Birleşik Krallıkta Boris Johnson’ın baskılara boyun eğip Muhafazakar Parti Başkanlığı ve Başbakanlığı Eylül ayında bırakacağı duyurusunun ardından geçtiğimiz aylarda Muhafazakar Parti başkanlığı ve başbakanlık yarışı başladı. Yaz aylarında devam eden yarışta diğer adaylar elenip yarış Hint asıllı Rishi Sunak ve Liz Truss arasında yoğun bir şekilde devam etmekte ve Liz Truss daha önde gitmekte…
Parti liderliği seçimi 2 Eylül saat 17:00de bitecek, oylar sayılacak ve 5 Eylül günü bu iki kişiden kimin kazandığı duyurulacak. BBC habere göre oylamada, Muhafazakar Partinin tam rakam vermemesine karşın 160 000 kişi civarı oy kullanılacağı, bu partinin üyelerinin yaş ortalamasının diğer partilere göre daha yüksek olduğu, %67 sinin erkek, çoğunun beyaz ve güneyli (%74) ve %80 inin orta/varsıl sınıf mensubu olduğu, %76sının AB’den ayrılma oyu verdiği belirtiliyor. Geleneğe göre kim parti liderliğine seçilirse o kişiye bir gün sonra, yani 6 Eylül’de Kraliçe Başbakan olması ve kabineyi kurması görevini verecek.
Başbakan Adayı Liz Truss kimdir?
Independent gazetesine göre, duygusuz bir şekilde, nükleer silah düğmesine basmaya hazır olduğunu söyleyen Mary Elizabeth Truss 1975, Oxford doğumlu ancak orada büyümemiş, İskoçya, Leeds gibi Birleşik Krallığın kuzey bölgelerinde büyümüş. Sol görüşlü bir ailenin kızı olan Truss’ın babası matematik profesörü, annesi hemşire, eşi Hugh O’Leary mali müşavir ve iki kızı var. Üniversite için Oxford’a dönmüş, Oxford Merton College’da okumuş. 2010 yılından bu yana Muhafazakar Parti üyesi ve birçok kez kabinede yer almış.
BBC habere göre Margaret Thatcher’a hayranlığıyla bilinen Başbakan adayı daha yedi yaşında, okulundaki bir seçim oyununda Margaret Thatcher rolünü üstlenmiş ama sıfır oy almış, kendine bile oy vermemiş. Tam 40 yıl sonra oyun değil, gerçekten Thatcher’ın oturduğu koltuğa aday. Rishi Sunağın önünde yarışan Truss, en zor günlerinde bile Başbakan Boris Johnson’ı yalnız bırakmaması, ona sadık kalması ile tanınıyor.
Ailesi Sol Görüşlü
Annesi Thatcher hükümetinin tam karşısında olan CND (Campaign for Nuclear Disarmament-Nükleer Silahsızlanma Kampanyası) üyesi olarak Truss’ı çocukluğunda birçok kez bu derneğin yürüyüşlerine götürmüş. Bu dernek 70’li, 80’li yıllarda birleşik Krallık’ta ABD’nin Londra’nın Batısına nükleer silahlar koymasını engellemek için oluşmuştu.
Truss dört yaşındayken İskoçya’ya, Glasgow taraflarına taşınmışlar. Erkek kardeşine göre Liz çocukken oyunlarda kaybetmeyi hiç sevmez ve kaybetmemek için bazen oyunlara katılmazmış. Ortaokul yıllarında aile Leeds’e taşınmış ve Liz orada Roundhay isimli bir devlet ortaokuluna devam etmiş. Truss, ailelerin çocuklarından düşük beklentide olduğu için çocukların o okulda başarısız olduğuna inandığını söylemiş ancak bu okula gidenler, hatta The Guardian yazarı Martin Pengelly dahil, Truss’ın konuyu çarpıttığını ve siyasi kazanç için okulu, onu yetiştiren, emek veren eğitimcileri aşağıladığını yazmış.
Bir Zamanlar Monarşinin Kaldırılmasını İstemiş
Truss, bu eğitimden sonra Oxford Üniversitesini kazanmış ve burada felsefe, siyaset, ekonomi eğitimi almış, öğrenciler arası Liberal Demokrat parti siyasetinde aktif görevler üstlenmiş. Yine BBC habere göre 1994te, parti konferansında Monarşinin kaldırılmasını savunan konuşma yapmış, “Biz Liberal Demokrat’lar fırsat eşitliğinden yanayız, insanların yönetmek için doğduğuna inanmıyoruz” diye demeç vermiş.
Oxford’da öğrencyken Liberal demokratlıktan Muhafazakar Partiye geçmiş. Mezuniyetinden sonra Shell ve Cable & Wireless da mali müşavirlik yapmış. 2001 ve sonra yine 2005te genel seçimlerinde Muhafazakar Partiden Batı Yorkshire’dan milletvekili adayı olarak katılmış ancak her iki seçimde de kaybetmiş. 2006da Güneydoğu Londra, Greenwich belediyesine seçilmiş.
Milletvekilli Dönemi
Muhafazakar Parti lideri David Cameron 2010 yılında Truss’ı kazanabileceği Güney Batı Norfolk’dan aday göstermiş ancak Truss’ın Muhafazakar Parti milletvekili Mark Field ile daha önceki yıllarda bir ilişki yaşadığı ortaya dökülünce yine yaşamında siyasi bir mücadele başlamış. Onu elemek isteyenlerle olan mücadeleyi 13 000 oy farkla kazanmış. Dört milletvekili ile ortak yazdığı Britannia Unchained isimli kitapta “Britanyalı işçileri dünyanın en tembel işçileri olarak” nitelediği söylenmiş ama kendisi bunu yalanlamış.
2012de, milletvekili seçildikten 2 yıl sonra Eğitim Bakanlığında, 2014te de Çevre Bakanlığında görev almış. Brexit sürecinde “Avrupa Birliğinden çıkmayalım” diye kampanya yapmış ama onun tarafı kaybedince U dönüşü yaparak tam tersini savunmaya başlamış. Theresa May Başbakanlığında Adalet Bakanlığında görev almış ve sonra Hazine Bakanlığına geçmiş. Boris Johnson başbakan olunca da ona küresel siyasi ve iş liderleriyle tanışma olanağı tanıyan Uluslararası Ticaret Sekreterliği görevine getirilmiş.
2021de, 46 yaşında Dominic Raab’dan boşalan Dışişleri Bakanlığı görevine yükselmiş. Kuzey İrlanda sorunu ve İran’da tutuklu olan iki Birleşik Krallık vatandaşının ülkeye iadesi konularında çalışıp kendini göstermiş. Rusya Ukrayna sorununda ise sert bir tutuma girerek Putin’in Ukrayna’dan çekilmesini savunmuş, orada gidip savaşmak isteye Birleşik Krallık vatandaşlarına arka çıkmasıyla eleştiri almıştır.
Parti Liderliğine Adaylığı Tartışmalı geçiyor
BBC habere göre parti liderliği konusu da tartışmalı geçmektedir. Enflasyon ve yaşam pahalılığının artması konusunda ne yapacağı sorulduğunda “Maddi yardım yapmayacağım, vergileri düşüreceğim” demesi eleştirilmiştir. İskoçya Birinci Bakanı Nicola Sturgeon’a “Dikkat çekmeye çalışıyor, görmezden gelin” demesi de ağır karşılanmıştır.
Tüm bunlara karşın son araştırmalarda Muhafazakar Parti içinde oyları Rishi Sunak’tan önde gitmektedir. Bazı kişilere göre giyiniş ve duruşu ile Margaret Thatcher’a benzemeye çalıştığı söylenmektedir ancak kendisi bunu yalanlamış, “Neden tüm kadın liderler Thatcher’a benzetilir” demiştir. Oysa yorumcular bu tür karşılaştırmanın Muhafazakar Parti içinde dezavantaj değil, avantaj olduğunu belirtmiştir.
Open Democracy haberi ise hem Rishi Sunak hem de Liz Truss, geçmiş görevlerindeki toplantı gündem ve tutanaklarını gizleyerek halktan birçok bilgiyi gizlediklerini belirtmektedir. Politics.co.uk habere göre ise Truss her öğrencinin 18 yaşına kadar matematik öğrenmesi gerektiğini savunan, sosyal medyayı çok iyi kullanan, hayli hırslı bir siyasetçidir.