Bugün Pazar...
Hiç bitmeyen sevgi ve saygıyla...
Atatürk’ü bu köşede anma ve hatırlama günü...
Bir kez daha...
Az bilinen özel bir süreci paylaşalım...
Bunu yaparken de...
Bu öyküyü bugünlere taşıyanları…
Saygıyla analım...
***
Devlet Baba’nın kayıtlarında var…
Atatürk…
Yaşamı boyunca dört bine yakın kitap okumuş…
(Anıtkabir Derneği’ne göre, tam rakam 3 bin 997 kitap…)
Aralarında…
Fransızca ve İngilizce kaleme alınmış olanlar da var…
Ancak…
Aramızdan ayrılıncaya kadar elinden bırakmadığı bir kitap var…
Üstelik cephede bile…
Belki onlarca kez okumuş ama hiç vazgeçmemiş!
***
Tarih; 6 Ağustos 1922…
Büyük Taaruz hazırlığı başladı, gizli gizli…
Tarih; 20 Ağustos 1922…
Başkomutan Mustafa Kemal Paşa Akşehir’e ulaştı…
Siirt Milletvekili Mahmut Bey…
Cephede yaşadığı her anı yazdığı günlüğüne şöyle devam ediyor:
“Tarih, 21 Ağustos 1922… Akşehir’deyiz… Düşmanda bir hassasiyet var... Bizim tarafta fevkalâde bir hareket olduğunu hissetmiş gibiler... Temenni edelim ki, asıl hedefi keşfetmemiş olsunlar… Paşa (Mustafa Kemal) iki gündür Çalıkuşu’nu okuyor… Öyle beğendi ve sevdi ki...”
“Tarih; 22 Ağustos 1922… Bugün de Akşehir’deyiz… Paşa evden çıkmadı… Akşama kadar Çalıkuşu’nu okudu…”
…Ve; 18 gün sonra…
İzmir, düşman çizmesinden kurtuldu…
O akşam…
Ulu Önder Çalıkuşu romanını okumayı tamamladı…
Ve…
Sabah yakın silah arkadaşlarına şöyle seslendi:
“Biliyor musunuz dün gece Reşat Nuri Bey’in Çalıkuşu romanını okuyup, bitirdim… Çok beğendim… Anadolu’yu genç bir hanım öğretmenin yaşadığı zorlukları ne güzel anlatmış... Şimdi İsmet’e vereceğim. (İsmet İnönü) Sonra da sizler okuyun…”
***
Peki…
“Çalıkuşu Feride”nin hikayesi…
Gazi Mustafa Kemal’i neden bu kadar etkilemişti?
Çünkü…
“Çalıkuşu Feride” gencecik bir öğretmendi ve…
Anadolu’yu “aydınlatma” sevdası yaşıyordu…
***
.jpg)
“Çalıkuşu”…
Ölümsüz bir eserdir…
Türk Edebiyatı’nın nadide bir örneğidir…
Okurken adeta satırlar canlanır…
Kendinizi roman kahramanlarından birinin yerine koyarsınız…
***
Aslında…
Reşat Nuri Güntekin…
“Çalıkuşu”nu önce “İstanbul Kızı” adıyla…
Dört perdelik bir oyun olarak yazmış…
1922’de…
Vakit Gazetesi'nde, “Çalıkuşu” adıyla roman olarak yayınlanınca…
Büyük ilgi çekmiş…
Duygusal bir olayı anlatıyor ama…
Dönemin toplumsal sorunlarını da masanın üstüne koyuyor…
Bu nedenle…
“Çalıkuşu” romanını…
Türkiye'de yeni ve modern bir dönemin başlamasını özendiren…
Bir eser kabul etmemiz yanlış olmaz…
***
Atatürk’ün en sevdiği romanı…
“Feride”yi okumayan yoktur ama ben yine minicik bir özetle…
Atatürk’ü etkileyen “ana fikir” üstünde duralım…
***
Feride, küçük yaşta anne ve babasını kaybeder...
Teyzesinin korumasıyla bir Fransız yatılı okulunda okur…
Yaramaz olduğu için arkadaşları, ona "Çalıkuşu" adını takar...
Güzel Feride…
Teyzesinin yakışıklı oğlu Kamuran’la birbirlerini severler ve nişanlanırlar…
Feride, tam da düğün günü…
Bir kadının getirdiği mektuptan Kamuran'ın…
İsviçre'de iken Münevver adında hasta bir kızla ilişkisi olduğunu…
O’na evlenme sözü verdiğini öğrenir ve…
Her şeyi yüzüstü bırakıp kaçar.. Feride, Anadolu'nun çeşitli yerlerinde (Zeyniler Köyü, Bursa, Çanakkale ... ) öğretmenlik yapar.
Çok idealist bir kızdır ama…
Başına gelmedik sıkıntı kalmaz…
Her şeye göğüs germeye çalışırken…
Babacan bir adam olan Doktor Hayrullah Bey'le karşılaşır…
Hayrullah Bey, dedikoduları önlemek ve…
Feride'yi korumak için…
Kağıt üstünde genç kızla evlenir…
Ve…
Çalıkuşu hiç mi mutla olamayacak dediğinizi duyar gibiyim…
O zaman burada bırakalım ve…
“Çalıkuşu Feride”yi mutlaka okuyun ve okutun; diyelim…
***
Çalıkuşu romanı iki kez beyaz perdeye uyarlandı…
Ayrıca…
TV dizisi olarak da izlenme rekorları kırdı…
Türkan Şoray, Kartal Tibet, Zeynep Değirmencioğlu ve Kadir Savun…
Harika oyun çıkardılar…
Onları saygıyla anıyoruz…
***
Bitiriyoruz…
Bi’daha akıllara gelen soruya samimi cevap arayalım…
Atatürk…
Neden “Çalıkukuş” romanını çok sevdi…
Hatta…
Kurtuluş Savaşı’nda…
Cephede bile elinden bırakmadı?
Bu sorunun cevabı…
Edebiyatımızın büyük ustası…
Köy Enstitülerinin kurucusu, Milli Eğitim eski Bakanlarından…
Hasan Ali Yücel’in satırlarında:
Çalıkuşu bizdik…
Çalıkuşu memleket…
Çalıkuşu idealdi…
Aydınla halk onda karşı karşıya gelmişti…
Çalıkuşu, gelinliklerini atıp…
Anadolu’ya köy hocası olarak giden Feride değildi…
Biz…
Feride’de halka hizmeti, halka muhabbeti sevdik…
Amerikan Koleji’nden çıkmış bu hoppa kız, nelere katlanmadı?
Feride’nin bu ıstıraplarında…
Halk hizmetlerinin tatlı acılarını duyduk...
Kırık dökük de olsa…
Belki de…
Böyle kırık dökük olduğu için köye daüssıla (yurt özlemi) duyduk...
Kısaca, Çalıkuşu’nda vatanımızı sevdik…
Nokta…
Sonsöz: “Atatürk’e gazeteciler sorar: (Savaşı kazanmayı nasıl başardınız?, bunun sırrı nedir? Atatürk şu cevabı verir: “Cebime giren her 10 kuruşun 5’iyle kitap aldım…”