İnsan belli bir yaşa gelince sadece entelektüel seviyesi gelişmiş insanlarla arkadaşlık etmek, dostluklar geliştirmek istiyor. Ama hayat karşımıza çoğu kez cahilleri çıkarıyor, neyse ki çok da umurumuzda olmuyor bu tayfa.
Ayvalık’tan dönerken heybemiz doldu demiştim; 17. Ayvalık Zeytin Hasat Festivalinde çok değerli bir dostumu ve yeni kitabını görmek beni fazlasıyla mutlu etti.
Kemal Özdemir’in son kitabı ’Piri Reis Hazinesi Nasıl Bulundu’ nun Dönence Basım ve Yayın Hizmetleri tarafından Haziran 2022 tarihinde yayınlandığını duymuştum ama hem eski dostuma hem de kitaba kavuşmam Ayvalık’ta oldu.
.jpg)
Kemal, daha önce Osmanlı Deniz Haritaları, Piri Reis ve Osmanlı Haritaları kitaplarının yazarı da. Kemal Özdemir, şimdi yine haritacılıkla ilgili bir kitapla karşımızda. Bilinir, Kanuni kendi öz çocuğunu öldürttüğü gibi büyük bir bilim insanı Piri Reis’i de ilerlemiş yaşına rağmen idam ettirmişti. Kemal; bu kez Piri Reis’in idamından sonra terekesindeki haritaların akıbetini araştırmış.
Kitap, Türkiye’de hiç duyulmamış bir bilgiyi ilk kez açıklıyor ve Kolomb’un haritasından sonra Macellan Keşif Seyahati haritalarının Piri Reis’in eline nasıl geçtiğini anlatıyor. Piri Reis, Kanuni’ye sunulacak Bahriye’yi yazarken Keşifler Çağı’nın en yeni bilgilerine ulaşmayı amaç edinmiş.
1522 yılında Macellan keşif seyahatinden dönen, dünyanın çevresini ilk kez dolaşmış 18 kişi içinde Antonio Pigafetta da vardı. İtalyan asıllı Pigafetta, sefer sırasında Macellan’ın asistanlığını yaptı. Yolculuk sırasındaki olayların günlüğünü tuttu, haritalar çizdi.
Portekizli tarihçilere göre Pigafetta 1524 yılında Osmanlı hizmetine girdi ve yanında getirdiği haritaları Piri Reis’e iletti. Coğrafi Keşifleri takip eden Piri Reis, Macellan Seyahati hakkında bilgi edinerek, dünya hakkında en yeni bilgileri taşıyan bu seyahatin haritalarını planlı bir çalışma sonucu elde ettiği anlaşılıyor. Kristof Kolomb’un haritası da, korsanlık faaliyeti sonucunda ele geçirilen yeni kıtadan dönen bir gemiden şans eseri çıkmıştı.
Bugün Osmanlı Sarayı Müzesi kütüphanesinde saklanan ve Güney Kutbunu gösteren, Jorge Rainel’in çizdiği harita, Pigafetta marifetiyle Piri Reis’e gelmişti. Piri Reis bu haritada yer alan hatalı Güney Kutbu bilgisini aynen Bahriye’ye aktardı. Piri Reis şöyle yazmış:
“Şimdi, artık kutup karanlıklarının yerlerini, birinin denizde, ötekinin karada olduğunu öğrendin.”
Görüldüğü üzere bu yanlış bir bilgidir ve Piri Reis bu bilgiyi Pigafetta’nın getirmiş olduğu söylenen haritadan almıştır. Bu harita Topkapı Sarayı Kütüphanesi Hazine 1825 numaraya kayıtlı Güney Kutbu haritasıdır.
Piri Reis Umman ve Basra körfezi seferini başaramadığı, hizmette kusur ettiği, yağma yaptığı suçlamasıyla Kahire’de 80’li yaşlarında katledildi. Piri Reis terekesinden kalan harita hazinesinin günümüze kadar ne olduğu bilinmiyor. Piri Reis’in, Bahriye’de Jorge Rainel’in haritasını kullandığı açıktır. Macellan seyahati bilgilerine dayanarak çizilen Güney Kutbu haritasının bulunduğu Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Piri Reis haritalardan oluşan hazinesinin korunduğu yerdir. Zaten Piri Reis’in çizdiği iki harita da burada saklanmaktadır.
Kitap, Piri Reis’in neden harita yapmayı bıraktığı, dünya haritasına Güney Kutbu’nu çizip çizmediği, nihayet Piri Reis’ten kalan hazine değerindeki haritaların nerede olduğu sorularını da cevaplıyor.
Ben burada cevaplayacak değilim, bu meraklısı bu mükemmel kitabı okumalı.
Kemal’in hayatı da film gibidir. Gazete dağıtıcılığından lunapark makinistliğine, matbaa işçiliğinden reklam ajansı yöneticiliğine dek birçok farklı alanda çalışan Özdemir, eşi Sema Nilgün Özdemir’le 17 yıl Kadıköy Moda’da sahaflık yaptı (1983-1999). 1996 yılında Dönence Yayınlarını kuran Kemal Özdemir’in kitapları İngilizce, Almanca ve Fransızcaya çevrilmiş ve ‘Library of Congress, British Library, Bibliothèque Nationale de France’ gibi dünyanın sayılı kütüphaneleriyle birçok üniversite kütüphanesine kaynak kitap olarak girmiştir.