Avustralyalı Prof.John Keane Yeni Despotizm adlı kitabında yaklaşığıyla, Machiavelli’nin şöyle dediğini yazıyor…
‘Cehenneme giden yolda yürümek daha kolaydır. Çünkü yokuş aşağı giden yolda insanlar… gözlerini kapattılar!’ Bir o kadar insan da, demokrasiye ne olduğunu umursamaktan öte… bir şey yapmadılar. Kapatma gözlemini de… doğruladılar.
***
Hele de komünizm ölüp, ‘diktatörleri ilacı yemiş sinekler gibi yere düşünce…’ Bu yüz yılda bile despotlar çıktı ortaya… Hemde kimileri, aynı tornadan çıkmışlar gibi…
Prof. Keane… çok örneklerden veriyor da;
400 bin nüfuslu Brunei’nin Sultanının…
250 banyolu sarayından, 200 midilli’sinden
söz ediyor. Altın kaplamalı Rolls Roycesi ile, 5.000 lüks arabasını anlatıyor. Dahası da kimilerini anlata anlata… batırıyor!
Bunların bir çoğu da kopyacı… Birbirine bakıp benzeşiyorlar, dayanışmalı duruyorlar. ‘Azıcık aşım, ağrısız başım’ demiyorlar…Yargı vesayeti, bekçisiz domokrasi, demokrasisiz seçim, medyasız geçim, büyük sermaye ile iç içe geçmeler ve kibirlikleri. Gorbaçov’un da Putin kibrine… söyledikleri!
***
Tabii ilk sıralarda da… Macaristan Başbakanı Viktor Orban geliyor. Askerliği sırasında görüşü değişmiş, keskin solculuktan kesin bir dönüş yapıp, keskin bir sağcı olmuş… Geçişçiler de zaten bizdeki kimileri gibi, sağcılıkta ve yağcılıkta sınır tanımıyor… Hızlarını kesemiyor, fileleri kevgire çeviriyorlar !
Basın sindirilmiş, denetim ve demokratik kurumlar kendine bağlanmış, geriye bir şey kalmamış. İddia o ki…Yakınlarını koruma, kayırma iddiaları da ayyuka çıkmış…
Bu olumsuzluklara rağmen… Yakınlarda yapılan seçimlerde, 6’lı muhalefet ittifakına büyük fark atarak % 35’e karşı, % 53’ile seçimi kazanıyor. Demek ki, sadece hak hukuk ve özgürlük söylemleri, halkta yeterli etkileşimi sağlayamıyor !
Kimi insanlar… yapamadıklarını başkaları yapıyorsa, onda kendilerini görüyorlar ki…
Celladına aşık olmak gibi şey, işte bu!
Ama ekonomisi de, bir başka Macarın.
Cep delik… cepken delik değil.
Kişi başına düşen milli gelir 18.000 Dolarda. Enflasyon da son şahlanışla % 8.5’ oranda.
Bir kişilik tahmini ev masrafları kirasız 4.850 Lira. Bir kilo yerel peynir 85, bir kilo pirinç 17, bir kilo domates 24, bir kilo patates 12 Lira… gibi.
İşsizlik oranı (2017) % 4.1, asgari ücret 7.350 Lira. Yani asgari ücretle geçinme mümkün görünüyor. Seçime az bir süre kala Orban… Süt, un, ayçiçek yağı gibi ürünlere zamları durduruyor… Gıda ürünlerine zammı yasaklıyor. Şeker,tavuk,domuz eti gibi ürünlere de tavan getiriyor…
Muhalefet, tedbirlere ekonominin… iflasıdır diyor. Başkent Budapeşte Belediyesini kazanmakta dahil, yerel seçimlerdeki başarısı devam eder sanıyor… Adayı da silik kalıyor. Sonuçta iflas eden… kendisi oluyor. 2010’dan beri iktidarda olan, beklentilerin aksine, % 53’ den fazla oy alarak iktidarını sürdüren Orban, Muhalefeti ediyor… kurban!
***
En önemlisinin ekonomi olduğu anlaşılıyor. Yapacağız, edeceğizin yanında… Nasıl yapacağızı, nasıl edeceğizi, kaynaklarını… Somut ve inanılır bir biçimde ortaya koyarak, çözüme odaklanmak… gerekiyor!
Kimi yorumcuların koro halinde ki…
Macar muhalefetinin 6’lı masasını, yollama yoluyla bizdeki 6’lı muhalefet masasıyla eşleştirmesi… Ekonomik koşullar çok farklı olduğundan tutarlı değil ama, bir çağrışım yaratma amacı da… ortada duruyor!
Peki, İsrail’deki sağlı sollu 8’li muhalefet masasının, Netanyahu’yu halline ne demeli.
Sorusu mu… soruluyor?
Diyeceğimiz…
Kaynak için, akıntıya karşı bile yüzmeli ki,
Bir gün bir sabah Günaydınnn…! çekmeli.