İzmir Milletvekili Ali Yiğit tarafından hazırlanan önergenin gerekçesinde şu ifadelere yer verildi:
“Adı bilişim ve iletişim gibi sözcüklerle anılan çağımızda, eğitim sürecine katılanlara paylaşımcılık yerine bireyciliğin, dayanışmanın yerine rekabetçiliğin, yaratıcı bilgi yerine ezberciliğin ön plana çıkarıldığı bir model sunulmaktadır. Eğitim süreci, topluma hitap eden diğer kültürel ve sosyal kurumların da etkisiyle var olan eşitsizlikçi sistemi yeniden üretmekte, kendine ve topluma yabancılaşmış bireyler ortaya çıkarmaktadır. Bu bağlamda, ülkemizde bir dönem kurulmuş ve gerek aldığı övgülerle, gerek hakkında yapılan eleştirilerle geniş yankı uyandırmış olan, üretirken öğrenen öğrenirken üreten Köy Enstitüleri gerçeğinin, gelecek kuşaklara aktarılması önemli bir toplumsal sorumluluktur.
Hazırlıkları 1935'te başlatılıp 1937'de denemesine girişilen ve 1940'ta yasallaşan Köy Enstitüsü sistemi; Cumhuriyet aydınlanmasının eğitim alanındaki en özgün ve ses getiren bir uygulamasıdır. Bilimsel temellere dayanan, düşünce becerilerini kışkırtan, sorumluluk bilinci veren, çok yönlü gelişimi destekleyen, üreten ve öğrencileri mesleğe ve sanata yönelten karma bir eğitim sistemine dayanan Köy Enstitüleri döneminin en ilerici eğitim reformu olarak kabul edilmektedir. Köy Enstitüleri modeliyle 700 bina yapılmış, çağdaş yöntemler ve bilimsel veriler ışığında eğitim gerçekleştirilmiş, hastalıklarla mücadelede bilinçlenme sağlanmış, binlerce dekar boş arazi işlenmiş, milyonlarca ağaç yetiştirilmiş ve demokrasinin sözle değil yaşanarak öğrenilebileceği kanıtlanmıştır. Bu model şimdi bütün dünyada tartışılan yükseköğretimde probleme dayalı öğretme modeline çok benzediği gibi, Avrupa Birliği'nin başlattığı Leonardo Da Vinci sisteminin yıllar önce uygulanan bir benzeri olarak da önemini ve güncelliğini korumaktadır. Japonya eğitim sistemi bu örnek üzerine inşa edilmiştir. Hiç kuşkusuz Köy Enstitülerini, 1940'lı yıllardaki özgünlüğü ile kurma düşüncesi, üzerinde tartışılabilecek bir konudur. Ancak toplumsal kalkınmaya destek veren benzersiz bir eğitim deneyimi olan Köy Enstitüleri ülkemizin kalkınmasında geleceğe ışık tutacak bir öneme sahiptir.
Bu bağlamda Cumhuriyetin aydınlanma hedefleri, ülke koşulları ve bilimsel veriler ışığında uygulanmış başarılı bir sentezin ürünü olan Köy Enstitüleri gerçeğinin gelecek kuşaklara aktarılması, bilgi, belge ve resimlerin toplanarak arşiv ve müze oluşturulması, bu yapıların eğitim merkezine dönüştürülmesi veya en yakın üniversiteye bağlı eğitim fakültelerinin kapsamına alınarak yaşatılması amacıyla Araştırması Komisyonu kurulmalıdır.”