GÜNCEL EGE YEREL YÖNETİMLER EKONOMİ POLİTİKA SPOR RÖPORTAJLAR YAZAR CAFE FOTO GALERİ VİDEO GALERİ
Nedim ATİLLA
YAZARLAR
21 Ekim 2022 Cuma

45 günlük başbakan!

45 gündür görevde olan İngiltere Başbakanı Liz Truss baskılara dayanamadı, dün (20 Ekim) istifa etti. İngiltere’de bir kez daha süreç ilerleyecek.  Bir hafta içinde yapılacak seçim ile İngiltere'de 2019'dan bu yana 4. başbakan seçilmiş olacak. Pek sanmıyorum ama adayların arasında Boris Johnson da var. 

“Ben kaçacak insan değilim” diyen Truss’ın ekonomide aldığı kararların ne kadar zarar verdiğini görüyoruz. 6 hafta, yalnızca 6 hafta, bizim ölçülerimizle 1,5 ay içinde başarısızlığı kabul ettiler ya da kabul ettirdiler...

Bu durum Avrupa’da mültecilere tepki olarak büyüyen ve İtalya’da Mussolinici bir liderin iktidara gelmesiyle sonuçlanan yeni sağın yükselişini durdurur mu, yoksa dünyadaki gerginliği daha da mı artırır göreceğiz. Çünkü Truss, “Neonazileri sevdiklerini ve sonuna kadar destekleyeceklerini” bu açıklıkta cümlelerle ifade eden, muhafazakâr-faşizan bir isimdi… Çıkarttıkları, Ukrayna-Rusya savaşı İngiltere ve ABD’yi hepten sarsacak gibi. İngiltere'ye başbakan dayanmıyor. ABD’de 8 Kasım’da siyasi deprem yaşanacak gibi görünüyor.

Truss'un istifa konuşmasını canlı izledim. Sadece 200 kelime uzunluğundaydı. Daha önce Boris Johnson’un istifa konuşmasını da izlemiştim.  Şimdi kiralama acentesi esprilerine konu olan 10 numaradan çıktı, 90 saniye konuştu ve tekrar içeri girdi. Truss istifa açıklamasında parti liderliğini belirleme konusundaki yetkili kurul olan 1922 Komisyonu’nun yeni liderin 28 Ekim'e kadar belirlenmesine karar verdiğini, o zamana dek görevi sürdüreceğini söyledi. Truss bir gün önce de Parlamento'da kendisine yönelik eleştirileri yanıtlarken, “mücadeleden kaçan biri olmadığını, savaşacağını” vurgulamıştı.

Bulvar gazetesi Daily Star geçen Cuma günü Liz Truss’ın iktidarda kalma çabasına atıfla, bir masaya başbakanın fotoğrafı ile bir göbek marul yerleştirmiş ve “Hangisi daha çok dayanacak?” diye sormuştu. Daily Star’a göre marketten alınan marulun ortalama 10 günlük raf ömrü var. Truss’ın istifası, iddianın yedinci gününde geldi.

Hayri Kozanoğlu Hoca “Bir dönem Sovyetler’de devlet başkanları arka arkaya yaşlılıktan ölmüştü. Sonra 2000’lerin başında ancak haftalarca tutunabilen Arjantin başkanları dönemi yaşandı. Bu üçüncü dalgada da İngiliz başbakanları Muhafazakâr Parti’nin saray darbeleriyle devriliyor” diyerek benzerliklere dikkatimizi çekmiş.

L?iz Truss 5 Eylül'de iktidardaki Muhafazakâr Parti’nin lideri seçilmiş, iki gün sonra hayatını kaybedecek olan Kraliçe 2. Elizabeth tarafından 6 Eylül'de başbakan olarak atanmıştı. Sadece 45 gün görev yapan Truss böylece İngiltere'nin tarihinde en kısa süre görevde kalan başbakan oldu.

Aslında her şey 23 Eylül’de başladı. O gün Maliye Bakanı Kwarteng, Truss’ın liderlik yarışı vaatleri doğrultusunda 45 milyar sterlinlik vergi kesintilerini detaylandırdığı mini bütçesini açıkladı ve piyasalar sarsıldı. 10 gün sonra da Truss ve Maliye Bakanı Kwarteng en yüksek gelir grubuna getirilen ve çok tepki çeken yüzde 5'lik gelir vergisi indirimi kararından geri adım atmak zorunda kaldılar. 14 Ekim’de Truss, Maliye Bakanı Kwarteng’i görevden aldı ve onun yerine vergi kesintilerinin hemen tamamını geri alan Jeremy Hunt’ı getirdi. 19 Ekim’de İçişleri Bakanı Suella Braverman hassas bir elektronik postayı özel hesabından paylaşarak kuralları çiğnediğini kabul ederek istifa etti. Ancak Braverman istifa mektubunda hata yapanın istifa etmesi gerektiğini söyleyerek doğrudan Truss’ı hedef aldı. 

Ve düne gelindi. Liz Truss başbakanlık sorumluluğuna sadece 45 gün dayanabildi ve koltuğunu bıraktı. Zor bir karar olsa gerek. Ama demokrasilerde mümkün.  City of London Bankerleri mutlu görünüyorlar ama 100 trilyon dolarlık küresel bono piyasaları ve İngiliz Emeklilik fonlarının ilk kurbanını aldığını kabul ediyorlar. Öte yandan sıkça “Brexit enkazı hem Johnson’ı hem Truss’ı yedi” yorumları yapılıyor.

Avrupa demokrasilerinin işi zorlaşıyor, yeni sağın daha da zorlaşıyor.