Kelimelerin, isimlerin ve tarihi olayların örgüsünü inceleme merakımdan dolayı; iyi ki varlar dediğim tarihçilere ve dilbilimcilere daima gıpta ile bakmışımdır...
Yaklaşan Ramazan ay’ı ile birlikte, misak ve imsak kelimelerinin kökenlerinin; ahd etmek, yemin etmek ve söz vermek olduğunu hatırlarken...
Misak-i Millî ve İzmir kelimeleri buluşuverdi klavyemin tuşlarında.
***
Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin atıldığı,
Balkan savaşlarının başladığı 1912 yılından, İzmir'in kurtuluşu olan 1922 yılına kadar süren kurtuluş mücadelesinin ardından...
Osmanlı hükümetine dayatılan Sevr Anlaşması’nın hükümsüz olması ile savaş yorgunu Türk milletinin barışa olan özlemi...
Ve yüzlerce yıl süren kapitülasyonların kaldırılması Lozan Barış Anlaşması ile son bulmuş...
Ve Türkiye...
Milli sınırları belirlenmiş ve bağımsızlığını ilân etmiş bir ülke olarak tüm dünyaya mevcudiyetini kabul ettirmiştir.
Sevr Anlaşması uygulanması halinde bölünmüş, parçalanmış bir hale gelecek olan toprak yüzölçümümüzü;
Lozan Anlaşması ile misli nispetinde artırılması ve korunması konuları İsmet Paşa başkanlığındaki heyetin diplomatik zaferidir...
Lozan barış antlaşması devamı niteliğindeki nüfus mübadele anlaşması ise 1924 yılından bu yana yeniden kurulan ve yaşanan hayatlar ile genç Türkiye Cumhuriyeti’nin şekillenmesinde mukadder olmuştur.
Lozan Konferansı süresi içinde İngiliz ve Fransız savaş gemilerinin işgali altındaki Çanakkale ve İstanbul boğazları Lozan Sözleşmesi ile güvence altına alınmış...
Boğazların egemenliğinin Türk Hükümeti’nde kalması sağlanmıştır...
Devam eden yıllar içinde boğazların güvenliğinin tekrar
müzakere edilmesi gereği hasıl olmuş ...
Ve 20 Temmuz 1936 yılında İsviçre'nin Montrö kentinde boğazlar sözleşmesi imzalanmıştır...
Montrö sözleşmesi ile savaş ve barış zamanlarında ticari ve askeri gemilerine uygulanacak hükümler belirlenmiştir...
1936’da imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile Türkiye, Boğazların yönetimi ve kontrolünü almıştır.
Bu sözleşme, uluslararası saygınlığımızı artıran Mustafa Kemâl Paşa'nın masa başında ve barış ortamında kazandığı büyük bir zaferdir...
Bu zaferlerin, aydınlık bir geleceğe açılan birer kapı olarak değerlendirildiği o yıllarda...
İzmir Enternasyonal Fuarı’nın açılışı ve meydanlara açılan beş kapısına verilen isimler...
100 yıla yakın bir zamandır, İzmir’de zaferi ve barışı çağrıştırmaktadır...
26 Ağustos kapısı; 1922’de başlayan büyük taarruzu,
9 Eylül kapısı; 1922 İzmir'in kurtuluşunu, Lozan kapısı; 1923 Lozan Barış Anlaşmasını, Cumhuriyet kapısı; 1923 Cumhuriyetin ilânını, Montrö kapısı ise; 1936’da imzalanan Boğazlar Sözleşmesini hatırlatırve anlatırlarken....
Kurtuluştan kuruluşa, İzmir’den tarihe not düşerler…
***
Tüm semavi dinlerin kutsal günlerinin arda arda yaşandığı zamanımızda, bütün dinlerin dua dili ile; yorgun dünyamıza sağlık ve barış diliyorum...