Jak Gabay… Rafael İrdam… Alber Sarafati… Avram Sardas… David Kohen… Raşel Hakim…
Ortaokul, lise, üniversite andaçlarımdaki isimler…
60’lı, 70’li yılların…
Başında kavak yelleri esenler takımından seçmeler…
Bugün o başlarda…
Pamuk renginde saçlar var…
Hepimiz bi’yerlere dağıldık ama…
Neyse…
Az sonra döneceğiz, o can arkadaşlara…
***
İzmir’in…
Meşhuuuur çiçek kokan Havra Sokağı’ndaki…
Tarihi Etz Hayim Sinagogu’ndayız…
Uluslararası İzmir Sefarad Kültür Festivali…
Dördüncü kez İzmirlileri içine çekiyor…
Konak Belediye Başkanı Abdül Batur…
Yürekleri titreten bir seslenişle…
Bilene, bilmeyene…
Bildiği halde “bilmiyormuş gibi” yapana…
İzmir’in “maya”sını kürsüden özetliyor:
“İzmir demokrasinin, Atatürkçülüğün başkentidir… İzmir farklı kültürlerin, farklı inançların birlikte uyum içinde yaşayabildiği eşsiz bir dokuya sahiptir… İşte, bu bizim asıl zenginliğimiz…”
Birlikte yaşama kültürü dedikleri budur…
Çocukluğumun geçtiği…
Alsancak Bornova Sokağı’ndaki film gibi günleri hatırlıyorum…
Yan komşumuz kurtuluştan sonra İzmir’de kalmış anne-kızdı…
Karşımızda ise Musevi asıllı aile oturuyordu…
Yaz gecelerinde…
Kapı önünde demli çayların eşliğindeki ortak muhabbet…
Ne kadar ciddi havadaydı; tahmin bile edemezsiniz...
***
İzmir rengarenk desenli bir şal’dır…
Omuzlara atılan…
Ama…
Asıl kalpleri sıcak tutan bir şal…
O tükenmeyen sıcaklığın başladığı tarih…
Taaa…
2 bin 600 yıl öncesine dayanıyor…
Ancak en bilinen Yahudi göçü 1590'lı yıllarda yaşandı…
Selanik, Safed, Ankara, İstanbul ve Patras’tan gelip…
İzmir'e yerleşen Yahudileri…
İspanya’daki engizisyon zulmünden kaçıp…
Bu kadim kente gelen soydaşları takip etti…
Sevdiler, mutlu oldular…
Yerleştiler…
İzmirli oldular…
Hep beraber her Pazartesi sabahı…
Okul bahçesinde…
Birlikte “İstiklal Marşı”nı okuduk…
İşte…
Bunu adı…
Birlikte yaşamanın dayanılmaz güzelliğidir!
***
A’den Z’ye…
Sefarad Kültür Kollektifi’nin…
İzmir Musevi Cemaati Vakfı’nın ve de…
Konak Belediyesi’nin imzasını taşıyan bu festival…
Dördüncü yaşında…
Çok zengin 10 günlük program hayata geçti bile…
27 Aralık Salı akşamına kadar…
500 yıllık dostlarımızın etkinlikleri bizi bekliyor…
Seçin, mümkünse katılım gösterin...
İşte bazıları…
Mesela…
Rehberler eşliğinde sinagoglarda gezinti var; kaçırmayın…
Mesela…
Portekiz Sinagogu'nda “1945” filmini izleyebilirsiniz…
Mesela…
Etz Hayim Sinagogu'nda Hamburg Klezmer Band sizlerle...
Aynı sinagogda Akdeniz Sefarad müziği konseri var…
Mesela…
Hevra Sinagogu'nda Hanuka töreni sizi bekliyor…
450 yıllık Portekiz Sinagogu'nda “Romaniotes” filmi kaçmaz…
Liste uzun…
Peki…
Bu etkinliklere nasıl katılacaksınız?
Hepsi ve fazlası…
Konak Belediyesi'nin resmi internet sitesinde…
***
Bu yazının başlığı…
Türk Sanat Müziği’nin ölümsüz eserlerinden birinin adı…
“Hatırla Sevgili…”
Neden?
Anlatayım…
Resmi rakamlardır…
1630’larda İzmir’de 6-7 bin Yahudi yaşıyordu…
1900’lü yılların başında…
Bu sayı 24 binin üstündeydi…
1922 Büyük Yangın sonrası göç başladı; İzmir’in nüfusu 100 bine düştü…
Bu nüfusun 25 bini Yahudi’ydi…
Yıl; 1927…
Cumhuriyet’in ilk nüfus sayımı…
İzmir’in merkezi 130 bin; Yahudi nüfusu 15 bin…
Veeee…
Bizim kuşağın ortaokul / liseye gittiği yıllar…
1965’te İzmir’in nüfusu 417 bin…
Yahudi nüfusu ise, 4 bin 500…
“Ya bugün?” diye merak ediyorsunuz di’mi?
İzmirli akademisyen yazar Dr. Erkan Serçe’ye göre…
An itibarıyla…
Günümüzde İzmir Yahudi cemaatinin…
800 ila 1000 kişiden oluştuğu tahmin ediliyor…
Neredeeeen, nereye…
Kalpler bunun için acıyor…
Ortaokul’da…
Lise’de
Üniversite’de aynı sıraları paylaştığım arkadaşlarım…
Şimdi nerede?
***
Sizce…
Yahudi nüfusundaki bu trajik düşüşün sebebini bilen var mı?
Yoksa…
Bizim İzmir Karantina’daki komşularımız…
Benim okuldaki arkadaşlarım…
İkinci Dünya Savaşı sonrası…
(14 Mayıs 1948)
Yepyeni bir İsrail Devleti kurulduğu için mi?
En güzel… En huzurlu… En varlıklı…
Günlerini bu kadim kentte geçirdikten sonra…
“Kalbim orası için çarpıyor!” dedikleri yeni vatanlarına mı koştular?
Allah bilir!
Ama…
Lisedeki, üniversitedeki arkadaşlarımı hala çok özlüyorum…
Merak etmeyin dostlar…
Hediyeniz dünya lezzeti “Boyoz”u gözümüz gibi koruyoruz…
Nokta…
Hamiş: İbrani dilinde “Sefarad”, İspanya anlamına gelir… İspanya dışında Portekiz, İtalya, Kuzey Afrika, Türkiye’de özellikle İzmir, Ege Adaları ve Balkan Musevileri’nin büyük bölümü bu adla anılır…
Sonsöz: “İzmirli Dario Moreno, Musevi asıllı Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıydı… İstanbul Yeşilköy Havalimanı’nda kalbi durduğu (1 Aralık 1968) ana kadar yurtdışındaki konserlerinde hep şunu söyledi: (Ben, Türk oğlu Türk’üm) Vasiyeti İzmir’de toprağa verilmekti… Annesi cenazeyi İsrail’e götürdü…