Dört Kapı kırk makam İslam’ın temel öğretisi ve genel kurallar bütünü, Allah’a giden yolda geçirilmesi gereken aşamaların toplamı olarak tanımlanır.
Bu dört kapı; Şeriat Kapısı, Tarikat Kapısı, Marifet Kapısı ve Hakikat Kapısı olarak adlandırılır.
Rivayete göre Mevlana’nın öğrencilerinden biri bu dört kapıyı bir türlü anlayamadığını söylemiş. Mevlâna etrafına bakınmış, o sırada medresede dersini çalışan dört kişiyi göstermiş. Hepsi rahlelerine eğilmiş sessizce okuyorlarmış. Öğrencisinden bu dört kişinin enselerine birer şamar indirmesini istemiş. Öğrenci birinciye atmış tokadı. Tokadı yiyen ayağa kalkıp daha kuvvetli bir tokatla karşılık vermiş. Afallayan öğrenci hocasının sözünden çıkmamak için ikinciye de bir şamar indirmiş. Tokadı yiyen ikinci kişi derhal ayağa kalkmış, elini kaldırmış tam vuracakken vazgeçip yerine oturmuş ve okumasına devam etmiş. Öğrenci üçüncünün ensesine geçirmiş bir patlak bu sefer. Üçüncü şöyle bir kafasını çevirip baktıktan sonra çalışmasına devam etmiş. Dördüncü tokadı yemesine rağmen hiç oralı olmadan çalışmasını sürdürmüş.
Öğrenci gayet şaşkın Mevlana’nın yanına varmış ve Mevlana’ya açıklaması için kulak vermiş.
“Birinci şeriat kapısını henüz geçemeyendi. Şeriatta kısasa kısas olduğu için tokadı yiyince kalktı. Aynısını sana iade etti.
İkincisi henüz tarikat kapısındaydı. Tokadı yiyince hemen ayağa kalktı karşılık verecekti ki tarikat öğretisinde verdiği söz aklına geldi “sana kötülük yapana bile iyilik yap” o yüzden döndü yerine oturdu.
Üçüncüsü marifet kapısı eşiğindeydi. İyinin de kötünün de Yaradan’dan geldiğini öğrenmiş, buna inanırdı. Bu kötülüğe alet olan Allah’ın hangi kulu diye merakından dönüp baktı.
Dördüncüsü ise hakikat kapısından geçmiş olandı. İyinin ve kötünün tek sahibi olduğunu biliyor bu yüzden dönüp bakmadı bile…”
Tasavvufta hakikate ulaşmak için geçilmesi gereken kademeleri tanımlayan bu dört kapı aslında insan olabilmenin özünü anlatır. İyi bir insan olabilmek için sahip olunması gereken erdemlerdir dikkat çekilen. Hakikat için, Allah’ın sevgili kulu olmak için beklenen özellikler…
Marifet kapısında edepli olmak, bencillik, kin ve garezden uzak durmak, sabırlı olmak, cömert olmak, hoşgörülü olmak, tamahkar olmak, özünü bilmek gerek…
Hakikat kapısında alçak gönüllü olmak, başkalarının ayıbını görmezden gelmek, yapabileceğin hiçbir iyiliği esirgememek, Allah’ın her yarattığını kabul edip sevmek, tüm insanları bir görmek, ayrım yapmamak, birliğe yönelmek ve yöneltmek gerek.
Kapılar bana hep hayatımızdaki seçimleri çağrıştırır. Hayat seçimlerden ibaret: Açtığımız ve Açmaktan korktuğumuz kapılar. Bir seçim yaparız, bir kapıyı kapatır, diğer bir kapıyı aralarız. Her bir seçim yeni bir umuttur, her bir seçim farklı bir bedel ödetir insana. Her seçim bizi değişik bir yola sürükler. Erdemlerimiz seçimlerimizin pusulasıdır, seçimler erdemlerle çelişmez…
İnsan seçimlerini yaparken Hakikat Kapısından geçmiş olmalı!
Seçimlere günler kala herkes gibiyim ben de. Sosyal medyadan, trollerden provokatör tiplerden uzak kalmaya, toksik paylaşımlara göz atmamaya çalışıyorum. Her sabah tüm haber özetlerini aldığım Twittera bile bir süreliğine ara verdim.
Bu seçime fazlaca varolma yokolma anlamı yüklenince basit bir demokratik hakkın güzelliğinden endişe etmeye başlıyor benim gibi partizan olmayan seçmenler…
Hakikat Kapısından adayları dinliyorum gözüm kapalı…
Kim ayrıştırıyor? Kim birleştiriyor?
Kim aza tamah ediyor, kim aşırı gösterişte?
Kim hoşgörülü, kim saldırgan?
Kim edepli, kim edepsiz?
Kim Allah’ın her yarattığına sevgi ve saygı gösteriyor, kim kin kusuyor?
Kim arif, kim değil?
Kim iyilikle yönetecek? Kim bütünün hayrına?
Hayatta öyle seçimler yapmalı ki insan, kazandığı şeyler kaybettiklerine değsin. Kaybedeceklerimiz sanırım insanlığımız bu sefer. Para ve zaman kaybetmişiz ne yazar.
Bu yüzden hakikat kapısından bakmak lazım…
Hakikatin ve marifetin ışığında hayırlısı olsun.