Önce bizimkilere bakalım: Paris 2024 Olimpiyat Oyunları’nda 40 yıl sonra bir ilki yaşadık ve altın madalya kazanamadık… 1984 Los Angeles’tan bu yana ilk kez bir yaz olimpiyatlarını altın madalya kazanmadan tamamlayan milli sporcular, oyunları 3 gümüş ve 5 bronz madalya ile bitirdi. Türkiye’nin 40 yıl sonra Paris Olimpiyatları’nda altın alamaması, madalya sıralamasında da 64’üncü olmasının ardından değerlendirmede bulunan Gençlik ve Spor Bakanı Osman Aşkın Bak, imkanları doğru ve verimli kullanamayan federasyonlardan hesabının sorulacağını söylemiş. Bakalım neler olacak, göreceğiz.
Açılış törenindeki giysilerden başlayarak sporcularımızın moralini bozacak her şey vardı. Atatürk’ün voleybolcu kızları dışında takım oyunlarında hiç yoktuk. Bunları tartışacak olanlar spor yazarlarıdır. Endüstriyel futboldan fırsat bulup yazarlarsa seviniriz. Belki Ahmet Talimciler Hoca, beklentimizi karşılar…
Bugünden başlayarak üç yazı boyunca sporseverleri ekrana bağlayan oyunların sportif başarı dışındaki yanlarına bakmak istiyorum öncelikle…
Önce kapanış töreni için birkaç söz. Daha önce yazmıştım, 2004 Atina tüm zamanların en iyi açılış ve kapanış töreniydi. Paris organizatörleri de böyle düşünüyor olmalı ki, dönüp dolaşıp Atina’ya geldiler. Resmi olarak “Records” adını taşıyan tören, “Olimpiyat ruhunun” doğum yeri olarak Yunan antik çağına saygı duruşunda bulundu ve Fransız Baron Pierre de Coubertin tarafından Olimpiyatların yeniden canlandırılmasını anlattı. Törene 100’den fazla sanatçı, akrobat, dansçı ve sirk sanatçısı katıldı; yaklaşık 9.000 atlet katıldı.
Törenler Zaho de Sagazan’ın aslen Jean Bretonnière tarafından söylenen ve Édith Piaf tarafından popülerleştirilen “Sous le ciel de Paris” (Paris Gökyüzünün Altında) şarkısını söylemesiyle başladı. Tuileries Bahçesi’ndeki ışık ve su gösterisi olan Olimpiyat kazanı söndürülürken, yakındaki bir fenerde saklanan gerçek Olimpiyat ateşi dört kez Olimpiyat şampiyonu LéonMarchand tarafından stadyuma götürüldü.
Daha sonra stadyum karardı ve dansçı Arthur Cadre tarafından canlandırılan altın kanatlı bir insansı uzaylı çatıdan indi. Bu varlık“Altın Gezgin” olarak adlandırıldı, dünya dışı zeka ile iletişim kurmak için tasarlanmış Fransız yapımı Voyager Altın Plak zaman kapsülüne gönderme yapıyordu. Mesaj kargaşası içinde “Bastille Ruhu”nu ve Yunan mitolojik tanrısı Helios’u dakarmaşık şekilde gördük. Altın Gezgin daha sonraLouvre’daki Semadirek Adası çalıntısı “Kanatlı Zafer Tanrıçası Nike” heykelinin büyük bir kopyasını ve Olimpiyat halkalarını oluşturmak için kaldırılan beş büyük pirinç eseri ortaya çıkardı.
İsviçreli müzisyen Alain Roche, eski manyetik bantlardan yapılmış bir takım elbiseyle göründü ve geniş yan tarafı çatıdan sarkan bir kuyruklu piyanoda Delfiİlahileri’ni çaldı.Bu ilahiler yaşayan en eski müzik parçaları olarak biliniyor.
Ve sıra geldi Olimpiyat Bayrağı’nın teslimine… Los Angeles Belediye Başkanı Karen Bass, Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo’dan Olimpiyat bayrağının teslimi için jimnastikçi Simone Biles’e eşlik etti. Amerikan sürprizleri buradan başladı. 62 yaşındaki aktör TomCruise,Stade de France çatısından iple inerek Olimpiyat bayrağıyla stadyumdan ayrıldı. Önceden kaydedilmiş bir bölümde Cruise’un bir nakliye uçağına binişi, paraşütle atlayışı ve bayrağı Los Angeles’e bölgesine teslim edişi iyi organizasyondu. Ünlü Hollywood sözcüğündeki oharfi Olimpiyatlarla birlikte 5’e yükseldi.
Kaliforniya’nın meşhur LongBeach plajından dünyaca ünlü Red Hot ChiliPeppers, SnoopDogg ve Dr. Dre ve BillieEilish’in yer aldığı performanslar ile LA2028 selamlandı.
Paris’e dönüldüğünde 4 Altın madalyalı Marchand, Olimpiyat ateşini içeren fenerle stadyuma girdi. O, Bach ve IOC Atletler Komisyonu’na yeni katılanlar, alevi söndürdüler… Tören, Yseult’un Fransız bir pop şarkısından uyarlanan Frank Sinatra hiti “My Way”i söylemesiyle sona erdi.
Açılış törenindeki tartışma yaratan abartılara rastlamadık, hoş bir sanat gösterisiydi kapanış töreni.
Ama açılışın tartışmasıalevini koruyor henüz. Karmaşık teorik kavramları popüler kültür, sinema, edebiyat ve güncel olaylarla ilişkilendirerek anlatmasıyla bilinen Slovaj?i?ek’in şu yaklaşımı bir kez daha tartışma başlattı; bitecek gibi de durmuyor: Muhafazakârlar, açılış törenini LGBTQ+ ideolojisinin ve politik doğruculuğun tekdüzeliğinden ibaret bir gösteri olmakla suçlarken yanılıyor. Elbette, muhafazakâr milliyetçiliğe yönelik bazı örtük eleştiriler mevcuttu. Ancak içerik ve tarz açısından tören, politik doğrucu ahlakçılığa, yani “woke’çuluğa” karşı daha doğrudan bir itiraz barındırıyordu. Marie Antoinette’in giyotinle kesilmiş başının şarkı söylemesi, Seine Nehri’nde yüzen Mona Lisa tablosu ve yarı çıplak bedenleriyle eğlenen Bacchus şöleni katılımcıları bir aradaydı. Notre Dame’ı onaran işçiler ise şantiyede dans ediyordu…
***
Paris kentinin en ince noktasına kadar gösterilmesine özen gösterilen Olimpiyat yarışmalarında en pis nokta kuşku yok ki Sen Nehriydi. Sporcuların itirazına, kimilerinin hastalanmasına kulakları kapayan organizasyon komitesi dünkü son günde bile Sen Nehrini kullandı. Paris 2024 Olimpiyat Oyunları’nda Sen Nehri’nin kullanımı büyük tepki çekti. Nehir, tarihi boyunca ciddi kirlilik sorunlarıyla biliniyor ve 100 yıldan fazla bir süre yüzme gibi aktiviteler için yasaklanmıştı. Paris, Olimpiyatlar için nehri temizlemek amacıyla 1,4 milyar Euro harcadı ve su kalitesini artırmak için büyük çabalar sarf etti. Ancak, nehrin hala güvenli olmadığına dair endişeler devam etti ve bazı yüzme yarışları kötü hava koşulları nedeniyle ertelenirken bunun aslında “yüksek E. Coli basili” seviyeleri sebebiyle olduğu düşünülüyor.
Bu durum, hem Parisliler hem de turistlerarasında da büyük tepkiye neden oldu. Özellikle #JeChieDansLaSeine etiketiyle başlayan protestolar, nehrin temizlenmiş olduğuna dair iddialara karşı bir mizahi direniş gösterdi. Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo’nun nehri yüzerek geçmesi üzerine, protestocular, nehri hala kirli olduğuna inandıklarını göstermek için bu hashtag ile tepkilerini dile getirdi?.
CNN’in, iklim bilimi ve analitiğe odaklanan kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan CarbonPlan’dan aldığı verilerin analizine göre, önümüzdeki yıllarda dünyanın çoğu şehri, yaz aylarında güvenli nemli sıcaklık eşiğini geçtiği için Oyunlara ev sahipliği yapamayacak.
Yani Sen nehri pisliği gibi daha çok olayı görmeye hazır olmalıyız… Olimpiyat tartışmalarına devam edeceğim.