Evrende doğrusal hareket yok. Sonsuzca ilerleyen süreçler söz konusu değil. Dolayısıyla, devinim döngüsel iken, doğrusallığına dayalı ilerleme tezi ve ileri/geri devinen tarih anlayışı giderek inandırıcılığını yitiriyor.
Sonsuzca ilerlemenin sosyolojik tezahürü ilerici/gerici çatışmasının siyasi çıktısı, toplumsal gerilimdir.
Siyasi gerilimi yaratan şablonun beslendiği zıtlıkların yüceltme ve aşağılama potansiyeli toplumda sürgit yarılma sağlıyor.
İlericiliğin iyi, gericiliğin kötü olduğuna ve ilerlemenin zaruretine dair ön kabul, kendilerini “ilerici” kategorisinde görenlere, “gerici” olarak sınıflandırdıklarına tepeden bakma, aşağılama hakkı tanıyor.
Aydınlanmacı elitist modernlerin sanayi toplumlarında sahip oldukları “ilerici” konumla mütecanis otoriteye yaslanarak inşa ettikleri kültür, sosyal gelişmenin önünü açtı. Ne ki gelişmenin iyi bir şey olmama ihtimali hep göz ardı edildi. Nitekim, gelişe gelişe, kalkına kalkına insanlığın geldiği yerde karşısına çıkan tablo çok ürkütücü… Önümüze şöyle bir tabela çıktı; Yanlış yaşadın. Geri dön!
Yaşanan uygarlık bozgunu elan ilerici bayların, bayanların fiyakasını bozmamışsa, insan zekasının vasatlığındandır. Belli ki yaşadıkça, başımıza geldikçe öğreneceğiz.
Bilim önünde secdeye varan modernlerin söyleyecek sözü kalmadı. İlerlemeci aklın insanlığı getirdiği yer, tükenişin son durağı…
Rasyonel aklın belirsizin bilimiyle geçen yüzyılda karşılaşması, ilk uyarıydı. Fakat her şeyi ilerleme penceresinden gören modern akıl, en ufak kuşku duymadı.
Endüstri devrimi sonlanıyor. Son 200 yıl içinde modernitenin getirdiği kavramların ve değer yargılarının içeriği boşalıyor, anlamları değişiyor.
Bu yüzyılda, yeni bir dile ihtiyaç var. Modern zamanlarda ilerici-gerici bağlamında oluşan siyasi jargon, toplumsal alanda yeni sosyolojinin durumunu açıklamaktan uzak.
Yeni devleti, yatay toplumu, değişen üretim ilişkilerini, üretim ve tüketim kültürünü anlamak ve anlatmak için ezberleri bozmak zorundayız. İlerici-gerici şablonu sadece akıl karıştırıyor.
Çare, yeni dil kurmak ve yeniden söylemek.