1984 Yerel Yönetim seçimlerine kadar Türkiye’de Büyükşehir belediyesi statülü bir idari birim yoktu. Belediyeler, il, ilçe ve belde belediyeleri olarak örgütlenmişti…
Ankara, İstanbul ve İzmir’de Büyükşehir statüsü, ilk defa 1984 yılında Anap iktidarı döneminde çıkarılan 3030 saylı yasayla getirildi. Dr. Burhan Özfatura’da, İzmir’in
ilk Büyükşehir Belediye Başkanı oldu...
Aklımızda kaldığına göre; o zamanlar “Pergel Yasası” diye adlandırılan düzenleme, merkezden 50 km uzaklıktaki yerleşim birimlerinin Metropol sınırları içine alınmasına olanak vermişti... İzmir’de de Konak, Karşıyaka, Çiğli, Bornova, Buca, Selçuk, Torbalı, Narlıdere ve Güzelbahçe’den oluşan 9 ilçeden ibaretti…
Selçuk Belediyesi, o zamanlar söylendiğine göre; büyükşehir alanı içine girmediği ve dışında kalması gerektiği iddiasıyla dava bile açmıştı!
Meclis üyesi sayısı da sanıyoruz 57 kişiydi.
***
Büyükşehir yönetimi hakkındaki 3030 sayılı yasa, 2004’yılında Ak Parti iktidarı tarafından yürürlükten kaldırılarak, yerine yürürlükteki 5216 sayılı yasa çıkarılmıştı… Bu tarihe kadar da Büyükşehir Belediyesi sayısı 16 olmuştu.
2012 yılında 6360 sayılı yasa ile, 5216 sayılı yasada değişiklik yapılarak;
*Büyükşehir belediyelerinin sınırı, il mülki sınırları (bütünşehir) yapıldı. Sonuçta İllerden 30’u Büyükşehir oldu…
*İl Özel İdareleri kaldırıldı.
*Yaklaşık 16.000 köy mahalleye dönüştü.
*Nüfusun yarısı büyükşehir’lerde yaşar oldu.
*’Sadece belde ve köyler değil, aynı zamanda bağ, bahçe, tarla, orman, dağ gibi araziler, göller de’ büyükşehir içine girdi…
Büyükşehir oluşunda İzmir’in payına düşenler de halen şunlar oldu ;
*11.906,85 km2 alan olarak büyüklük,
*4.479.525 nüfus,
*30 ilçe, 1294 mahalle,
*Son 184 Büyükşehir Meclis Üyeliği (139 CHP, 39 AKP, 6 MHP) gibi…
***
Ancak…
Bütün bunlara karşın, Büyükşehirlerin yönetimlerini düzenleyen 5216 sayılı yasada, özellikle karar organı olan meclis çalışmalarını, büyümelerle uyarlı hale getirecek usulü değişiklikler de pek olmadı…
*13.maddede düzenlenen meclis toplantıları, bütçe dönemleri hariç, her ayın 2.haftasında, oda en fazla 5 iş gününe sıkıştı. Ama, genelde 3 toplantı gününü de aşmadı…
Konularda yeterli derinleşebilmek için bu süreler artırılmalı. Her ayın İkinci haftası olan toplantı dönemi 3.haftayı da içermeli. Keza yılda 3 defadan fazla olamayan olağanüstü toplantı sayısı da artırılmalı…
*15.madde de düzenlenen; imar komisyonunun 10, bütçe dönemi hariç bütçe ve diğer komisyonlar için 5 iş günü olan toplantı süreleri ; işlerin yetiştirilebilmesi ve konularda yeterince derinleşilebilmesi için de artırılmalı. Gerektiğinde huzur hakkı olmaksızın da toplantı yapılabilmeli.
Komisyonda süresinde raporlanamayan önergelerin, doğrudan meclis gündemine alınmasını, teklif sahipleri de isteyebilmeli.
İmar, bütçe ve kimi komisyonlarda olduğu gibi, hemen bir çok konunun havale edildiği hukuk komisyonunun kurulması da… zorunlu olmalı!
***
Bunlar ve eklenebilecek diğerleri, daha ziyade uygulama içinde olanlarca, uygun görülmesi halinde, değişiklik dileği ile yasa koyuculara arz edilmeli…
Büyükşehir statüsünün katılım ilkesinde;
‘Halkın temel isteklerine en yakın yerde, en yakın zamanda ve en iyi şekilde cevap vermek’ amaç olduğuna göre; varsa diğer değişim dilekleri de aynı şekilde sunulmalı.
İyi Pazarlar…