Önce biraz tarihsel bilgi: Cumhuriyetimizin ilanından sonra, 1 Eylül 1924’te kurulan Musiki Muallim Mektebi, modern anlamda ülkemizdeki tüm mesleki müzik eğitimi kurumlarının temelini oluşturur. Cumhuriyet Dönemi’nde köy öğretmeni yetiştirme alanında ilk köklü ve başarılı teşebbüsler Mustafa Necati Bey zamanında yapılmıştır. O’nun çabaları sonucunda çıkarılan 789 sayılı ve 22 Mart 1926 tarihli kanun ile öğretmen okulları, “ilk muallim mektepleri” ve “köy muallim mektepleri” olmak üzere iki gruba ayrılmıştır.
1927 yılında Kayseri Zincirdere ve Denizli’de köy öğretmen okulları açılmıştır. Köy Enstitüleri ise 17 Nisan 1940 tarihli ve 3803 sayılı Kanunla kurulmuştur. Köy Enstitülerinin kurulmalarında zamanın Maarif Vekili Hasan Ali Yücel ve İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç’ un büyük katkıları olmuştur. 1940’lı yıllarda köy enstitülerinde ve daha sonra kurulmuş olan öğretmen okullarında uygulanan genel müzik eğitimi, günün koşullarında ülkemiz müzik eğitimi ve sanatının gelişmesine büyük katkıda bulunmuştur.
Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Derneği (YKKED) ise, Türkiye’de Köy Enstitüleri modelini yaşatmak ve bu modelin modern eğitim sistemi içinde yeniden değerlendirilmesini sağlamak amacıyla 1990 yılında kurulmuştur. Dernek, Köy Enstitüleri’nin eğitim felsefesini ve değerlerini günümüz eğitim sistemine entegre etmeyi, demokrasi, özgür düşünce, üretkenlik ve toplumsal sorumluluk gibi ilkeleri yaygınlaştırmayı hedefliyor.
YKKED, köy enstitüleri ruhunu yaşatan eğitim faaliyetleri, sosyal projeler ve yayınlarla bu mirası gelecek nesillere aktarmak için çalışmalar yapmaktadır. Dernek, seminerler, konferanslar, atölyeler ve çeşitli etkinlikler düzenleyerek eğitimciler, öğrenciler ve toplumun diğer kesimleriyle iş birliği yapmaktadır.
Bu girişi yazmamın nedeni elime yeni geçen bir kitap: “Anılar ve Tanıklıklarla Köy Enstitülerinden Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Mandolin Orkestrasına- Müzik ve Mandolin” …
Bu mandolin orkestrasını birkaç kez dinleme şansı buldum. Prof. Dr. Kemal Kocabaş’ı yıllardır tanırım, Prof. Ayfer Kocabaş’ı da bu orkestra sayesinde tanımış oldum. İki değerli hocamız şimdi de bu kitapla karşımıza…
Kemal Hocamız, Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Derneği’nin başkanlarından biri ve eğitim alanında önemli bir akademisyen. Eğitim politikaları, öğretmen eğitimi ve Köy Enstitüleri üzerine çalışmalarıyla tanınan Kocabaş, Köy Enstitüleri’nin eğitim felsefesini ve modelini savunan önemli isimlerden. Kendisi, Köy Enstitüleri’nin modern eğitim sistemi içinde yeniden değerlendirilebilmesi için çalışmalar yapmış ve bu konuda çeşitli kitaplar ve makaleler yayınlayarak büyük bir enerji ile çalışıyor. Bence de Köy Enstitüleri mirasının korunması ve bu mirasın çağdaş eğitim anlayışıyla birleştirilmesi çok değerli.
“Müzik ve Mandolin” kitabı işte bu ruhla yazılmış, Köy Enstitüleri’nden esinlenerek hazırlanmış ve Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Mandolin Orkestrası’na ithaf edilmiş.
Köy Enstitüleri, Türkiye’de 1940’lı yıllarda kırsal kesimde eğitim vermek amacıyla kurulan okullarr ve eğitim modelinde müzik önemli bir yer tutmuş. Mandolin de bu eğitimde kullanılan yaygın enstrümanlardan biri. Kitap, bu bağlamda mandolinin ve müziğin Köy Enstitüleri’ndeki yerini, öğretmenlerin ve öğrencilerin yaşadıkları deneyimleri, anı ve tanıklıklarla birlikte aktarıyor.
Kitap hem müzik eğitimi açısından hem de Köy Enstitüleri’nin tarihsel sürecine ışık tutan önemli bir kaynak niteliğinde. Mandolinin eğitimdeki rolü, müziğin eğitici ve birleştirici gücü, enstitülerin eğitim felsefesi gibi konuların ele alındığı bu kitap, dönemin ruhunu ve eğitim sistemini anlamak açısından oldukça değerli.
“Müzik ve Mandolin” kitabı, Köy Enstitüleri’nin müzik eğitimi geleneğini derinlemesine ele alarak, Türkiye’nin eğitim tarihindeki önemli bir dönemi anlamamıza da katkı sağlıyor. Köy enstitülerinde öğrenciler sadece akademik dersler değil, aynı zamanda tarım, zanaat ve sanat gibi alanlarda da eğitim alıyorlardı. Bu enstitülerde mandolin, kolay taşınabilir ve öğrenilebilir olduğu için özellikle tercih edilen bir enstrümandı. Öğrencilere mandolin öğretmek, onların müzikle iç içe olmalarını sağlamak ve sanatı hayatlarının bir parçası haline getirmek amaçlanıyordu.
Enstitülerde kurulan mandolin orkestraları, öğrencilere kolektif çalışmayı, disiplini ve müzikal ifade becerilerini kazandırmak amacıyla önemli bir yere sahipti. Bu orkestralar hem öğrencilerin müzik becerilerini geliştirmelerine hem de köylerde düzenlenen etkinliklerde performans göstererek kültürel hayatı canlandırmalarına olanak tanıyordu.
Kitapta, enstitülerde eğitim görmüş bireylerin anıları ve tanıklıkları da yer alıyor. Bu kişisel hikayeler, mandolinin ve müziğin öğrenciler üzerindeki etkisini ve enstitülerin eğitim modelinin nasıl bir kültürel miras bıraktığını gösteriyor. Anılar, eğitimin sadece bilgi aktarmak değil, aynı zamanda değerler, disiplin ve estetik kazandırmak anlamına geldiğini de gözler önüne seriyor.
Köy Enstitüleri’nin eğitim anlayışında, sanatın toplum için ne kadar değerli olduğu vurgulanır. Kitap, bu felsefenin bir parçası olarak müziğin ve mandolinin oynadığı rolü anlatırken, enstitülerin kırsal topluluklara nasıl katkıda bulunduğunu ve toplumda bir dönüşüm yarattığını da ortaya koyuyor.
Kitap, Köy Enstitüleri’nin kapatılmasının ardından bile bu eğitim modelinin ve müzik eğitiminin etkisinin sürdüğünü, Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği gibi girişimlerle bu mirasın yaşatılmaya devam ettiğini de vurguluyor. Mandolin orkestraları, bu kültürel mirası canlı tutmak ve yeni nesillere aktarmak için önemli bir araç olarak kullanılmaya devam etmeli.
Bu bağlamda hem tarihi bir belge niteliğini taşıyan kitap hem de müziğin eğitici ve birleştirici gücünü anlatan ilham verici bir kaynak olarak dikkat çekiyor. Eğitimde sanatın önemini vurgulayan bu eseri okumak, Köy Enstitüleri’nin yaratıcı ve bütüncül eğitim anlayışını daha iyi kavramamıza yardımcı oluyor.
Prof. Dr. Ayfer Kocabaş ve Prof. Dr. Kemal Kocabaş Hocalarımızı bir kez daha kutluyorum.