Muhittin AKBEL / EGEDESONSÖZ – Yurt genelinde olduğu gibi İzmir’de de inşaat sektörü durma noktasına geldi. Çeşitli gerekçelere dayandırılarak inşaat malzemelerine yapılan zamların bazı ürünlerde yüzde 300’ü geçtiğini, bazılarında ise yüzde 500’leri bulduğunu belirten İzmir Müteahhitler Derneği Başkanı ve İzmir Ticaret Odası Yönetim Kurulu üyesi İsmail Kahraman, Egedesonsöz’e sektörün yaşadığı sıkıntıları anlattı. Başkan Kahraman, “Şartlar o kadar ağırlaştı ki, 10 bin üyemizden yüzde 95’i iş yapamıyor, proje üretemiyor. Kentteki binaların yüzde 70’i riskli. Onları kentsel dönüşüm kapsamında yenilemek lazım. Ancak bugünkü ağır maliyetler altında kentsel dönüşüm yapmak imkansız hale geldi” dedi.
TEMEL GİRDİ MALİYETLERİ, CİDDİ BOYUTLARA ULAŞTI, ÜRETİM DURDU
Pandemi öncesinde, yani iki yıl öncesine bakıldığında, bugün itibariyle inşaat malzemelerinin birçok grubunda artık yüzde 300’lük zammı konuşmanın normal hale geldiğini belirten İzmir Müteahhitler Derneği Başkanı İsmail Kahraman, “Arada korkunç fiyat farklılıkları oluştu. Bu artışlar üretimi çok ciddi boyutta etkiledi. İzmir özelinden baktığımızda ilin birçok bölgesinde, yüzde 70’i bulan riskli yapılar mevcut. Bunların dönüşmesi gerekiyor. Müteahhitler fiyat veremez hale geldi. Çünkü bugün verdiğimiz fiyat, beş gün sonra değişebiliyor; çünkü çimentonun, demirin, seramiğin, camın fiyatı öyle bir zaman geliyor ki, 15 dakikada değişiyor. Bu büyük artışlar nedeniyle belli başlı projeler dışında sektörün neredeyse yüzde 95’ı iş yapamıyor, bina üretemiyor” açıklamasında bulundu.
ARTIK EV ALMAK, HAYAL ETMENİN DE ÖTESİNE GEÇTİ
Bugünkü şartlar altında kentsel dönüşüm yapmanın mümkün olmadığı görüşünü sık sık tekrarlayan Başkan İsmail Kahraman, “Her vatandaşımızın bir hayali vardı, bir ev almayı, hayal ederdi. Artık o hayali kurmak bile zor. Ev almak, alabilmek, hayalin de ötesine geçti” dedi ve şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bırakın pandemi öncesiyle fiyatları kıyaslamayı, son 20 gün içindeki artışlar bile yüzde 25 seviyelerine dayandı. İnşaat demiri 16 lira oldu. Demirin nerede duracağını bilmiyoruz. 20 gün önce 12 liraydı. Betonun metreküpü 550 lirayken 800 lira oldu. Bunlar bizim temel malzemelerimiz, olmazsa olmazlarımız. Çimentonun ton fiyatı 1000 liraya kadar yükseldi. Pandemiden önce 150 lira civarıydı. İnşaat maliyetleri endeksi açıklandı. Aylık ortalama 15.24, yıllık 79.91 çıktı. Resmi açıklamalar bunlar. İnanın piyasadaki gerçek oranlar, bu oranların çok çok üstünde. Bir süre önce yine sizinle yaptığımız sohbette inşaatta metrekare maliyetinin 5 bin liraya doğru gittiğini söylemiştim. Şimdi 5 bin liranın da üstüne çıktı. Bugün metrekaresi 5 bin liraya dahi bir projeyi üstlenemezsiniz. 100 metrekarelik bir dairenin maliyeti 600 bin lirayı buluyor. Müteahhit, kat karşılığı anlaşma yapıyor. İki daire yapacaksınız, birini arsa sahibine vereceksiniz. Siz bu işten kar etmek için payınıza düşen daireyi kaça satacaksınız? İki daire için 1 milyon 200 bin liralık bir maliyet varsa, siz dairenizi en az 1,5 milyon liraya satmalısınız ki en azından, küçük de olsa biraz kar edebilesiniz.”
İNŞAAT ÜRÜNLERİNDE CİDDİ BİR FIRSATÇILIK SÖZ KONUSU
İnşaat sektörünün olmazsa olmazı ürünlerin çoğunda ciddi bir fırsatçılık olduğu iddiasında bulunan Başkan Kahraman, sözlerini şöyle değerlendirdi:
“Özellikle kendi üretimimiz olan inşaat malzemelerinde iç piyasanın denetlenmesini talep ediyoruz bakanlıktan. Asgari ücret, elektrik, doğalgaz, akaryakıt zamları yapıldı. Ne yapıldıysa, kabul ediyoruz, ancak hiçbiri, inşaat sektöründeki gibi yüzde 300, 400, 500 zamlanmadı. Ciddi bir fırsatçılık söz konusu. Buradaki en önemli etken de şudur. Dünyadaki tedarik zincirinin kırılmasıyla özellikle ülkemizde inşaat malzemesi ihracatı artmıştır. Hükümetin, ihracatla ilgili hedeflerinden dolayı ihracata destek verildi. Ancak bu yapılırken, iç piyasada da daralmaya gittiğimizin farkında olmamız gerekiyor. İzmir’de 10 bin üyemiz var, inşaat sektöründe kayıtlı. Bu kadar insanın 9 bin 500’ü artan maliyetler yüzünden proje üretemiyorsa, durup düşünmek, nereye gittiğimizi görmek gerekiyor. İhracat nedeniyle ürün de bulamıyoruz, fiyat da alamıyoruz. Bize bir inşaat malzemesiyle ilgili fiyat veriliyor, 15 dakika sonra o fiyata alamıyoruz.”
CAMDA YÜZDE 270 ZAM YAPILDI, O ŞİRKET YÜZDE 280 KAR AÇIKLADI
Ülkemizde inşaat malzemelerinin üretiminde sorun yaşanmadığının altını çizen Başkan İsmail Kahraman, “Herkesi işin içine katmamakla birlikte, bir fırsatçılık olduğunu özellikle belirtmek istiyorum” dedi ve örneklerle fırsatçılığı anlattı:
“Mesela bir cam fabrikamız var, Şişecam. Pandemi sürecinden itibaren, özellikle son dönemde yüzde 270, yüzde 300’e varan zamlar yapıldı. İtiraz ettik. Üretim maliyeti, girdi maliyeti, hammadde maliyeti diyerek kendilerini savundular. Fakat 2021’de, kamuya açık duyuruyla, yüzde 280 kar açıkladılar. Kimse kimseyi kandırmasın. Tabii ki herkes para kazanacak ama bu dönemlerde fırsatçılığa müsaade edilmemeli. Denetlemenin daha doğru, daha etkin, yerinde yapılmasını istiyoruz. Bu örneği MDF’de, çimentoda, seramikte de verebilirim. Bunların hammaddelerinin tamamı, bu ülkenin topraklarında var. Maliyetinize, personel, elektrik, doğal giderlerini koyarsanız ki, yapacağınız zam yüzde 100’e değil, yüzde 10’a tekabül eder ki, o da kabul edilebilir bir şeydir. Biz ihracat yapacağız diye iç piyasaya sırtımızı döndüğümüz noktada, bu sorunları yaşıyoruz. Şimdi kara kara düşünüyoruz, ne yapacağız diye.”
DEVLET, FİYATLARI ARTIRAN 25-30 FİRMAYI YAKIN TAKİBE ALMALI
İhracatı desteklediklerini ancak inşaat malzemelerinin aşırı fiyatlandırılmasında öne çıkan 25-30 firmanın mutlaka incelenmesi ve denetlenmesi gerektiğine vurgu yapan İsmail Kahraman, “Yapılarımızın yüzde 70’i riskli. Deprem gerçeğiyle karşı karşıyayız. Bu yapıların mutlaka dönüşmesi gerekiyor. Bu kadar kontrolsüz bir piyasada bu yapıların dönüşmesi mümkün değil. Yarın Allah korusun bir deprem daha olduğunda, yine eyvah diyeceğiz, alacağımız yarayı daha büyük bir maliyetlerle sarmak zorunda kalacağız” dedi ve birtakım önerilerde bulundu:
“İki elin parmaklarını geçmeyecek kadar çimento, demir, cam, seramik fabrikalarımız var. Bu sektörler, ülkemizin stratejik sektörleridir. İyi denetlenmeleri gerekir. Bu kadar başıboş bırakılamaz. Bu arada dengeyi sağlayacak devletin şirketleri olmalı bu noktada. Devlet bir cam fabrikası kurmalı, çimento fabrikası kurmalı ki, piyasadaki fırsatçılar kendilerini gösterdiğinde devreye girmeli. İnşaat ürünlerindeki artışların yanında arsa maliyetleri de çok yüksek. Her iki koldan bir çalışma gerekiyor. Kamunun, gerek belediye, gerek bakanlık tarafından arsa üretmesi lazım. Arsa olursa, yüzde 50’yi bulan kat karşılığı anlaşmalarda daha makul oranlar ortaya çıkar, arsa maliyetleri düşürülmüş olur.”