Yaşamak için tüketmek zorunda olduğumuz ürünler var.
Süt gibi, yoğurt, et, meyve sebze gibi…
Fiyatları takip etmekte zorlanıyorum artık.
Geçenlerde mahallemdeki markete girdim, yoğurt almak için…
Büyük marketlerden biri değil, küçük çapta bir mahalle marketi…
Süt ürünlerinin olduğu dolapta çeşitli markalara ait yoğurtlar…
Eve götürmem gereken marka yoğurdun rakamına baktım…
Gözlerim yuvalarından fırladı.
1,5 kiloluk yoğurt, 47 lira!
İnanamadım.
Marketin sahibi arkadaşa sordum, “Bu şaka mı, gerçek mi?”
“Maalesef gerçek… 47 lira” dedi.
Susmak için kendimi çok zorladım, ama başaramadım.
Epey söylendim.
Sütün 7,5 lira olduğu bir ülkede 1,5 kilo yoğurt 47 lira mı olur?
Olurmuş, oluyormuş, hatta olmuş bile…
Güle güle, afiyetle yiyelim kazıklı kaymaklı yoğurdu!
***
Peyniri hiç sormayın, market görevlileri en çok onun etiketini değiştirmekten yorgun düşmüş halde.
Biz sadece yoğurdun hesabını kitabını yapalım.
70 yıllık mandıracı dostum Tamer Ustanın kapısını çaldım, önce…
“Bu nasıl iş, 1,5 kilo yoğurt, nasıl olur da 47 liradan satılır!” diye çıkıştım.
Kıs kıs güldükten sonra başladı anlatmaya…
Dinleyelim, dededen mandıracı dostumu:
***
“1,5 kilo yoğurt için 2 kilo süt kullanılır. Süt maliyeti 15 lirayı bir kenara yazalım.
Yoğurdu içine koyduğumuz kase var ya… Kaç liradır dersin? 8 lira…
Etti mi, 23 lira…
O sütün toplama maliyeti, litre başına 25 kuruş. Yoğurt bir gün dinlendirildikten sonra bayilere servis edilir. Yakıt harcanır. Bayi, markete götürür, mazot harcar. Mazot fiyatından haberin var değil mi?
15 bin lira elektrik faturası öderken, bugün 54 bin lira ödüyorum.
En büyük maliyet, elektrik, mazot ve lojistik.
30 lirayı geçiyor üretim maliyeti…
Bayiye 36 liradan verilen yoğurdun üzerine bayi kendi kâr marjını koyar. Marketçi de kendi kârını koyar, al sana 47 lira fiyat.”
***
Bundan daha net bir şekilde tarif edilemezdi 1,5 kilo yoğurdun, nasıl 47 liradan satıldığı…
İkna oldum mu? Hayır!
Tire Süt Kooperatifi Başkanı Osman Öztürk’ü aradım.
Onun açıklamasını da dinledim, cankulağıyla…
Mandıracı arkadaşımın söylediklerinden farklı değildi, Osman Başkan’ın anlattıkları:
“Süt fiyatları burada kalmayacak. Yılbaşında 10 lira olur diye düşünüyorum. Bazı arkadaşlar, 10 lirayı da geçeceğini söylüyor.
Bir litre süt 10 lira olursa, bu biz sütçüler için çok iyi. Ancak artan maliyetler, bunların satış fiyatlarına yansıması, çok sıkıntı yaratıyor. Ürettiğimiz ürünleri satmakta zorlanır hale geldik. Maliyetler, inanılmaz arttı.
1,5 kilo yoğurdun kooperatifimizden çıkış fiyatı, 36 lira. Bayi ve market karları da eklenince, o fiyatı bulmasını yadırgamak lazım.”
***
Yine de ikna olmadım.
Süt alanında parmakla sayılacak akademisyenlerden olan sevgili dostum Prof. Dr. Harun Uysal’ı aradım.
O da aynı şeyleri söylemez mi?
Dedi ki Harun Hoca:
“İşçilik, enerji ve amortisman ücretleri aşırı derecede arttı. 1,5 kilo yoğurdun bir mandırada hazırlanıp satışa sunulur hale gelinceye kadarki maliyeti, kesinlikle 30 liranın altına düşmez.
İki hafta üst üste aynı fiyata yoğurt ya da peynir yemenin tek yolu, bu maliyet giderlerinin artmasının engellemesinden bağlı.
Şu anda üretici, bu işten para falan kazanmıyor.
Süt ürünlerini üretenler de, tüketiciyi küstürmemek adına her gideri ürünlere yansıtmıyor.
Girdi maliyetlerindeki artış durdurulmazsa, biz yoğurdu soframızda eskisi gibi bol bol tüketemeyiz.”
***
Yanaklarımı şişire şişire, oflaya puflaya bir hal oldum.
Sonunda teslim oldum.
Üretici de haklıymış!
Mandıracı da…
Kaymaklı beyaz altın yoğurt da haklı çıktı.
Eee ben?
Tüketici olarak ben de haklıyım isyan etmekte…
Ama neye yarar ki!