Metehan UD / EGEDESONSÖZ – Derinleşen yoksulluğun etkilerini görmek için ikinci adresimiz olan Ege Mahallesi’ndeki (Kuruçay) bit pazarının yolunu tuttuk. Kent belleğinin bir parçası haline bit pazarına Kahramanlar Mahallesi’nden ya da Umurbey Mahallesi’nden eskiden fabrikaların arasından gidilerek ulaşabiliyor.
Pandemide uzunca bir süre kapalı kalan bit pazarındaki ilk gözlemlerimiz nostaljik atmosferinin etkisinin azalmış olması. Öncesinde daha yoğun olan antika tezgahları olan bit pazarında daha fazla günlük yaşamının ihtiyaçlarının karşılanabildiği tezgahlar artmış durumda. Eski bir yağ fabrikasından geriye kalan iki katlı boş binada kurulan pazarda antika ürünlerin satıldığı tezgahların sayısı bir elin parmaklarını geçmeyecek kadar az. Bizi elbise, ayakkabı, bisiklet, az kullanılmış ev, mutfak araç gereçleri, bisiklet, kırtasiye, tadilat, tamirat ürünlerinin çoğunlukta olduğu tezgahlar karşıladı. İkinci el kitapların bulunduğu tezgahlar bile tek tük.
KRİZ BİT PAZARINI DA ETKİLEDİ
Ülke ekonomisindeki gidişat bit pazarını girdi-çıktılarını da değiştirmiş durumda. Her gün daha fazla yoksullaşan İzmirliler daha fazla bit pazarının yolunu arşınlıyor. ‘Eskiye rağbet olsa bit pazarına nur yağardı’ sözüne aksi bir şekilde pazara ilgi mecburen de olsa artmış durumda. İzmir’in farklı yerlerinden gelen binlerce kişi temel ihtiyaçlarını pazarda yaptıkları alışverişle gidermeye çalışıyor. Özel ilgilileri dışında pazarda antika eşyaların bulunduğu tezgahların önünde kimse olmazken rağbet daha çok kıyafet, ayakkabı ve ev gereçlerinin olduğu tezgahlarda.
‘SATIŞLAR 2-3 KAT ARTTI’
Ayakkabı tezgahlarından birinin yanına yanaşıyoruz. Tezgahta hem ufak tefek defolu hem de tamirattan geçmiş ayakkabılar var. Fiyatları 25 liradan başlıyor. Ümit abi ile konuşmak çok zor çünkü sürekli ayakkabı fiyatlarını, numaralarını soranlar oluyor. Krizin nasıl bit pazarına nasıl yansıdığını sorduğumuz Ümit Sedef, son 6 aydır eskiye göre daha fazla rağbet olduğunu anlatıyor. Satışlarının 2-3 kat arttğını dile getiren Ümit abi şunları söyledi “ Yıllardır buradayım. İlk defa böyle bir durumla karşı karşıyız. 500-600 çift ayakkabı getirdim, iki ay içinde tükendi. Ayakkabıları ithalatçı firmadan alıyorum, defolular, vitrinde satılabilecek ürünler değil. Dışarıda 200-2500 liraya alınan ürünler burada 25 liradan başlıyor. Sonu gelince 20 liraya da veriyoruz. Pazarlık yapanlar da çok oluyor. 20 lira diyorum 10 lira olmaz mı diyorlar”.
‘HER KESİMDEN GELEN VAR’
İkinci el ürünler de olduğu gibi ayakkabılarını getirip satmak isteyenler de artış olduğunu ifade eden Ümit abi “Ayakkabı ile gelip ihtiyaçları olduklarını anlatıyor ve satmak istiyor. Günlük ihtiyaçlarını gidermek için. Bizden elimizde geldiğince değerinde almaya çalışıyoruz. Giyilmeyecek kadar olanları da tamir edip satıyoruz. Bit pazarını hiç bu kadar dolu ve iş yapar olduğu dönem olmamıştır. Her kesimden gelen var. Buraya arkadaşı tavsiye ediyor. Alt tabakadan tutun üst tabakaya kadar gelenler oluyor. Fakiri de burada orta tabaka da burada. Durumu iyi olanlar antika ürünlerden de alıyor. Kağıt toplayanından tut avukatına, öğretmenine kadar her kesimden gelen var.” diye konuştu.
‘MAL YETİŞTİREMİYORUZ’
İkinci durağımız ise bir kıyafetlerin olduğu bir tezgah. Tezgah sahibi Levent Üstün de 7-8 yıldır bit pazarlarında satışa çıkıyor. İnsanların alım gücünün düştükçe pazara olan rağbetin arttığın anlatan Levent abi de önceden sadece Pazar günü açarken şimdi hem cumartesi hem de Pazar günü tezgah açmaya başlamış.
DAHA FAZLA GELİRE SAHİP OLANLAR DA GELİYOR ARTIK
Pazarın durumunu “Mal yetiştiremiyoruz dersek yeridir.” sözleri ile anlatan Levent abi de şunları söyledi “Son 4 aydır yoğun talep var. Genelde yetişkin ve bayan daha çok gidiyor. İhtiyaçları olduklarını, dışarıdan alamadıklarını, fiyatların çok arttığını söylüyorlar. Gelenler de değişiklik var. Daha fazla gelire sahip olan insanlar da geliyor artık. İlk başta çekiniyorlar, garipsiyorlar, buraya çok yabancı oldukları belli oluyor ama konuşunca krizin onlara olan etkisini anlatıyorlar. Elbise getirenler de artış oldu. Öğrenciler elbiselerini getirip satıyorlar. Abi ihtiyacımız var deyip elbiselerini satmak istiyorlar. Harçlıkları çıksın diye. Gelenler 5 liraya-3 liraya bir parça alacak onun da pazarlığı yapıyor, onu da anlıyorum. Kriz hepimizi etkiledi sonuçta. Ben de tezgahıma mal almaya gidemiyorum neden çünkü mazot pahalı.”
ABİYELERİN YENİ MERKEZİ BİT PAZARI
Pazarda gezerken dikkatimizi çeken bir tezgahlardan biri de nişan ve abiye elbiselerinin olduğu bir tezgah. Kudret Abla da elindeki elbiseleri gösterek “Durumu iyi olmayanlar nişan sonrası getirip elbiselerini satmak istiyorlar. Diğer taraftan da yeni nişan elbisesi ya da abiye kıyafet alamayanlar da gelip burada pazarlık yapıyorlar. Bu kıyafet 400 lira. 5 liradan başlıyor tezgahtaki ürünler. Her şey pahalandı. İnsanlar da ne yapsınlar mecburen buralara yöneldiler. Dün bir müşterim geldi. “Dışarıdan bir ayakkabı alsam 400-500 lira” diyor. Burada hem ayakkabı hem de pantolon aldı çocuğuna. Sosyete de geliyor artık buralara”
Kudret ablanın az ilerisinde başka bir tezgahta ise asılı bir gelinlik var. Tezgah sahibi konuşmak istemedi. Gelinliği sorduğumuz tezgah sahibi çekinerek sadece yeni evlenen bir çiftin gelinliği getirip kendisine sattığını öğrenebildik.
ANTİKACILAR İÇİN DURUM FARKLI
Bit pazarında satışlar herkes için iyi gitmiyor. Antika ürünlerin bulunduğu tezgahlar satış çok nadir. Özel ilgilisi dışında alan yok neredeyse gibi. Eski radyo, pikap çalar, pikap, eski telefonların bulunduğu bir tezgahın önündeyiz. Pazarın eski öneminin kendileri için kalmadığını Sebahattin abi ise antika satanlar birer ikişer kapatarak gittiğini söyledi. Sebahattin abi “Yerlerine başka tezgahlar geldi. Çoğu zaman bir şey satamadan gittiğimiz oluyor. Bit pazarlarında yakında antika ürünler bulunmayacak. Ben son inat eden birkaç kişiden biriyim. Bizim artık burada yerimiz yok. İnsanları da anlıyorum. İhtiyaçlarını karşılamayanlar nasıl alsınlar bunları bir de. Bize elindeki eski antika ürünleri getirip satmak isteyenler oluyor ama satış yapamadığımız için alamıyoruz.” dedi.