Arthur Miller’in Pulitzer ödüllü “Bir Satıcının Ölümü” oyununda WillyLoman, kapıdan-kapıya pazarlama yapan bir girişimcidir. “Amerikan rüyası”Willy’yi, hedeflerini belirleyerek, kendini motive ederek, disiplinli çalışarak günün birinde çok zengin olacağına inandırmıştır. Willy hayatı boyunca bu (dayanaksız) pozitif düşünceyle deli divane gibi çalışır; fakat ne bir DuPont olur ne de bir Rockefeller. 63 yaşında hasta yatağında son nefesini verirken Willy eşine 25 yıl boyunca taksitlerini ödedikleri evlerinin borcunun nihayet bittiğini söyler. Willy, hayatını Amerikan rüyasının peşinde koşarak harcamış (getrichordietryin) ama ölürken elde edebildiği tek şey bir dört duvar olmuştur.
***
Türkiye’de “dört duvar sahibi olamadan ölen nice insan var” dediğinizi duyar gibiyim ama konumuz bu değil bugün. Dünyayı saran son Amerikan Rüyası sosyal medya fenomenleri üzerine biraz daha sohbet edelim. Başta gastronomi olmak üzere gerçek dünyadan sahteciliğe geçişin en kolay olduğu alan, malum sosyal medya…Fenomenlerin yoğun olduğugastronomi soytarılarına bu yazıda yer vermeyeceğiz.
***
Türkiye’de sosyal medyada belli bir takipçi kitlesine ulaşana fenomen demeye başladılar bir süredir. Bu da fenomen denen kişinin eblehlerin sırtından para kazanan sosyal medya soytarısı haline gelmesine yol açıyor. Paraya pula ihtiyacı olmadan bu işi zevk için yapanlara, ya da sadece küçük avanta-davet peşinde koşanlara fazla dokunmayalım. Derdim takipçilerini “ürün” yani “mal” yapanlar…
İstatistiklere göre içerik üretenlerin sadece yüzde. 2'si faydalı içerik üretiyormuş. Kalanlar avantacılar….
Geçenlerde bu fenomenleri izleyen şaşkınlara şöyle bir anket yönetildi: “Sosyal medyada influencerları takip ediyor musunuz? Her zaman gönderilerini kontrol ediyor musun? Etkileyenlerin hesaplarını kontrol etmeye çok fazla zaman harcadığınızı veya takıntılı hale geldiğinizi mi düşünüyorsunuz? Ve check-in yapamadığınızda, bağlantınız kopmuş veya kaybolmuş hissediyor musunuz?Tüm bu sorulara evet yanıtı verdiyseniz, sosyal medya influncerleriyle‘sorunlu etkileşim’ olarak bilinen şeye sahip olabilirsiniz”.
Gençlere daha sonra öğüt de verildi:Aman kendinizi fazla suçlamayın. Sosyal medyanın göz kamaştırıcı etkisine kapılan birçok kişiden birisiniz. Ve bu, sosyal medya influncerlerinin, Instagram'daki canlı yayınlar ve anketler gibi etkili kalmalarına yardımcı olan birçok özellik ve taktiğe atfedilebilir.
Mayıs 2022 itibarıyla bütçe giderek büyümüş ve sosyal medya üzerinden ticaretin boyutları 13.8 milyar ABD dolarına ulaşmış durumda. Ne büyük bir endüstri değil mi?
Burada asıl tartışmamız gereken mevzu birkaç ay önce de yazdığım gibi işin karanlık yönü: Sosyal medya insanlığın sonunu mu getirecek, bu bağımlılık nerede bitecek, bu şirketler bir yol açtı ama şimdi dünyayı neye dönüştürdüklerinden pişmanlar mı, pişman olsalar da bu geriye dönülebilir bir nokta mı? Bilemiyorum. Bildiğim sosyal medya katılımcıları cesaretlendirmekte ve ilgili olan her bir kullanıcıdan geri bildirim alabilmektedir ama bizde bu en çok kötüye kullanılan mevzu…
Aslında sosyal medya servisleri geribildirime ve katılımcılara en açık alanlar. Bu servisler oylama, yorum ve bilgi paylaşımı gibi konularda cesaret aşılıyorlar. Ama bizdeki gibi yarım akıllı, yarım bilgili insanlar için burası lağım çukuruna dönüşebiliyor.
Geleneksel medya içerik aktarır ya da dinleyiciye bilgi ulaştırır ama Türkiye’de bu medyanın güvenilirliği giderek azalmaktadır. Sosyal medya ise topluluklara çabuk ve etkili bir oluşum için izin veriyor ama güven vermede çok geride…
Geleneksel medya ile sosyal medya arasındaki belki en önemli fark özgürlük… Geleneksel medya hükümetlerin ve reklam verenlerin baskısı altındadır ve özgürce yayın yapamaz. Sosyal medya ise kolay erişilebilir, herkes tarafından eşit düzeyde kullanılabilir-di…
Son zamanlarda bu influncerler, sosyal medyadaki güçlerini artırmak yeni numaralar bulmuş durumdalar.Sosyal medya fenomenlerinin karanlık yüzü hakkında daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.