İzmir’in güzel Bergama’sı…
Neredeyse…
155 yıl önce…
Serin bir sonbahar akşamı…
Akropol civarında gezinmeyi severdi Alman mühendis Carl Humann…
Osmanlı’dan davet aldığı için gelmişti buralara…
Görevi 28 kilometrelik Bergama – Dikili yolunu yapmaktı…
Sigarasından derin bir nefes çekti…
Bir türlü sevememişti buraları…
“Ah…” dedi; “Şimdi Hamburg’da olmak vardı…”
Güneşin batmaya başladığı saatlerdi…
Ayağı bir taşa takıldı…
Toprağı eşeledi…
Son derece estetik mermerden bir kadın eli figürü buldu…
Hiç şaşırmadı…
Biliyordu, Batı Anadolu’nun tarihi eser zengini olduğunu…
Bi’an düşündü…
Eşelediği o Ege topraklarının altında kim bilir ne hazineler vardı?
Carl Humann…
Ayağına takılan bir-iki parça tarihi eseri Almanya’ya gönderdi…
Berlin, anında cevap telgrafı çekti:
“Aman ses çıkarma, bunlar altından kıymetli… Hemen Osmanlı Padişahı’ndan kazı izni al…”
***
15 yıl içinde…
Osmanlı’nın, “Taş bunlar ne işe yarar ki?” zihniyeti sayesinde…
“Dünyanın Sekizinci Harikası” kabul edilen “Zeus Sunağı”…
O günün koşullarında…
Kağnı arabaları ile…
Önce Dikili Limanı’na, oradan da…
Büyük teknelerle Hamburg Limanı’na taşındı…
15 yıl içinde…
Adata mermerden küçük bir kent…
Parça parça…
Bergama’dan “yürütüldü” resmen…
O paha içilmez sunak, o günden beri Berlin Müzesi’nde…
Şaka değil…
Yılda bir milyon kişi bu sunağı görmek için Almanya’yı ziyaret ediyor…
Zaman Tüneli’nde 1980’li yılların sonundayız…
Ta bir asır önce yaşınmış…
Çağın en büyük arkeoloji hırsızlığının peşinde…
Bergamalı bir genç adam var…
39 yaşında doğduğu kente Belediye Başkanı seçilen…
ODTÜ mezunu inşaat mühendisi Sefa Taşkın…
Lisedeyken…
Zeus Sunağı’nın temellerinde ders çalıştığını hiç unutmuyor…
Çok uğraştı…
Dünya harikasını doğduğu topraklara getirmek için…
Hala aynı enerjiyle dolu…
Dün şunları söyledi bana:
“Zeus Sunağı, gayrimeşru Bergama’dan Berlin’e kaçırıldı… Bunların hepsi kanıtlıdır… Bugün Berlin’de, abartısız binlerce Bergama eseri bir müzede tutuluyor… Taş yerinde ağırdır… Tarihi eserler yaratıldıkları topraklarda olmalıdır… Bunu bütün dünya kabul ediyor… Başta Türkiye Cumhuriyeti Devleti olmak üzere, İzmir Büyükşehir Belediyesi, Bergama Belediyesi, medya ve sivil kültür kuruluşları el ele verirse Zeus Sunağı, yüzde 99 Bergama’ya geri getirilir… Örneğin Alman Devleti, Orta Afrika’dan kaçırılmış birçok eseri geri vermeyi kabul etti... Yeter ki, biz ısrarla isteyelim…”
***
Aslında…
1964 Uluslararası Venedik Tüzüğü ve…
UNESCO kararlarında belirtildiği gibi…
“Mücbir sebep olmadıkça, tarihi eserlerin yapıldığı topraklardan uzakta tutulması kabul edilemez…”
***
Dünya harikası Zeus Sunağı’nın…
“Taş Yerinde Ağırdır” özdeyişi ile bütünleşen macerası…
Mutlu sona ulaşacak mı?
Büyük olasılıkla “evet”…
Bu otantik heyecanı kalbinde yaşatanlardan biri de…
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer…
Belki unutulmuş olabilir ama…
Hatırlatmakta yarar var…
20 ay önce…
İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi Bergama’da toplandı…
Zeus Sunağı’nın…
Doğduğu topraklara gelmesi için…
Çalışma grupları kuruldu…
O gün bu gündür lobi çalışmaları sürüyor…
Parola belli:
“Taş Yerinde Ağırdır”…
***
Bir yıl oldu, olmadı…
Başkan Soyer…
Milat’tan Önce ikinci yüzyılda inşa edilen Zeus Sunağı’nın…
Anavatanı Bergama’ya gelmesi amacıyla…
Yol haritası çizdi…
“Kararlıyız…” dedi ve ekledi:
“Çok heyecanlıyız, bu yolculuk zaferle sonuçlanacak… Bu eseri anavatanına geri getireceğiz ve köklerine kavuşturacağız... Bu yolculuğun kendisi bile Bergama'nın, bu güzel ve kadim coğrafyanın ne kadar değerli olduğunu dünyaya göstermek için fırsat olacak…”
***
Edebiyata düşkün olanlar…
Yazar Ahmet Ümit’in, Antik Dünya’nın sekizinci harikası Zeus Altarı ve Pergamon Tapınağı’nın gölgesinde polisiyeyi arkeolojiyle harmanlayan kitabı “Kayıp Tanrılar Ülkesi”ni okumalısınız…
***
Bitiriyoruz…
Son yurtdışı seyahatinde Tunç Soyer…
Çat kapı…
Nereye uğradı dersiniz?
Almanya’nın başkenti Berlin’deki…
Bergama Müzesi’nde (Pergamon museum) sergilenen…
Zeus Sunağı’na…
Bazı görüşmelere katıldı…
İleriye dönük heyecanı vardı…
Sanki…
Zeus Sunağı’nın asırlık hasreti…
Mutlu sonla bitecek galiba…
Ha’di hayırlısı…
Bir buçuk asır, uzun süre…
Hasret dinsin artık…
Zeus Sunağı’nı göreceğim diye kendinden geçen turist…
Bir de Bergama’yı…
Kalbine yerleştirsin…
Nokta…
Sonsöz: “Bergama antik kenti sekiz yıl önce UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne girerek dünyanın 999’uncu kültür mirası olmuştu…”