Biz burada mutat aralıklarla olduğu gibi yine başörtüsünü tartışırken, bu hafta Nobel ödülleri sahiplerini bir bir buluyor. Tıp ve Fizik ödülleri verildi, bugün de kimya ödülünü öğreneceğiz.
Şimdi bizim okurlardan bazıları “millet aç aç” diye yorum yapacak ama dünyanın daha iyiye gidebilme umudunu koruyabilmemiz için bilimdeki gelişmelerin farkında olmak şart.
Önceki gün 2022 Nobel Tıp Ödülü Neandartel'lerin genom dizilemesini gerçekleştiren ve Denisovan isimli bir "hominin" (insansı) keşfeden SvantePaabo'nun oldu. Araştırması ayrıca Homo Sapiens'in (insan) Afrika'dan göç ettikten sonra bu tür ile ürediğini de ortaya koydu. Paabo, genetik evrim konusunda sayısız keşfe imza attı, Altaylardaki Denisova adamı gibi yeni insan türlerini saptadı, Neander-Sapiens evliliklerini ispatladı, insanın unutulan tarih öncesi hikayesini yeniden yazdı... PaaboNobel, Tıp Ödülünü 67 yaşında aldı. Antik DNA incelemeleri sonucu bulduğu gen transferleriyle bağışıklık sistemini anlamada yeni alan açtı. Babası da 1982’de aynı ödülü kanda pıhtılaşmayı engelleyen maddenin keşfi ile almış. Hikayesini Orhan Bursalı Cumhuriyet’te çok güzel anlatmış tavsiye ederim.
***
Ama beni asıl sevindiren fizik ödülü oldu. Bu alanda ben çoğunu anlamayıp Gökhan Sezer kardeşime sorsam da inanılmaz işler oluyor. Evet geç oldu ama sonunda oldu. Kuantum dolanıklığını farklı zamanlarda deneyler ile kanıtlayan üç ayrı isim 2022 Nobel Fizik Ödülünü paylaştı.N?obel Fizik Ödülü, kuantum mekaniği alanındaki çığır açıcı çalışmaları nedeniyle Fransız bilim insanı Alain Aspect, Amerikalı bilim insanı John Clauser ve Avustuyalı bilim insanı Anton Zeilinger’e verildi.
Daha bir hafta önce şöyle bir bilgi gelmişti: Araştırmacılar, 100 bin denklem gerektiren fazlasıyla karmaşık bir kuantum fiziği problemini, yapay zeka kullanarak sadece 4 denkleme düşürdü. Bilim insanları, “boyutluluğu azaltma” yönteminin kuantum problemlerine yönelik bilimsel araştırmalarda “devrim” niteliğinde olduğunu ve bunun da çok yüksek verimli malzeme tasarımında atılımlara yol açabileceğini umut ediyor. Sonuçlar, süper iletkenlik gibi yararlı özelliklere sahip veya sinirbilimden yenilenebilir enerjiye kadar değişen uygulama alanları olan yeni malzemeleri kapsayabilir. Ne işler değil mi?
NobelFizik Ödülünü alan ü?ç bilim insanının çalışmaları yeni nesil bilgisayarlar ve daha güçlü telekomünikasyon sistemleri geliştirilmesinin önünü açıyor.Yaklaşık 900 bin dolarlık ödülü paylaşacak olan üç bilim insanı, birbirinden ayrıldığında bile tek bir parçacık gibi davranın iki atom altı parçacığının kuantum dolanıklığı olarak bilinen durumlarını kullanarak çığır açıcı deneyler yaptı.
N?obel Fizik Komitesi üyesi Eva Olsson, “Kuantum bilgisi bilimi dinamik ve hızla gelişen bir alan. John Stewart Bell'in 1960'lardaki çalışmasını geliştirerek önce Clauser 1972 yılında, 10 yıl kadar sonra Aspect ve 1998'de Zeilinger kuantumdolanıklığının gerçek olduğunu, iki veya daha fazla dolanık parçacığın birbirlerinden ayrı olsalar bile anlık olarak iletişim halinde olduğunu kanıtladılar” diyerek açıklamış ödülün gerekçesini.
Tabii ki kuantum ödül alınca kuantum tüccarları da hemen harekete geçtiler. Bizim arkadaşlar hemen uyardılar “Nobel ödülü kuantum fiziği üzerine verilmişken şunları bilmenizi isteriz: Frekans negatif olamaz, Erol Taş tarzı kötü enerji yoktur, Niyet etmek elektronları değiştirmez. Kuantum yaşam koçları ve şifacıları temel fizik bilmeyen nitelikli dolandırıcılardır.”
Ve devam ettiler: Bu yılın Fizik Nobel ödülü içinde 'kuantum' kelimesi geçen bir çalışmaya verildiği için, “kuantum düşünce yöntemi ile hayatta başarı ve mutluluk” satan sahte bilimcilerin müşteri sayısında patlama olma korkusu yaşadığım doğrudur.
Ne demişti Nobel ödüllü ünlü fizikçiRichard Feynman. “Aptallık, gerçeğin bilinmesine ve görünmesine rağmen yalanlara inanmaktır. Ve bu durum, tüm diğer hastalıklardan daha bulaşıcıdır”
Bakalım bugün kimya, yarın da edebiyat ödülü kimlere gidecek?