Ortadoğu’daki gelişmeleri dünyadaki gelişmelerden bağımsız düşünemeyiz. Bununla beraber her bir ülkenin özel koşulları dikkate alındığında, Ortadoğu’nun iç içe birçok gelişmeyi barındırdığı söylenebilir. Ayrıca her ülkenin ayrı koşullara sahip olduğu ve dolayısıyla da değerlendirmelerin buna göre yapılacağı açıktır.
ABD ve AB’de yaşanan ekonomik krizin arkasından Ortadoğu’da yaşanan “Arap Baharı”nın öncelikli nedeni, “rejim sorunu”na bağlanamaz. Çünkü Ortadoğu’da krallıkların, tek parti rejimlerinin ve diktatör cumhuriyetlerin kuruluş yıllarına dönüldüğünde, bunların hepsi ABD, SSCB/Rusya, İngiltere ve Batı Avrupa ülkelerinin himayesinde kuruldukları ve bugüne kadar yaşatıldıkları görülecektir.
SSCB ve etkisindeki ülkelerde 1985’te başlayan ve 1992’de son bulan rejim krizlerinin ana nedeni, “ekonomilerinin rejimlerini yaşatacak katma değeri üretememesi”ydi. O nedenle rejim sorunları erken bitti ama ekonomik yapıları hala olgunlaşamadı.
Bu açıklamadan sonra SSCB dağıldıktan sonraki Rusya’nın “ekonomik performansı”nı merak edenler olacaktır. Rusya da, Ortadoğu ülkeleri gibi yeraltı kaynakları çok değerli bir ülke ve zenginliğini de büyük ölçüde buna borçlu. Ortadoğu bir baharla sarsılıyorsa, iki üç adım sonra, benzer bir baharın Rusya’yı da rahatsız edeceği beklenmelidir. Bunu henüz kimse iddia etmiyor ama bizden duymuş olun!
***
Özelde İsrail sorununa değinmek gerekirse…
İsrail’in ABD’ye yılda yaklaşık 10-12 milyar dolar maliyeti var. İsrail’in başka bir zararı da İsrail rahat hareket etsin diye Ortadoğu’da kurulan verimsiz ekonomik düzendir.
Bu yapıyı daha fazla sürdürmek mümkün görülmüyor!
Yakın gelecekte İsrail’de önce Netenyahu – Liberman koalisyon hükümeti seçimleri kaybedecek. Hemen arkasından kurulacak yeni hükümet, çok daha barışçı olacaktır. Yeni hükümetin ilk mesajlarından birinin Türkiye’den özür dilemek ve tazminat ödemek olacağı kimseyi şaşırtmamalı! Bununla beraber Türkiye ve Mısır’ın kefaletinde Gazze ve Batı Şeria ambargolarında kabul edilebilir bir gevşeme de beklenebilir. İsrail’in Golan Tepeleri konusunda da atacağı bir adım, Ortadoğu’da eski düzeni temelden sarsacaktır.
Böylece krallıkların İsrail mazereti ortadan kalkacak, yerini “daha çok özgürlük ve daha çok demokrasi” tartışmalarına bırakacaktır.
Bu arada kendini özenle tartışmaların dışında tutmaya çalışan yeni bir sınıfın Ortadoğu’da köşeleri suhuletle tuttuğunu görebiliriz. Bu kişiler ticareti ve üretimi pazarlayanlar olacaktır. Sosyal yardımlarla ve sübvansiyonlarla yaşamlarını idame ettirenlerin “daha çok özgürlük ve daha çok demokrasi” çığlıkları, yerini yavaş yavaş “emeğe kuvvet” bir yaşama bırakacaktır ki, bu da insanların başına gelen ilk sürpriz olmayacaktı.