İçinde bulunduğumuz hafta hepimizin çocukluğunda güzel anıları olan Yerli Malı Haftası… Dünyanın en güçlü sivil toplum örgütü olan Rotary’nin İzmir, Bursa, Kuşadası ve Bodrumlu üyeleri “Gerçek Gıda” ve “Yerliyse Yeriz” etkinliklerini Yerli Malı Haftası etkinlikleri nedeniyle genişleterek büyüttüler. Kültürpark’ta her Çarşamba kurulan üretici pazarının dünkü konukları 9. Grup Rotary Kulüpleri tarafından oluşturulan köy toplum birliklerinin üyeleriydi. Bu yıl Şengül Kavasoğlu’nun liderliğinde kurduğumuz Gerçek Gıda komitesi kulüplerimize rehberlik ediyor ve destek veriyor.
Havanın soğukluğuna, sert esen karayele rağmen alanın ve satanın çok mutlu olduğu bir pazar yerinde buluştuk. İzmir Büyükşehir Belediyesi Tarımsal Hizmetler Daire Başkanı Şevket Meriç ve çalışma arkadaşlarına, Köy Koop İzmir Birliği Başkanı Neptün Soyer’e ve Rotaryen dostlarıma teşekkürler.
Biz Kültürpark’ta titrerken hemen aynı saatlerde dünya genelindeki beslenme alışkanlıklarını inceleyen 2021 Küresel Beslenme Raporu, insanların yarısının ya aşırı yemek yediğini, ya da yetersiz beslendiğini ortaya koyuyordu.
Küresel Beslenme Raporu (Global Nutrition Report) 2013 yılından beri her yıl yapılan bağımsız bir anket çalışması. Birçok uzman tarafından beslenme ve diyetteki küresel durumun en önemli bağımsız değerlendirmelerinden biri olarak kabul ediliyor.
Raporun 2021 yılındaki bulgularına göre, dünya nüfusunun yarısı (yüzde 48) yetersiz kiloda, fazla kilolu veya obez.
Veriler, yetişkinlerdeki tüm ölümlerin dörtte birinin kötü beslenme ile bağlantılı olduğunu gösteriyor. Dahası, Kötü beslenme kaynaklı önlenebilir ölümlerin sayısı, 2010 yılından bu yana yüzde 15 artmış durumda.
Rapora göre kötü beslenme sorunuyla mücadelenin finansal maliyeti günden güne artıyor. 2022 ile 2030 yılları arasında, yalnızca 4 beslenme hedefini (çocukların yaşına göre kısa boylu olması, çocukların boyuna göre düşük kiloda olması, anemi ve emzirme) yakalamak için yıllık 10,8 milyar dolarlık ilave kaynak gerekiyor.
Ancak bu kesinlikle ölü bir yatırım değil. Beslenmeye yapılacak yatırımların sonucunda elde edilecek ekonomik getirinin, 2030 itibariyle 5,7 trilyon dolara ulaşabileceği hesaplanıyor.
BESLENME KÖTÜLEŞİYOR: Rapor hakkında basına bir açıklama yapan Global Nutrition Report Bağımsız Uzman Grubu Başkanı Renata Micha, “Elde ettiğimiz küresel çaptaki bulgular, geride bıraktığımız 10 yıllık dönemde beslenmemizin iyileşmediğini, artık insanların sağlığını ve gezegeni tehdit eder hale geldiğini gösteriyor” ifadelerini kullandı.
Bunun yanı sıra, Dünya Sağlık Örgütü tarafından 2025 için belirlenen 9 küresel beslenme hedefinden 8’inin gerçekleştirilmesinin zor olduğunu gösteriyor.
Bu hedefler arasında çocukların boyuna göre zayıf ve göre kısa boydu olması ve yetişkin obezitesi de var. Raporda, dünya genelinde 5 yaşın altındaki 150 milyon çocuğun yaşına göre kısa boyda, 45 milyon çocuğun boyuna göre düşük kiloda, 40 milyon çocuğun fazla kiloda, olduğu ortaya kondu.
Aynı zamanda dünya genelindeki tüm yetişkinlerin yüzde 40’ının, yani 2,2 milyar insanın fazla kilolu veya obez olduğu belirlendi.
Bu yıl ilk kez küresel beslenmenin ve gıda tercihlerini gezegeni de nasıl etkilediğini ele alan rapora göre beslenme tercihlerimiz yalnızca kendi sağlığımızı değil, gezegenin ve çevrenin de sağlığını etkiliyor. Gıda üretimi, dünya genelindeki tüm sera gazlarının üçte birinden sorumlu.
Et tüketimi, bitkisel yiyeceklerden 100 kat fazla sera gazı salımına neden oluyor! Et ağırlıklı beslenme alışkanlıkları ise burada aslan payını alıyor. Aradaki fark o kadar fazla ki, 2021 Küresel Beslenme Raporu, bir porsiyon kırmızı et yemeğinin, bir porsiyon bitkisel yemeğe kıyasla 100 kat fazla emsiyona neden olduğunu öne sürüyor.
Üstelik kırmızı et tüketimi dünya genelinde artış eğiliminde. Bu bilgiler ışığında, yüksek gelirli ülkelerin çevre üzerindeki etkisiz orantısız şekilde fazla. Sağlık ve çevreyi son derecede olumsuz etkileyen gıdaların en yüksek tüketildiği yerler, bu ülkeler.
Beslenme risklerine bağlı erken ölümlerin en yüksek oranda olduğu yerler de yine bu varlıklı ülkeler. ABD ve Avrupa’da bu oran yüzde 31’leri buluyor.
2021 Küresel Beslenme Raporu’na göre, tüm dünya nüfusu Kuzey Amerikalılar gibi beslenseydi, sera gazı emisyonu küresel ısınmayı 2°C ile sınırlamak için olması gereken seviyenin yüzde 600’üne çıkardı.
Karşılaştıracak olunursa, Afrika ve Asya ülkelerindeki tipik diyetleri tüm dünya uygulasaydı, insan beslenmesi küresel ısınmayı sürdürülebilir seviyelerin yalnızca yüzde 60-75 arasında üzerine çıkarırdı.
Sağlıklı beslenme hem kişiye, hem dünyaya yarıyor. Araştırmada, iyi beslenmenin kişisel sağlık faydalarının yanında gezegene de yardımcı olduğu belirlendi.
İngiltere’den elde edilen veriler; doymuş yağ, karbonhidrat ve sodyum alımı Dünya Sağlık Örgütü’nün tavsiyelerine uygun olan kişilerin, bu seviyeleri aşan kişilere kıyasla çok daha az sera gazı salımından sorumlu olduğunu gösterdi. Üstelik buradaki dengesizliği düzeltmek için, alışveriş yaparken atılacak birkaç adım yeterli.
Pazaryerinden öğrenecek çok şey var! Pazarlardan alış veriş etmeye devam…