Bir daha baştan yazayım: Bu sosyal medya fenomeni diye geçinen salatalıklar sizin sırtınızdan geçinen sülüklerdir.
Dün iyi bir haber geldi… Vahşi kapitalizmin gönüllü oyuncakları olan ve bizler takip ettiğimiz için ünlenen sosyal medya fenomeni influencerlara “reklama 'reklam' demek” zorunluluğu getirildi. Ayrıca sahte hesaplarla kendilerini şişirmelerinin de önüne geçilebilirse geçilecek.
Evet iyi şeyler de olabiliyor. Ticaret Bakanlığı, sosyal medyada ‘influencer’ olarak da adlandırılan çok takipçili hesapların yaptığı reklam paylaşımlarına düzenleme getirdi. Bir kılavuz yayınlayan Bakanlık, influencerların uyması gereken yükümlülükleri ve reklam verenlerin sorumlulukları belirledi.
“Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz” adını taşıyan belge Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'a dayanılarak hazırlandı. Bu işlerin temel kaynağı olan sözde özgürlükler ülkesi ABD’de bile bu konuda ciddi düzenlemeler var. Bizde olmaması büyük eksiklikti.
Kılavuzla influencerlar aracılığıyla yapılan reklamların açık, anlaşılır şekilde ifade edilmesi ve ayırt edilebilir olması zorunlu kılındı. Kılavuzda, “sosyal medyada da sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasaklandı”… Yani bazı uyanıklar için yandı gülüm keten helva…
Bu ülkede “rüşvetin belgesi olur mu a pezevenk” diye bir söz çok yaygındı bir zamanlar. Kılavuzda şu bölümü okuyunca o pezevenk geldi aklıma: Reklam verenden maddi kazanç veya ücretsiz, indirimli mal ya da hizmet gibi faydaların sağlandığı paylaşımlarda, influencerlar tarafından bu durumun, ticari reklam ilişkisinin gerçekleştiği platforma bağlı olarak belirtilmesi zorunlu hale geldi. Influencerlar paylaşımın ticari reklam olduğunu anlaşılacak biçimde ve konumda belirtecek. Bunlar, paylaşımlar içinde kullanılan renklerden ve arka fondan ayırt edilebilir nitelikte, kolaylıkla okunabilir büyüklükte olacak. Paylaşımda başka etiket ya da açıklamalara yer verilmesi durumunda ise etiket veya açıklamalar arasında görünebilir şekilde belirtilecek.
“Paylaşımın ticari reklam olduğunu ifade eden ibareler, tüketiciler tarafından ilk bakışta fark edilebilecek biçimde sunulacak” denmiş. İyi bir şey bu da. Ama bu uyanıklar buna da çözüm bulur diye düşünüyorum açıkçası.
Bu influncer denen salatalıklar her paylaşıma “dünyanın en iyisi”, “Türkiye’nin en şeysi” falan yazıyorlar ya onun için de önlem, “Bir mal veya hizmete ilişkin ilgili mevzuata aykırı olacak şekilde sağlık beyanında, nesnel, ölçülebilir, sayısal verilere dayanmayan, ispatı mümkün olmayan bilimsel araştırma ve test sonuçları hakkında iddialarda bulunamayacaklar”
Doktor, diş hekimi, veteriner hekim ve eczacılar ile sağlık kuruluşları tarafından sunulan mal veya hizmetlere yönlendirmede bulunamayacak olmaları da iyi.
Kendisine reklam veren tarafından hediye edilmiş bir mal veya hizmeti satın aldığı izlenimi oluşturamaz. Bir mal veya hizmetin ticari reklamına ilişkin herhangi bir reklam verenden maddi kazanç, ücretsiz ya da indirimli mal veya hizmet gibi faydalar sağladığı süre boyunca kendisinin sadece bir tüketici olduğu izlenimi oluşturamaz. (Dönüp okuyunuz pezevenk paragrafı)
***
Önemli bir karar da sahte hesap toplama işleri. Bu adamlar veya kadınlar bundan sosyal medya aracılığıyla bir mal veya hizmet hakkında iletişim kurmak için sistematik olarak sahte ya da var olmayan kimlikleri toplu olarak oluşturamayacak, kullanamayacak.
Reklam verenlere yüklenen önemli görevler var. Söz konusu kılavuzda influencerların kullanması üzerine reklam verenler de sosyal medya etkileyicilerini bu kılavuz ve ilgili kanun hükümleri hakkında bilgilendirmek, bu kişilerin yükümlülüklerini yerine getirmesi için çaba göstermek ve ihlallere karşı önlem almak ile sorumlu kılındı. Reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşu olarak sosyal medya etkileyicilerinin her biri, bu kılavuz maddelerine uyum konusunda ayrı ayrı sorumlu tutuldu. Bu da çok doğru olmuş…
***
Ama en büyük eksiklik bu konudaki vergi denetimleri bence… Çünkü öğrendiğim kadarı ile bu vahşi ormanda doğru dürüst fatura bile kesilmiyor. Anıl Aba yazmıştı. Tekzip de edilmediği için buraya da alayım: Mesela Şeyma Subaşı’nın 100-150 bin liraya paylaşım yaptığı yazılmıştı medyada. (kimdir bu Şeyma Subaşı. Cevabı ben vermeyeyim siz yazın arama motoruna) Storyler kalıcı paylaşımlardan ucuz oluyor. Makro influencerlarda fiyat 40 bin liraya kadar çıkıyor. Bir celebrity influencer olan Burcu Esmersoy’un, neredeyse her gün yaptığı paylaşımlar için 25 bin lira alarak fiyat kırıp sürümden kazanma yolunu seçtiği iddia ediliyor. İndirimli paket kampanyalar da yapılıyor; dört story bir post 100 bin lira falan gibi. Mikro influencerlarda rakamlar birkaç bin lira civarındayken nano-influencerlar birkaç yüz lira falan alıyor. Bu işe yeni giren nano-influencerların büyük bir kısmı zaten para yerine tanıttığı ürünü “hediye” olarak alarak bu işi yapmaya razı oluyorlar.
***
Sevgili okurlar. Bir kez daha yazalım, bu uyanıklar vergisini bile ödemeden sizler takip ettiğiniz için zengin oldular. Bunları izlemez iseniz bir şey kaybetmezsiniz. Dostça önerim, izlemeyin bunları. İlle de sosyal medyada gezinecekseniz eş dost hesabı yetmiyor mu size…