Bir önceki yazımda, bölgede önemli ölçüde işsizliğin ve gelir dağılımını son derece bozuk olduğunu bunun topraksızlık, toprak yetersizliği ve bölgedeki sanayi ve hizmet sektörünün eksikliğinden beslendiğini dile getirmiştim.
Bu bağlamda, “ Tarımın Geliştirilmesine Yönelik Çalışmaların Temel İlkesi”nin feodalitenin tasfiyesinden geçtiğini ve desteklemelerin ağırlıklı olarak doğrudan aile işletmelerine, yani köye ve köylüye yönelik yapılması konusunda yaklaşımlarda bulunmuştum.
Bu yazımda, anılan ilkeler ışığında ne yapmalı konusunda önermeler yapacağım,
•Feodaliteyi tavsiye edecek toprak reformu yapılmalı. Ancak toprak reformu, teknik ve ekonomik örgütlenmeyle uygulanmalı.
•Toprak reformu, ilk aşamada mayınlı toprakların dağıtılmasıyla başlatılmalı.
•Boşaltılan ve terkedilmek zorunda kalan köylerdeki halkın zararları giderilmeli ve yeniden üretken duruma getirilmesi için gerekli hizmetler kamuca götürülmeli.
•Şark tipi tütün tarımı başlatılmalı ve sigara yapımında tekellerin gücü kırılarak küçük birimler kurulmalı.
•İşletmelerde koyunculuk temel alınarak belirlenecek ilçelerde birer tarım kooperatifleri oluşturulmalı. Bunlar kuzu ve toklu besiciliğiyle işe başlamalı. Kooperatifler deri işleme konusunda da etkinlik yapmalı.
•Besi, kooperatiflerce yapılabilir, ya da kooperatif yetiştiricilere gerekli destekleri sağmalı. Beside, Ağustos-Eylül aylarında mera+yoğun yem düzeni uygulamalı. Kooperatifler, yetiştiricilerden 2-3 ay vadeli yem temin etmeli.
•Bütün kooperatifleri kapsayacak Güneydoğu Anadolu Bölgesi Tarım Kooperatifleri Birliği kurulmalı. Birliğin kuruluşu ve geliştirilmesi devlet eliyle yapılmalı. Daha sonra yetiştiricilere devredilebilir.
•Tarım kooperatifleri, başta Ziraat Bankası olmak üzere finans kuruluşları, yem ve süt sanayi kuruluşlarıyla sıkı bir işbirliğine girmeli. Bu amaçla bölgede kamu girişimli Yem Sanayi ve Süt Sanayi yeniden kurulmalı, Et-Balık Kurumu güçlü bir duruma getirilmeli.
•Kooperatifler ile üretici ve yetiştiricileri birlikleri eş güdüm içinde çalışmalı.
•Kooperatifler, üretici ve yetiştirici birlikleri ile ortak çalışmalar yaparak bir yandan yerli gen kaynaklarını korumalı ve geliştirmeli, bir yandan da daha nitelikli hayvan tipleri ve ırklarının devreye girmesini sağlamalı.
•Yetiştirici kooperatifleri, kamu kuruluşları ile ortak yatırımlar yapmalı ve yeni kuruluşlar kurmalı.
•Yukarıda değinilen önerme ve uygulamalar, Bölge halkının doğrudan katılımıyla Güneydoğu Anadolu Bölgesi Özel Kalkınma Projesi kapsamında hayata geçirilmeli.