Hayat bir sahnedir!

Bu sözün sahibi dünya durdukça geçilemeyecek bir insan olan Sheakespeare…

Dünya Tiyatrolar Günü kutlanırken ülkemizin gerçeklerini görme zamanı:

Oyuncular Sendikası ve Çağdaş Sinema Oyuncular Derneği (ÇASOD) ortaklığında, “Türkiye'de Görsel, İşitsel ve Sahne Sanatları Alanında Sansürün ve Otosansürün Takibi ve Önlenmesi Projesi” kapsamında yapılan anket sonuçları yayımlandı.

Türkiye'de görsel, işitsel ve sahne sanatları alanında aktif olarak çalışan 18-71 yaşları arasında toplam 515 kişinin katıldığı anket, 57 sorudan oluşuyor. 22 Haziran 2020 ve 14 Eylül 2020 tarihleri arasında internet ortamında gerçekleştirilen çalışma; görsel-işitsel ve sahne sanatları alanlarında çalışan kişilerin sansür, otosansür ve ifade özgürlüğü kavram, konu ve problemlerine dair düşünce ve algılarının sayısal olarak değerlendirilmesini ve genelleştirilmesini sağlamak amacıyla yapıldı.Mesleki tecrübeleri, yaş aralıkları, eğitim durumları, gelir durumları, sosyal güvence kapsamlarının yanı sıra, cinsel kimlik ve yönelimlerine göre, politik görüş sebebiyle ve dini inanç sebebiyle ayrımcılığa maruz kalma durumları.

Sektöre dair sansür ve otosansür verileri şöyle:

Sansür dendiğinde akla gelen ilk üç kelime “Yasak”, “Baskı”, “Korku” oldu.

Katılımcıların yüzde 61'i meslek hayatında sansüre maruz kaldığını, yüzde35'i ise sansüre maruz kalmadığını beyan etti. Yaşanılan sansür vakasını bir meslek örgütüne bildirmeyenlerin oranı yüzde 82, bildirenlerin oranı yüzde 13 olarak görüldü.

Otosansür dendiğinde akla gelen ilk üç kelime “Korku” ,”Baskı”, “Çaresizlik” oldu.

Katılımcıların yüzde 63'ü meslek hayatında otosansür uyguladığını, yüzde 33'ü ise otosansür uygulamadığını ifade etti. Katılımcıların yüzde 64'ü sendika, birlik, dernek gibi STK'lara üye olduğunu; yüzde 34'ü ise bu kurumlara üye olmadığını belirtti. Muhtemel hak arama faaliyetleri arasında yüzde 40 ile kesinlikle katılım cevabını en çok alan faaliyet toplu bir dilekçeye imza atma, yüzde 22 ile kesinlikle katılmam cevabını en çok alan faaliyet ise bina ve iş yeri işgaline katılma oldu. Tüm faaliyetlere verilen yanıtlardan en yüksek oranda seçilen ise yüzde 51 ile ürün, marka, hizmet vb. boykota katılma faaliyeti oldu. Katılımcıların yüzde 60'ı çalıştığı sektörde kadın erkek eşitliğinin olmadığını, yüzde 26'sı ise eşitlik olduğunu düşündüğünü ifade etti. Kararsız olduğunu ifade edenlerin oranı yüzde 11 olarak görüldü.

Önümüzdeki 5 yıl içinde ifade özgürlüğü ortamındaki değişimin mevcut koşullardan kötü ve çok daha kötü olacağını ifade edenlerin toplamı yüzde 66, iyi ve çok daha iyi olacağını ifade edenlerin toplamı yüzde 22, ne iyi ne de kötü olacağını ifade edenlerin oranı ise yüzde 20'dir.

Covid-19 salgının gelecek süreçte sansür uygulamalarına etkisinin ne iyi ne kötü olacağını ifade eden katılımcıların oranı yüzde 35, kötü olacağını söyleyenlerin oranı yüzde 32, çok daha kötü olacağını söyleyenlerin oranı ise yüzde 30. İyi olacak ile çok daha iyi olacak yanıtını verenlerin oranı sadece yüzde 4.

Katılımcılara anket sorularını yanıtlarken otosansür uygulayıp uygulamadığı soruldu. Katılımcıların yüzde 74'ü otosansür uygulamadığını, yüzde 16'sı kararsız olduğunu ve yüzde 10'u otosansür uyguladığını ifade etti. Anketi yanıtlarken otosansür uyguladığını ifade eden 32 katılımcıya bu durumun nedeni soruldu ve 31 katılımcıdan açık uçlu yanıtlar alındı.

Aslında hayat bizi 1950’lerde çekilmiş şu fotoğraftaki “yaşamlarında ilk kez tiyatro görmüş çocuklar” gibi yapıyor..

Bugün Dünya Tiyatrolar Günü nedeniyle birden çok bildiri geziyor ortalıkta. Hepsini okudum ve Murat Tuncay Hocamızın bugün için yazdığı şiiri paylaşmaya karar verdim.

***

İNSAN İNSANLIĞININ GÖNLÜNÜ ALIR TİYATRODA

Doğru yanlışla / Güzel çirkinle

Olması gereken, olup bitenlere estetik hesaplaşır.

Oyun biter... / Düşlerin dünyasında perde kapanır.

Hayatın gerçeğine döner seyirci.

“Bir şeyler yapılmalı”dan; / “Bir şeyler yapmalıyım” a geçer.

“Ben” de “Biz” de kendini yeniler / Yeni hesaplaşmaların provasına başlar tiyatro...

Afişler değişir, roller, sözler değişir.

Işıklar yeni hikâyeler aydınlatır sahnede.

Oturur kendini seyreder bir kez daha insan aynada.

İnsanlığa gülümser/ İnsan insanlığının gönlünü alır be tiyatroda.