Oktay GÜÇTEKİN / EGEDESONSÖZ - İzmir'in Seferihisar ilçesi açıklarında yer alan Samos Fay Hattı'nda 30 Ekim 2020 tarihinde yaşanan deprem sonrası kent genelinde binlerce bina için az, orta ve ağır olmak üzere çeşitli hasar kayıtları oluşmuştu.
Yaşanan felaket sonrasında 'kentsel dönüşüm' konusu kent genelinde gündeme gelirken, özellikle depremin ağır hasar verdiği Bayraklı için Bayraklı Belediyesi yüzde 10 emsal kararını meclisinden geçirirken, İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne gönderilen önerge revizyon ile parselde yüzde 20, ada bazlı ise yüzde 30 artış olarak güncellenmişti.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İzmir İl Koordinasyon Kurulu da emsal artışına karşı çıkacağını duyurmuş ve askıda olan Bayraklı'nın emsal kararına itirazda bulunmuştu. İtirazlar Bayraklı Belediye Meclisi'nde reddedilirken, itirazların reddi sonrası TMMOB kararı mahkemeye taşıma kararı almıştı.
Depremzedeler mahkeme hamlesine 'emsalime dokunma' itirazında bulunurken, Ege'de Sonsöz'e konuşan Müteahhitler Federasyonu Başkanı ve İZTO Yönetim Kurulu Üyesi İsmail Kahraman'dan depremzedelere destek geldi.
EMSAL ARTIŞI KARARINI DESTEKLİYORUZ
Emsal kararını desteklediklerini belirterek olası bir depremde enkaz altında kalacak vatandaşların sorumluluğunu kimin alacağına dikkat çeken Kahraman, gerekmesi durumunda davaya müdahil olacaklarını dile getirirken şu ifadeleri kullandı:
"Müteahhitler federasyonu olarak biz uzun süredir kentsel dönüşümün emsal artışı olmadan yapılmasının çok zor olduğunu ifade ediyoruz. Emsal artışının plan ve planlama kriterlerine de uyması gerekiyor. Tüm bunlara rağmen meclis kararı ile alınan emsal artışı kararını destekliyoruz. Çok güzel bir karar. Fakat buna itirazlar olacak. Buna itiraz edeceklerini dile getiren TMMOB'un olduğunu söylenmişti. Onlarda bu itirazlarını gerçekleştiriyor. Kendilerine göre haklı gerekçeleri olsa da ortada mücbir bir sebep var. Bir deprem yaşandı, 117 canımızı kaybettik az, orta ve ağır olmak üzere çok sayıda bina ile karşı karşıyayız. Bu mücbir sebeplerde, evet plan kriterleri elbette çok önemli, bu planlar Büyükşehir ve ilçe belediyeleri tarafından elbette yapılabilirdi. Fakat meclis kararı ile yapılması nedeniyle itirazın önü açıldı. Tüm bunlara rağmen belediyelerimizin emsal artışı ile ilgili aldığı kararı olumlu bulmakla birlikte Müteahhitler Federasyonu olarak, gerekirse İzmir Ticaret Odası'yla da uygun görülmesi halinde bizlerde bu davalara müdahil olacağız.”
VATANDAŞIN YANINDA OLACAĞIZ
Odaların aldığı bu kadarı desteklemek gibi bir durumun mümkün olmadığını vurgulayan Kahraman, "Bizler tabii ki vatandaşımızın yanında olup emsal artışını destekleyeceğiz. Bizim bu itiraz eden odaların yanında olmamız mümkün değil. Burada kamu yararı ve kamu menfaatine bir çalışma var. Bizim bu işin karşısında olmamız mümkün değil" diye konuştu.
ÇOK FAZLA RİSKLİ YAPI STOĞUMUZ VAR
İzmir genelinde son yapılması planlanan kentsel dönüşüm çalışmalarına açılan davalar hakkında değerlendirmede bulunan Kahraman, en son dava açılan Narlıdere planları üzerinden şu ifadeleri kullandı:
"Narlıdere'de planlar bakanlık tarafından yapıldı, plan tadilatları ile emsal artışı verildi ve orada yapılan itirazlardan bir şey çıkmaz. Oraya itiraz etmelerinden olumsuz bir karar çıkacağını düşünmüyoruz çünkü plan kriterlerine uygun yapıldı bu emsal artışı. Odaların buralara itiraz etmesinin sebebi, Altyapı oluşturulmadan yapılan planlarda nüfus artışını da dikkate alarak bu ortak alanların yetersizliğine dikkat çekiyorlar. Biz de şunu söylüyoruz; Emsal artışı olursa özellikle ada bazı dönüşümler olursa bu sosyal donatıları adalar ya da parseller kendi içerisinde çözebilir. Otoparkı binaların altına alabiliyorsa, sosyal yaşam alanlarını site içine alınabiliyorsa burada kısmen de olsa plan kriterlerine bir uygunluk söz konusu. Bu nedenle odaların yaptığı itirazı doğru bulmuyoruz. Bunun en önemli nedeni de çok fazla riskli yapı stokumuz olması."
O BİNALARDAN BİRİ ÇÖKERSE HERKES BUNUN ALTINDA KALIR
İzmir'de dönüşümün sağlanması gerekliliğini vurgulayan Kahraman, yaşanan fiyat artışları sonrası fahiş artışlarla mücadele edilmesi gerektiğine dikkat çekerek şunları söyledi;
"Allah korusun bir deprem olduğunda binlerce can kaybı ile karşı karşıya kaldığımızda bunun sorumluları kimler olacak acaba? ‘Biz şehir bütüncül olarak planlansın ve bu planlar doğrultusunda emsal artışı verilsin ve plan kriterlerine uygun olsun’ düşüncesine karşı değiliz. Bunu istiyoruz. Ancak mücbir sebep var şu anda. Şu anda riskli, orta riskli, orta hasarlı binalarda oturan vatandaşlar var. Bu dönüşümün sağlanması lazım. Yarın Allah korusun o binalardan biri çökerse herkes bunun altında kalır. Geçmiş senelerde depremden sonrasında müteahhit ve vatandaş özellikle Bayraklı'da kentsel dönüşüm ve bina dönüşümü ile ilgili anlaşmalar yaptı. Bu anlaşmaların neredeyse yüzde 90'ı iptal oldu. Bir kısmı hukuki sürece taşınmıştır veya karşılıklı fesihler oldu. Emsal artışı ile mücadele edilirken, bir yandan maliyetler hızlıca artmaya başladı. Metrekaresini 1 yıl önce 2 bin TL olarak düşündüğünüz bir yerde 5 bin TL'nin üstüne çıktı. Bu maliyetler ile vatandaşın binasını dönüştürmesi mümkün değil. Kaldı ki düşük fiyat ile de müteahhidin yapabilmesi mümkün değil. Bu nedenle maalesef ciddi bir sorun var. Fahiş fiyatla da mücadele edilmesi gerekiyor. Özellikle çimento, sunta ve cam gibi ürünlerde yüzde 200'ün üzerinde artışlar var. Bu fiyatları biz kabul etmiyoruz. Bu fiyatlar reel gerçekçilikten uzak bir fırsatçılıktır. Hükümet tarafından fiyatların kontrol alınmasını istiyoruz. Bu fiyatlar düşmezse maalesef dönüşüm gerçekleşmez."
BİLİNMEZLİĞİN ORTADAN KALKMASI LAZIM
Davalar sonrası müteahhitlerin yapıları emsal artışına göre mi yoksa emsal artışı olmadan mı yapacakları konusunda karar veremediklerini belirten Kahraman, "Ne kadar gecikirse bu fiyat o kadar artar. Bunu hep birlikte görüyoruz. Emsal artışının alındı diye bir proje üretmek de mümkün değil. Siz binayı yıktığınız ruhsatınızı kestiniz belli bir artış aldınız yarın yürütmeyi durdurma kararı çıkarsa ne olacak? Bir bilinmezlik var. Emsal artışına göre mi yapacağız, yoksa mevcut haline göre mi yapacağız? Buradaki bilinmezliğin ortadan kalkması lazım. Müteahhitten metrekaresini kaça yaparsınız diye sorulduğunda her iki taraf içinde zararlı bir anlaşma olabilir ortada" dedi.
FİYATLAR GERİ ÇEKİLMEZSE DAHA DA YUKARIYA GİDECEK
Vatandaşlara ve müteahhitlere maliyet artı müteahhitlik karı formülünü öneren Kahraman, "Metrekare fiyatında geçmişte 100 metrekare daire metrekare fiyatı 2 bin TL'den 200 bin TL'ye mal oluyorken, şimdi 500 bin TL'ye mal olacak. Bu fiyatlar geri çekilmezse daha da yukarıya gidecek. Siz geçen sene 200-250 bin TL'ye daireniz dönüştürebilecekken, bugün 500 bin TL'ye belki de daha fazlasına zor dönüştüreceksiniz. Bizim hep önerdiğimiz bir şey vardı. Müteahhit açısından da vatandaş açısından da bir mantıkla tüm bu olumsuz şartlara rağmen yapısını dönüştürmek isteyenler için bir öneri sunmuştuk. Maliyet artı müteahhitlik karı vermekle de yapılar yapılabilir. Böyle olursa da ne vatandaş ne müteahhit zarar etmeyecektir. Fiyat aşağı yöne de olsa yukarı yöne de olsa cebine yansıyacak bir model. Vatandaş doğru maliyet ve fiyatla yapmak istiyor bunu. Bu nedenle şöyle bir anlaşma yapılsın. Maliyetler neyse bunun üzerine müteahhitlik karı olarak yüzde 10, yüzde 20 neyse bu oran bu verilsin ve yapı tamamlansın denilirse daha doğru iş yapmış olur. Böyle olursa müteahhit alacağı malzemedeki fiyat artışı riskini yansıtmamış olacak" diye konuştu.