Şu sıralar Çin’in popülaritesi giderek artıyor Ülkemizde… Söylemlerine göre ; ‘Düşük faiz politikası daha çok yatırım, üretim ve ihracat üzerine kurulu…’
Bunu sağlamanın yolu da, yeni yol haritasına… Çin modelinin konması !
Böyle açıklıyorlar da…
Kimi ekonomistler de bunun ; otoriter rejimler altında emeğin örgütlenemediği… Nüfusun yoksullaştığı… riskli bir model olduğunu söylüyorlar !
Sonuçta da… sanayileşme için teknolojik gelişme gerçekleştirilmeli… diyorlar.
***
En’ler ülkesi…
1 milyar 408 milyon nüfusuyla dünyanın en büyük ülkesi… 9 milyon 570 bin km2 alanıyla, Kanada ve Rusya’dan sonra, Dünyanın üçüncü büyük ülkesi.
Çin İmparatorluğu, MÖ 221’de Qin Hanedanlığıyla başlamış, 1912’ye kadar, 2133 yıl sürmüş dünyanın en uzun süreli Devleti… Son İmparatoru Xuantong (Pu Yi)’ nin yaşamı filmlere konu edilmiş,
İnsanları perde ve ekrana toplamıştı…
Hanedanların yaşadığı yer, 500 yıl halka kapalı olan, filmin de çekildiği Pekin’deki ‘Yasak Şehir’di.
Hanedanların içinde…1162 - 1368 yılları arasında hüküm süren Yuan Hanedanı da var… İmparatorlarının en ünlüleri, Moğol Cengiz Han ile torunu… Kubilay Han’dı.
İlber Ortaylı Hocamız der ki…
‘Etnik yönden Türkler’le ilgili olmasa da,
Moğollar’la en azından akrabalık ilişkimiz var sayılabilir…’ Kubilay’ın annesi gibi !
Cengiz Han… 6700 km’lik seddi aşarak Çin’i işgal etmiş… Kubilay Han’da, sınırları genişletmiş, tüm Çin’e egemen olmuş… 1272’de Pekin’i ana başkent yapmış, hep de öyle kalmış. Tarihin Babil’den sonra ilk planlı kenti… En kalabalık başkenti olmuş.
***
1912’de hanedanlık sona erdikten sonra,
1949’da… Köylülerce destekli Mao’ca, Dünyanın en büyük Tianenmen Meydanında Çin Halk Cumhuriyeti kuruldu.
Bayrağındaki 5 yıldızdan en büyük olanı Komünizmi, diğer 4 küçük yıldız da ; bir söyleme göre hanedanlığı, bir söyleme göre de ülkedeki… 4 sınıfı temsil eder.
Devletin yönetim kademesi Komünist Parti üyelerinden oluşur. Bunlar da üstün zekalılardan seçilir. Yani kariyer yapmış üstün zekalılar partiye alınıyor…
Ülke yöneticileri onlar arasından seçiliyor. Bunlar da… nüfusun % 3’ü oluyor !
Mao iktidara geldiğinde ülke çok yoksuldu… Kapalı ekonomi uygulanarak istikrar sağlandı da… büyüme sorunları yaşandı !
***
Mao’nun 1976 da ölümünden sonra…1982’lerde açık politika uygulamasına geçildi… Köylülerin toprağı iade edildi. Aşama aşama… ‘Sosyalist piyasa ekonomisi’ uygulaması başladı !
‘Bazı kişiler ve bölgeler zenginleşsin, sonunda bütün bölgeler zenginleşir’ dediler… Değişim başlatıp, özel teşebbüse yeniden izin verdiler. İş gücü ve kiralar ucuz diye…Dış yatırımların aktığı ülkeye dönüştüler !
Sonuçta… Dış ticaret açısından, döviz kıtlığından döviz bolluğuna… geçtiler.
Arz ve talep eşitliğinden, enflasyonu sorun olmaktan çıkardılar. Ekonomik büyümeyi isdihdama… yeterince yansıtamadılar!
Ama, 850 milyon kişiyi yoksulluktan kurtardılar. Ancak, kırsalların gelirini, kentli gelirine ulaştıramadılar, 1/3’ü kadarına getirebildiler… Milli geliri de ABD’nin ancak 1/4’üne çıkarabildiler. Halen ABD, Japonya ve AB’den sonra dünyanın 4.büyük ekonomisi. Ama eşitsizliğin de giderek derinleştiği… bir ekonomi !
2011’de : orada aldığım notlara göre,
Asgari ücret Onlarda ortalama: 128 dolar, Bizde 408 dolardı… 2021’de : Onlarda, 340 dolar… Bizde 203 dolardır.
Biterken…
Çin’i bir çırpıda anlatabilmek ne mümkün.
Hele de kıtlığı önlemek için, Güneşleri bile vurdurmaya kalkan… Yao gibi efsanevi İmparatorların bulunduğu… Çin’i !
İyi Pazarlar…