Kim bilir kaç kez dönmüştü de bu koca dünya güneşin etrafında?
Nice …Yıllar, mevsimler, aylar, haftalar, günler, saatler oluşmuştu…
Ve..
Kim bilir kaç kez tamamlamıştı da kendi ekseni etrafındaki turunu…
Ve kim bilir kaç kez geceler sabaha erişmişti ?
Kim bilir kaç kez karanlıklardan aydınlıklara uyanmıştı insanoğlu?
Ve kim bilir kaçıncı kez savaşmıştı iyilikle kötülük..Gece ile gündüz ve karanlıkla aydınlık?
Gündönümü olarak adlandırdıkları bu büyük döngüyle…Kış mevsimini başlatıveren…
Bir 21 Aralık gecesini daha …Kim bilir kaçıncı kez geride bırakıvermişti insanoğlu?
****
Dönence demişler…
Dünyanın iki ayrı kutbundaki meridyenlerde meydana gelen bu büyük astroloji olayına gökbilimciler.
Ve…Ekvatorun kuzeyinde yaşanan bu en uzun geceyi geride bırakarak gün doğumuna kavuşmayı
Güneş ışınlarının oğlak dönencesine dik olarak gelmesi şeklinde değerlendirerek astroloji bilimine kayda geçmişler.
Ve… Bu en uzun geceye verilen isim… Şeb-i yelda olmuş Ortadoğu coğrafyasında…
21 Aralık tarihinde… En uzun gecenin sabahında güneşin doğuşuna atıfta bulunularak…
Aydınlıklara niyet edilerek yaşanır olmuş, yılın en uzun gecesi tüm kuzey yarım kürede.
Ve…Türklerin atalarından olan eski Türkler…
Kış gündönümü ile gündüzlerin uzamaya başlamasının sevincini…
Nardugan kelimesinin güneşin yeniden doğuşu olarak bilinen kelime anlamı ile buluşturmuşlar.
21 Aralık ile 22 Aralık gününü buluşturan o uzun geceyi …Nardugan Bayramı olarak kutlamışlar.
Türklerin islamiyeti kabul edişinden önceki inanışları imiş… Güneşin doğuşunu kutlama geleneği ile çam ağacı süsleme ritüeli …
Karanlıkların uzun sürmemesi ve karanlıkların aydınlıklara karşı galip gelmemesi için…
Yılın en uzun gecesinin bitişi ve güneşin doğuşu…
Neşe ile kurulan sofralarda türlü çeşit yemişler ve meyveler yenilerek kutlanır olmuş.
Ve…
Bin yıllarının başlarında dünya tarihinin en köklü devletlerinden olduğu bilinen ve en eski Türk devleti olan Hun İmparatorluğunun…
Avrupa Hun Devletini kurmasıyla… Avrupa’da da bilinir olmuş çam ağacı süsleme ritüeli
Kuzey kutbunda yaşanan (21 Aralık ) yılın en uzun gecesinin …
Türk dünyasındaki Nardugan Bayramının ya da Ortadoğu’daki Şeb-i yelda kutlamalarının
Yılbaşı kutlamaları anlayışı ile Noel olarak adlandırılarak Hristiyan dünyasına geçtiğini
Bu konudaki bilimsel araştırmalarından süzülüp gelen o kıymetli bilgileri ne güzel aktarmış…
İnsanlık tarihinin hafızası…Ömrüne bereket dilediğimiz Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ
İlminin aydınlığını gelecek kuşaklara aktarmak şuuru ile…
Nasıl da güzel anlatıp anlamlandırmış, minik hikayelerle ne de güzel kitaplaştırmış 21 Aralık ritüelini…
Adı “Çam Bayramı” olan kitabının kapağında…(Noel mi Nardugan mı?)diyerek kendi dili ile sormuş …
Ve yine…Sahip olduğu kıymetli bilgilerinin aydınlığı ile şöyle cevap vermiş.
”İşte, eski Türkler, Güneş’in yeniden doğuşunu bu Çam Bayramı ile kutluyorlarmış.Çam ağacının altına hediyeler koyarak ,iyi geçirdikleri bir yıl için Tanrı’ya teşekkürlerini sunuyorlar ,ağacın dallarına da ertesi yıl tanrıdan istekleri için adak bezleri bağlıyorlarmış.”
***
*Nardugan Bayramı…Şeb-i yelda…Ya da Noel…
Bu tanımları izah eden, mişli geçmiş zaman kipi ile kurulan bütün cümlelerin içinde yer alan…
Gelecek yılların aydınlık olması yönündeki…İnsanoğlunun ortak dileğini…
Kulağıma çalınıveren eski bir beyitin satır aralarında buluyorum.
”Gün doğmadan meşime-i şebden neler doğar”diyen şairin düşüncelerinden süzülerek
Bu günlere gelmiş bu anlamı derin sözün Türkçe meali ile…
‘Gün doğmadan , gecenin karnından neler doğar’ diyerek….
Dünya var olalı beri ümidin insan hayatındaki yerinin önemine vurgu yapan…
Tüm inanışlardaki ve farklı kültürlerdeki ritüellerin ortak dili ile…
Ve de şimdiki zaman kipi ile umut dolu cümleler kuruyorum.
Karanlığın ve aydınlığın zihnimde yarattığı metaforla…
Cehaleti hatırlatan uzun karanlık gecelerin… İlimin ve bilimin aydınlığında yaşanacak refah dolu günlere evrilmesini diliyorum.
Nardugan: Güneşin doğuşu
Şeb-i yelda: En uzun gece
Meşime-i şeb: Gecenin karnı