Kültür ve Turizm Bakanı adına bir açıklama gönderildi.
Zülüf MORTAŞ tarafından ve (zmortas@telifhaklari.gov.tr) adresinden, Pazartesi, 03 Ocak 2011, saat 15.38’’de e-posta adresime gönderilen yazının konusu ’“38’” adlı ’“belgesel’” film hakkında’…Sonra da yazının kendisi geldi.
Çayan Demirel’’in ’“38’” adlı Dersim olayları hakkındaki ’“belgesel’” filminin ticari dolaşıma ve gösterime sunulmasına izin vermeyen Kültür ve Turizm Bakanlığı Değerlendirme ve Sınıflandırma Kurulu’’nun 18.10.2007 tarihli kararı hakkındaki görüşlerimi ve Ankara 7. İdare Mahkemesinin bu yasak kararını hangi gerekçelerle kaldırdığını 1o Ekim 2010 tarihli ’“Yayıncılara Baskı Mekanizması’” başlıklı yazımda, yazmıştım.
Kültür ve Turizm Bakanı adına gönderilen aşağıdaki açıklama, içeriğinden anladığım kadarıyla olsa olsa(!) bu yazıma yanıt ve ’“38’” belgeseli hakkında ’“bilgilendirme’” amacıyla gönderilmiş bir tür ’“açıklama’”’…
Bu yüzden bana ulaştırıldığı biçimiyle yayımlıyorum.
’“Sayı: B.16.0.THS.0.11.05.00 -05.03/267952
Tarih : 31 Aralık 2010
Konu : ’“38’” adlı film.
Sayın Fikret İLKİZ
Yapımcılığını V.T.R. Araştırma Yapım Yönetim Tic. Ltd. Şti.’’nin, yönetmeliğini Çayan DEMİREL’’in yaptığı ’“38’” adlı filme ilişkin 5224 sayılı Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanun ve buna bağlı olarak çıkarılan Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik gereğince düzenlenen, 18.10.2007 tarih ve SE-07/834-5 sayılı Değerlendirme ve Sınıflandırma Kurulu Raporu ’“Yönetmeliğin 11. maddesi gereğince ticari dolaşıma ve gösterime sunulması oybirliği ile uygun bulunmamıştır’” şeklindedir.
Adı geçen Kurul, Bakanlık ile İçişleri ve Milli Eğitim Bakanlıklarından birer üye, ilgili alan meslek birliklerince önerilen uzman kişiler arasından Bakanlıkça seçilen üç üye ile Bakanlık tarafından belirlenen, alanında doktora derecesi bulunan bir sosyolog, bir psikolog ve bir çocuk gelişim uzmanı olmak üzere toplam dokuz üyeden oluşmaktadır.
Sözkonusu yönetmeliğin 9. maddesine göre ’“Ülke içerisinde üretilen veya ithal edilen sinema filmlerinin ticari dolaşıma ve gösterime sunulmasından önce kayıt ve tescile de esas teşkil edecek şekilde değerlendirilmesi ve sınıflandırması yapılır. Değerlendirme ve sınıflandırma sonucunda uygun bulunmayan filmler ticari dolaşıma ve gösterime sunulamaz.’” hükmü yer almaktadır.
Belgeselin ne olduğu konusundaki bir araştırma yazısında ’“Sinema ile özellikle de belgesel sinema ile uğraşıyorsak belgelemek su içmek, yemek yemek, uyumak gibi zorunluluk olarak çıkmalı karşımıza. Belgeler, belgesel sinemanın en önemli malzemesidir. Belgesel filmler yaparken belleklere yeni belgeler ekleriz. Belgesel sinemacının işi ise bu biriktirdiklerimizi estetik değerlerle önyargısız yoğurmak/yorumlamak.’” denilmektedir.
Buradan anlaşılacağı üzere belgeselin belgelere dayandırılması ve önyargısız olması esastır. Bahse konu filmin incelenmesinde; anlatımın belgeye dayandırılmadığı, tamamının yorum ve önyargı ile hareket edildiği görülmektedir. Tarihi bilgi, belge, harita, fotoğraf ve benzeri belgeleyici ve görüntüyü destekleyici unsurlar kullanılmadan anlatım yoluna gidildiği için belgesel niteliği taşımamaktadır.
Gazete köşesindeki yazınızda ’“38’” adlı filmle ilgili işlemler anlatılırken Kanun ve yönetmelik hükümlerine istinaden oluşturulan ve her biri kendi alanında söz sahibi 9 üyeden oluşan Değerlendirme ve Sınıflandırma Kurulunun verdiği kararlar dikkate alınmalı ve filmin başından sonuna kadar devam eden propaganda unsurları da göz ardı edilmemelidir.
Bu nedenlerden dolayı, kanunların olmadığı ya da uygulanmadığı toplumlarda sağlıklı bir kamu düzeninden bahsedileceği gibi filmin, ’“halkın sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge bakımından farklı özelliklerine sahip bir kesimini, diğer bir kesimi aleyhine kin ve düşmanlığa tahrik ettiği’” ve gösterime girdiğinde kamu düzenini ihlal etmeye sebep olabileceği alenen görülmektedir.
Bilgilerinizi rica ederim.
Dr. Ş. Abdurrahman ÇELİK
Bakan a.
Genel Müdür’”