Muhittin AKBEL / EGEDESONSÖZ – İzmir Kahveciler Esnaf Odası, önümüzdeki aylarda yapılacak genel kurulda yeni başkanını seçecek. İsmail Hakkı Kırdı’nın 2002’den bu yana başkanlık yaptığı odada o koltuğa bu kez bir kadın talip oldu. Poligon semtinde bir kahvehane işleten Jale Büyükdemir, “Kahvehanelere de kadın eli değmeli” dedi ve korona sürecinde yaşadıkları sorunlar ve mevcut yönetimin çözüm üretememesi üzerine oda başkanlığına adaylığını koyduğunu söyledi..
BABA MESLEĞİNİ SÜRDÜRÜYORUM
Babadan kahvehaneci olan, 6 yıl anaokulu öğretmenliği yaptıktan sonra baba mesleğini yapmaya başlayan ve 2009’dan bu yana mekan işleten Jale Büyükdemir, “Kahvehaneci bir kadın! Müşteriler sizi yadırgadı mı?” sorusuna, “Bırakın müşteriyi, mahalleli bile yadırgadı. Bana bu mahalle kiralık ev vermediler, kahveciyim” yanıtını verdi. Müşterilerinin genelde aynı kişiler olduğunu belirten Büyükdemir, “Müşterilerim, genellikle memur ağırlıklı. Belediyede, çeşitli kurumlarda çalışan, emekli olmuş kişiler. Evlerine gittiklerinde, kahveyi bir kadının çalıştırdığını anlatmışlar. Kadınlar da şaşırmışlar. Müşterilerimle, eşleriyle bir aile olabilmek için gün yaptım, tüm müşterilerimin eşlerini evime davet ettim. O gün bugündür, biz bir aileyiz. Müşterilerimin eşleri de gelir kahvehanemize” dedi.
EVLERE NARGİLE SERVİSİ YAPARAK AYAKTA KALDIM
Kendini tanıttıktan sonra, neden aday olduğunu anlatan Jale Büyükdemir, şunları söyledi:
“16 aylık süreç biz kahvehaneciler için çok zor geçti. Nargile satışımız yasaktı, hala yasak. O sıkıntılı günlerde ayakta kalmayı nasıl başardım? Evlere nargile servisi yaparak! Tüm müşterilerimin kendi takımlarını hazırladım, tütünü, tömbekiyi, marpucunu evlerine, ayaklarına kadar götürdüm. Müşterilerimi nargilesiz bırakmadım. Bu yöntemle mutfaktaki tenceremi kaynattım ama kahvehanenin borçları birikti; kiralar, devlete olan vergiler, elektrik, su faturaları büyüdükçe büyüdü. Adaylığa karar verme sebebime gelince… Oda başkanımız İsmail Hakkı Kırdı, benim ağabey dediğim, çok sevdiğim biridir. Fakat bu süreçte başkanlıkta sınıfta kalmıştır. Ben İsmail Hakkı ağabeyimizle sık sık görüştüm, sorunlarımızı anlattım. ‘Tek adam rejimi var, biz ne yapabiliriz?’ dedi. Odamızın Ankara'ya gidip çalışmadığını gördüm. Yapılacak bir şey olmadığını, beklemek gerektiğini duymak, beni çok üzdü. İşte o anda odaya başkan olmaya karar verdim. Bugünkü saltanatı bitireyim, odayı hizmet kapısı haline getireyim diye yola çıktım.”
İSMAİL HAKKI KIRDI, İZMİR’DE DEĞİL, ANKARA’DA OLMALIYDI
İsmail Hakkı Kırdı’nın o süreçte İzmir’de değil, Ankara’da olması gerektiğine vurgu yapan Jale Büyükdemir, sözlerini şöyle sürdürdü:
“İzmir'de değil, Ankara'da olması gerekirdi İsmail Hakkı ağabeyimizin. Elinde dosyalarla onun yeri Ankara’ydı. Federasyon’la bir olup, tüm kapıları çalmaları gerekirdi. Bir kahveci esnafı olarak ben bunu beklerdim. Bakanlıklara gidilecekti, esnafın sesi olması gerekirdi. Devletle esnaf arasında köprüdür, oda başkanları. Sadece esnafın telefonlarına cevap vermekle oda başkanlığı olmaz. Çözüm üretmek gerekir. 18 Mart 2020'de kahveler kapatıldı. Bir hastalık vardı sonuçta, salgın halinde, yapacak bir şey yoktu, Haziran'da açıldık, bir genelge çıktı. Oyun yasaklandı. Oyun yasağının geleceğini biliyorduk, başkanımızla görüştüğümüzde, 'Yok canım, olur mu öyle şey. Biz bunu aşacağız’ dedi. 26 Haziran 2020 tarihinde başkanımızın facebook hesabında, ‘Yüzdük yüzdük, kuyruğuna geldik" diye elinde nargilesiyle bir paylaşımı oldu. O gün İsmail Hakkı başkanımın yanına gittim. Başkanım, neyi yüzdük de kuyruğuna geldik? Oyun yasağı var, bu ülkede’ dedim, ‘Çalışıyoruz, ediyoruz’ yanıtını verdi. Sonuç alınır ya da alınmaz, bir çaba göstermek gerekiyordu. İzmir Kahveciler Odası'nın bu konuda zayıf kaldığını bizzat gördüm. Bizler çay, kahve, nargile salonlarıyız. Nargile dışarıda içilir. Nargilenin ruhsat bedeli vardır. 2020 Mart sonundaki vergimiz, ertelenmişti. Temmuzda bunu, yani satmadığımız nargilenin ruhsatı için vergi 4 bin 860 lira vergimizi ödedik TAPDK’ya… 2021 geldi, hala satış yasaktı nargile. Mart’ta nargile vergisi alınmadı, Temmuz’da alındı! Bizim odamızın avukatları var, bu işin peşini bırakmamalıydı. 5 bin lira daha ödedik. Nargile yasak olduğu halde, sırf ruhsatımız iptal edilmesin diye, iki yılda toplam 9 bin 680 lira ödedik. Oda, pekala bunun mücadelesini verebilirdi, vermedi.”
ODA BAŞKANIMIZI TANIMAYAN ESNAFIMIZ VAR
İzmirli kahveci esnafını tek tek ziyaret edip adaylığını duyuran, destek isteyen, başkan olduğunda neler yapacağını anlatan Jale Büyükdemir, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Tahminlerimin ötesinde olumlu dönüşler aldım. Gittiğim her yerde çok iyi karşılandım, saygı sevgi gördüm. Bizim odamıza da kadın elinin değmesi gerektiğini gördüm. Esnafımızın, beni çok büyük bir heyecanla desteklediğini gördüm. Bir kadın dişidir, ama her şeyden önce kişidir. Saygı görüyorum, destek görüyorum. Ziyaretlerde bana esnaf arkadaşlarım "Başkan kim’ diye soruyorlar. Oda, bize ne verdi ki, diyorlar. Kahvehane işletmecileri, bağlı oldukları odanın başkanını bilmiyor. Bilmezler, çünkü başkanı oralarda görmemişler. Esnafımız, odamıza olan güvenini yitirmiş. Odanın bize ne faydası var, diyorlar. Kapalı olduğumuz dönemde aidatlar alınmadı ama açılır açılmaz istediler, çatır çatır aldılar. Ortada 20 yıllık iktidarda olan bir oda başkanımız var. Eğer bir STK başkanı, Ankara'da federasyonda yönetimdeyken bir karar aldırıp mekanların kapalı olduğu süreçteki aidatların iptaliyle ilgili bir karar aldırsaydı, aidatların alımı iptal edilseydi, ben bilirdim ki, bizim odamız sağlamdı. Ama gördük ki, bizim odamız sağlam değil. Bizim her şeyden önce bu yapıyı sağlamlaştırmamız gerekiyor. Odamın beni savunmasını, korumasını beklerdim. Hak varsa, adalet varsa, esnafın sesi olacağıma inanıyorum. Bir de vicdan var. Bizim meslektaşımız rahmetli Nuri Çengeloğlu intihar etmişti. Borçları yüzünden canına kıydı. Esnaf kefalete borcu vardı, ödeyemiyordu. Rahmetlinin kızı ve eşi odaya gidiyor, kapanış verilecek, yeni isim üzerinden ruhsatlandırılacak. Aidat borcu adı altında para istenmesi vicdanları sızlatmıştır. Oysa bir şeye ihtiyacınız var mı diye sorulmalıydı. 1100 liralık aidat borcu ortaya konuyor. Ben babamı kaybettim, ne diyorsunuz, diyor rahmetlinin kızı. 500 liraya indiriyorlar. 500 lira ödeme yapıyorlar da Nuri ağabeyimizin oda kaydı siliniyor, ruhsat değişikliği yapılıyor. Görünen o ki, bunlarda vicdan denen bir şey de kalmamış.”
ODA OLARAK ÇAYI ŞEKERİ ESNAFIMIZA ÇOK UCUZA TEMİN EDECEĞİZ
Kahveci esnafının sorunlarını iyi bildiğini ve çözümler üreteceğini belirten İzmir Kahveciler Odası Başkan adayı Jale Büyükdemir, çözüm bekleyen sorunları şöyle sıraladı:
“Çay, şeker fiyatı sürekli artıyor, fiyat tarifesini bile uygulayamıyor esnafımız. Kimi 1,5 liradan satıyor çayı, kimi 2 lira. Oysa tarife, 2,5 lira diyor. Ortada bir haksız rekabet var, en başta bu haksız rekabeti ortadan kaldıracağız.
Kahvehanelerin yanlarında ruhsatlı gevrek fırınları, çiğ köfteciler falan var. Onlar da çay satıyor, bizim alanımıza giriyor. Ben ruhsatlı kahvehaneyim, devlete vergimi ödüyorum. Bırakın çayı ben satayım, çiğ köfteci çiğ köftesini satsın.
Katı atık bedeli, kahveci esnafının belini büken bir sorun. Defalarca dile getirdik ama odamız maalesef buna çözüm bulmadı, bu yönde çaba harcamadı. En yüksek katı atık bedeli, İzmir’de alınıyor. 300 liralık su kullanmışsınız, katı atık bedeliyle birlikte bu rakam 700 lira oluyor. Bu sorunu da makul ölçülerde çözeceğiz.”
ÜÇÜNCÜ DÖNEMDE O KOLTUKLA OLMAYACAĞIM, SÖZ VERİYORUM
Uzun yıllar odanın başında kalmak istemediğinin altını çizen Jale Büyükdemir, “Kaç dönem görev yapmak istiyorsunuz?” sorusuna şu yanıtı verdi:
“Net söylüyorum; iki dönem istiyorum. Eğer yapmak istediklerimi bir dönemde yapabilirsem, ikinci dönemde aday olmam. Fakat yetiştiremezsem, ikinci dönem için de aday olurum. Üçüncü kez aday olmam. Üçüncü dönemde beni o koltukta kimse görmeyecek. Esnafımıza şimdiden bunun sözünü veriyorum.”