Hayatımda böyle sıcak günler yaşamadım… Dünyanın her yerinden gelen orman yangını haberlerinin bu kadar yoğun olduğunu da anımsamıyorum. İklim krizinin birçok sonucundan biri de sıcak hava dalgaları ve şiddetli fırtınalar gibi şiddetli hava olaylarının artması. Bazı bölgelerde bu, yoğun yağış patlamalarıyla kesintiye uğrayan uzun kuraklık dönemlerine dönüşüyor.
İklim değişikliği sıcak hava dalgalarını daha sık ve acımasız hale getiriyor. Temmuz 2023 daha bitmeden tarihin en sıcak ayı olarak kayıtlara geçti bile. Yapılan araştırmalara göre iklim krizi artık iyileştirilemeyecek noktaya geldi. İyileştirmek için geç de olsa, iklim değişikliğinin daha kötüye gitmesini hala önleyebiliriz.
Bizim turizmcilerin işleri zaten fena… Bir de bu iklim krizi yaz turizmini de olumsuz etkiliyor. Rodos Adası için “bu yaz sezonu kapattı” diyorlar. Dünyanın dört bir yanındaki aşırı sıcaklıklar, havayollarını bazı uçakları uçurmak için yakıt yüklerini azaltmaya, yolcuları veya bagajları azaltmaya veya akşamları gündüz sıcaklıklarının düşmesini beklemeye zorluyor. Hafta başı Marsilya’dan geldim, bütün uçaklar gecikmeliydi… Öğrendim ki yüksek sıcaklıklar, motorların performansını ve uçakların kanatlarının üretebildiği kaldırma gücünü düşürüyor.
***
Ormanları madenlere, taş ocaklarına feda ediyoruz. Ve çıkan orman yangınları birçok doğal ekosistemin önemli bir bileşeni. Ancak iklim krizi her yıl daha da büyüyor. Yaşanan değişiklikler, yangınların daha uzun ve daha sıcak yanmasına neden olan koşullar yaratarak çevreyi ve halk sağlığını tehdit ediyor.Ama hızla betonlaşmaya devam ediyoruz…
Yazının içindeki fotoğrafı Miktad Kadıoğlu Hoca’nın sitesinden aldım.
Son birkaç günde Datça, Muğla, Mersin, İzmir, Hatay, Çanakkale’de çıkan 19 yangında onlarca hektar orman yandı. Tüm bu yaşadığımız afetler, iklim krizi çağında fosil yakıt şirketlerinin ve dünya devletlerinin gezegene karşı işledikleri suçların sonucu aslında. Fosil yakıt şirketleri bunun öyle olduğunu bilmiyorlar mı?
***
Onlarca yıl önce iklim değişikliği alarmını veren bir bilim insanıhemen sert önlemler alınmazsa dünyanın çok daha kötüye gideceğini düşünüyor. 1988’de kavurucu bir Haziran gününde Senato komitesi önünde ifade vermesiyle ünlü olan James Hansen, hem sera gazı emisyonlarını büyük ölçüde kesmeye hem de dünya yaz boyunca bunaldıkça daha tartışmalı başka önlemler almaya yönelik çağrılar içeren yeni bir makale yayınladıThe Guardian’da…
Hansen, The Guardian’a “Biz lanet olası aptallarız” dedi ve ekledi: “İşler düzelmeden önce daha da kötüye gidecek.2022’nin en sıcak gününde İngiltere’de normalden 638 kişi daha fazla ölüm görüldü ve siz bunun farkında değilsiniz!”
Hansen, 2023’te daha önce yayınlanan ve “boru hattında” olan veya halihazırda sisteme girmiş olan daha fazla ısınma hakkında uyarıda bulunan bir makalenin baş yazarıdır. Hakem denetiminden geçmemiş olan makalenin en son versiyonu, 1970-2010 yılları arasında her on yılda 0,18 santigrat derece olan ısınma oranının ileriye doğru 0,27 dereceye yükseleceğini tahmin ediyor. Ve hepimizi “uyurgezer” olmakla suçluyor.
Bir de Türkiye’de “iklim krizi yok” diyen salatalıklardan haberi yok tabii ki Hansen’in.
Bu acurların hiç olmazsa Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in iklim krizi ile dediklerine kulak vermelerini içtenlikle diliyorum.
En iyi kişisel niyetlerimize rağmen, daha ateşli bir gelecek neredeyse kesin. İklim, orman yangını ve insan sağlığı arasındaki bağlantıları anlayarak, başkalarını eğitmek ve sağlık açısından risk altında olanların, özellikle de orantısız bir risk altında olanların bakıma daha iyi erişimini sağlamak için çalışabiliriz.
Önümüzdeki yıllar daha da fena olacak: Gözlemler, aşırı sıcaklıkların ortalamadan daha hızlı değiştiğini gösteriyor ve iklimimiz ısındıkça, potansiyel olarak geniş marjlarla ve çok daha fazla yüksek sıcaklık rekorlarının kırılmasını bekliyor bilim insanları.