[...] Aysbergin görünen yüzünde hep fosil yakıtlara dayalı bir ekonomik anlayışın neden olduğu çıkarların, bugün karşı karşıya olduğumuz iklim krizi gibi meselelerin kaynağı olduğunu görüyoruz. Ama sadece fosil yakıtları sorunun kaynağı olarak değerlendirirsek yanlış bir adreste, yanlış bir hanenin kapısını çalma olasılığı söz konusu. Sanayi devrimi insanlığın içindeki “kötülüklerin” de dışa vurumunda etkili oldu. Hem de sahip olduğu teknolojinin kazanında bu kötülüklerin hamurunu “iyilik”, “gelişmişlik”, “büyüme” diyerek yoğurdu ve kardı. Ve elbette bu hamur da içimizdeki temel ahlâki değerleri köreltti.
[...]Türkiye’de yaşanan 1999 Marmara ve 2023 Kahramanmaraş depremleri içimizdeki ahlaki değerleri de yıkılan binlerce binanın enkazı altında kaldığının ibret verici belgesi olarak tarih kayıtlarına geçti. Rantiye toplumunda “iyi-kötü”, “doğru-yanlış” ayrımının yapılması boş bir uğraştır. Gün sonunda herkesi kucaklayan “dolar yeşili” düz hesaptır. İçimizdeki kötülükleri enkazla birlikte kazıyan kepçeler aslında kirli para, kirli ilişkiler ve kirli siyasetle kirlenenDünyamızı televizyon ekranlarına getiriyorlar. Ama hiçbirimiz o görüntülerde kendimizi bulmak istemiyoruz!
[...]Birkaç yüzyıl sonra -tabii o zaman uygarlık ve yaşam diye bir şey kalırsa- insanlık tarihi yazıldığında, 20. yüz yılı tanımlayacak en güzel kavram sanki “fosil” sözcüğü olacak. Neresinden tutarsanız tutun petrolün ticari olarak kullanıma girdiği 1800’lü yıllardan itibaren adım adım fosil bir hayata yönlendirilmişiz. Fosil yakıtlar, fosil şirketler, fosil yöneticiler, fosil düşünceler ve bunların ürünü olan fosil markalar ve şirketler… Bu fosiller ordusu, bizleri adım adım fosil bir hayatın içine sürüklemiş.
Edwin Blake’in Kırmızı Çizgi Anlaşması (RedLineAgreement) kitabı 1900’lü yılların başında Orta Doğu’nun fosil politikalar uğruna (BLAKE Edwin Prof.Dr. ; British Petroleum AndTheRedLineAgreement; DialogPress Washington D.C.;2011) çalkantıları hala devam eden siyasi çekişmelere ve savaşlara neden olan gelişmelerini, tarihsel perspektifinden belgelere dayanarak anlattığı bir kitaptır. “Petrolsüz bir dünyaya” ithaf ettiği kitap 20. yüzyıla yön verecek temel siyasetin Orta Doğu’da nasıl şekillendirildiğini, bu uğurda olmayan ülkelerin nasıl icat edildiğini ve sınırlarının nasıl çizildiğini anlatıyor. Bu olayların olduğu yıllarda dünya nüfusu henüz bir milyar kişiden oluşuyordu. Karbon salımları ile ilgili bir oluşum zaten yoktu.!
[...]İlaç endüstrisinden, kimyaya, otomotivden, demir çelik ve yatırım malları sektörlerine kadar her sektör, iş yapma biçim ve alışkanlıklarında petrol endüstrisinden doğmuş kural ve ilkeleribenimser oldu. Yani onlar da “fosilleşti”! Hatta bu fosil düşünce anlayışının içinde uyuşturucu ve silah-insan kaçakçılığı sektörleri doğdu ki, günümüzde iki trilyon dolardan fazla iş hacmine ulaştığı ifade ediliyor.
[...]Bir başka örneği 2008 finansal krizine neden olan büyük yatırım bankalarının CEO’larının ABD Kongresi soruşturma komisyonu karşısında yemin altında ifade verirken, tasarruf sahiplerinikandırmadıklarını söylerken gördük.! Yani petrol endüstrisi konu-komşu herkese “kötülük” aşısı yapıyordu.!
[...]Petrol endüstrisinin kötü alışkanlıkları; dil, din, cinsiyet, ırk, yaş ve her türlü kimliğin yaşam alanlarını “sindirmeye” ve “kendi çıkarlarından başka önceliklerin olamayacağına kendini inandırmış” bir anlayışla kuşatılmış.
[...]Fosil endüstrinin temsilcisi BP’nin neden olduğu bu doğa tahribatının 2015 yılında ortaya çıkarılan Volkswagen emisyon skandalından düşünce ve eylem olarak ne farkı var? Fosil düşünceli fosil yöneticilerin, üç kuruş daha fazla kâr etmek uğruna Volkswagen araçlarının emisyon oranlarını düşük göstermek için geliştirdikleri yazılımı araçlarının içine yüklemeleri ne ile izah edilebilir ki?
[...]Ama bir de şöyle bir ironi var; tüketici “yamuk” yapan bu şirketleri cezalandırıyor mu? Hayır! Dieselgate skandalının çarşaf çarşaf medyada yer aldığı günlerde Zenna Kurumsal Marka Araştırmaları şirketi ülkemizde bir araştırma yaptı ve otomotiv satın alma tercihlerini ve bu skandalı sorguladı. Tüketicilerin umurunda değildi. Volkswagen araçları satın alma tercihlerinde kıpırdama dahi olmamıştı.! Belki de bizlerin günlük yaşamın içindeki “kestirme yolla rahatlama” yani olan biteni görmezden gelme tercihlerimiz, iklim krizi bohçasının zaman içinde dolup taşmasına neden olmuştu. VW Dieselgate skandalını umursamayan bir potansiyel otomobil alıcısı, bu davranışının ileride hangi dolandırıcılık, yolsuzluk ve rüşvet olaylarına kadar varabileceğini niye düşünsün ki?!
***
Nefis bir kitap okuyorum. Salim Kadıbeşegil dostuma 50. Sayfaya geldiğimde “ne kadar cesursun” diye mesaj attım. O kadar yani. Kitabın tamamı bir cesaret abidesi.
Yukarıdaki paragrafları “Kirli İlişkiler, Kirli Siyaset ve Kirli Para ile Kirlenen Dünyamız” adlı bölümden aldım.
Zaman zaman ben de yazıyorum ya. Masum değiliz hiçbirimiz. Sorun tüketimde, tüketici tavrında. Bu kirliliklere bireysel olarak karşı çıkmadıktan sonra dünyanın temizlenme şansı yok.
Kutluyorum Salim dostum. Mükemmel bir iş olmuş. Kitabın tüm geliri Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’ne deprem bölgesindeki kız çocuklarının okutulmalarına destek için bağışlanacak.
Ahlâkı Ve Gezegeni Tükettik: Salim Kadıbeşegil- Gelmez Yola Gidiyoruz (Cinius Yayınları)