadığı tarihsel süreci açıklamakta bu sikkeler yardımcı olmaktadır.
Sevgili dostumuz A. Özkan Arıkantürk’ün “Sikkeler Işığında Antik Kentler” kitabı işte satırlarla başlıyor. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’nin çok önemli bir kültür hizmeti olan kitabı kaynak kitaplar kütüphaneme yerleştirmenin sevinci içindeyim.
Ülkemizin saygın koleksiyoneri Özkan Bey dostumuz, “Bu çalışmamızdaki amacımız; koleksiyonumuzdaki kayıtlı sikkeler üzerinden Troas, Mysia ve Aiolis bölgelerinde sikke bastıkları bilinen 70 antik kentin konumlarının ve tarihsel süreç içerisindeki yerlerinin anlatılmasıdır” diyor..
Balıkesir ilimizin sınırları içerisinde antik dönemde sikke bastığı bilinen toplam 20 kentin var. Bu kentlerden 14’ünün sikkeleri de Arıkantürk Koleksiyonunda yer alıyor.
Antik dönem yazarları, değişik nedenlerle bölgelerin sınırlarını farklı biçimde anlatmışlar. Bu nedenle, kitapta bölgelere dahil kentlerin belirlenmesinde ortak bir metod olarak, önceki yıllarda yayınlanmış Grek Sikke Katalogları’nın (Sylloge Mummorum Graecorum) takip ettiği yol izlenmiştir.
Özkan Arıkantürk peki bu koleksiyonculuğa nasıl merak sardı? Kitabın öyküsünü şöyle anlatıyor:
Tarih ve arkeolojiye olan ilgim ve sevgim zaman içinde beni arkeolojik eser koleksiyonerliğine yöneltti. Oluşturmak için 1994 yılından bu yana çaba gösterdiğim antik sikke koleksiyonunu, böyle bir yayın aracılığıyla daha geniş kesimlere ulaştırabilmek en büyük idealimdi.
4o yıldır çalıştığım Burhaniye'nin bağlı olduğu Balıkesir ilimiz, antik dönemlerde sikke basan 20 kenti sınırları içerisinde barındırmaktadır. Bu kentler Troas, Mysia ve Aiolis antik bölgelerine aittir.
Koleksiyonumun tümünde bu üç bölgede kurulmuş 7o antik kentin muhtelif dönemlerine ait 35oo'den fazla sikke yer almaktadır. Bunların 65o'si Balıkesir'in antik kentlerinde basılmıştır. İlimizin kültürel zenginliklerinden bir bölümünü oluşturan bu koleksiyondaki sikkeler ve bunların basıldığı kentler bu kitapta ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
Özkan Bey bilim insanlarına da teşekkürü unutmamış:
Bu kitap çalışmasında esas olarak, Sayın Prof. Dr. Oğuz Tekin ve Sayın Doç. Dr. Aliye Erol'un koleksiyonumdaki sikkelerden hazırladıkları Sylloge Nummorum Graecorum Turkey 9 dizisinin Troas, Aiolis ve Mysia ciltlerindeki bilgilerden yararlanılmıştır. Kendilerine teşekkür borçluyum.
Uzun ve zorlu bir uğraş sonucu ortaya çıkan bu kitap projesinin gerçekleşmesindeki büyük destekleri için Sayın Mürsel Sabancı ve Sayın Prof. Dr. Abdullah Soykan'a, ayrıca tüm katkıları için Sayın Prof. Dr. Gürcan Polat, Sayın Prof. Dr. Ahmet Yaraş, Sayın Murat Yaman ve Sayın Taylan Köken'e teşekkürlerimi bildirmek isterim. Bu kitabı, bugüne kadarki anlayış ve yardımları için sevgili eşim İsmet'e ve çocuklarım Gönül, Kerem ve Leyla'ya adıyorum.