Muhittin AKBEL / EGEDESONSÖZ – İzmir’in 2500 yıllık çarşısını Kemeraltı’nda bulunan Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün mülkiyetindeki dükkanlara istenen kiralar, geçen yıl olduğu gibi bu yıl da dudak uçuklatıyor. Geçen yıl olduğu gibi bu yılda yüzde 200 ile yüzde 400 arasında kira zammı istediği öne sürülen İzmir Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nün, Kemeraltı Çarşısı içinde bulunan Salepçioğlu İşhanı’ndaki 7 metrekarelik bir dükkan için açtığı kiralama ihalesinde ortaya çıkan rakam “Yok artık” dedirtti. 9 kişinin katıldığı ihalenin 7 bin lira muhammen bedelle başladığı, 74 bin 500 lira olarak sonuçlandığı ifade edildi. Söz konusu dükkanda sadece midye satışının yapıldığı öğrenildi.
ASTRONOMİK KİRALAR ESNAFI BIKTIRDI
Ekim ayında yapılan ihalede ortaya çıkan astronomik kira bedeli, Kemeraltı esnafında şok etkisi yaratırken, özel mülkiyet sahiplerinin de iştahını kabarttığı öne sürüldü. Pek çok dükkana uygulanan yüzde 400’lük zam oranı tartışılırken, 7 metrekarelik üçgen bir dükkanın muhammen bedelin yüzde 900’den de yüksek bir artışla 74 bin 500 liraya kiraya verilmesi, tepkileri daha da artırdı. Henüz ruhsat alamayan kiracının, o dükkanda sadece midye satacağı öğrenildi. Özel mülkiyet sahiplerinin bu artışları öne sürerek, astronomik rakamlar istemeye başladıkları konuşuluyor. 74 bin 500 liralık kira sonucuna ulaşılan ihalenin neden iptal edilmediği tartışılırken, Salepçioğlu İşhanı’nda 30 metrekarelik bir ofisin 2023 yılı kirası 1150 lirayken, 2024 kirasının 13 bin liraya, yani 11 kat arttığı gözlendi.
YİNE YÜZDE 400’E VARAN ZAMLAR İSTENİYOR
İzmir Tarihi Kemeraltı Esnaf Derneği Başkanı Semih Girgin, her yıl olduğu gibi Vakıflar’a ait dükkanlarla ilgili kriz yaşadıklarını, bu yıl da aynı sıkıntıyla karşı karşıya kaldıklarını anlattı. Girgin, “Bu kira meselesi, her yılbaşı öncesi yaşadığımız karın ağrılarımızdan biri” dedi ve şu değerlendirmelerde bulundu:
“Vakıflar’ın, devletin kirada öngördüğü oranların kat kat üzerinde artışlarla karşımıza çıkmasını anlayamıyoruz. 2023’e girerken, yüzde 200, yüzde 300, hatta yüzde 400’lük kira artışlarına maruz kaldık. 2024’e girerken de benzer durumlarla karşı karşıyayız. Bu oran da özel mülkiyet sahiplerinin de iştahını kabartıyor. Esnafın altından kalkamayacağı kira bedelleri oluşmaya başladı. Çarşı esnafı yaşattığınız sürece ayakta kalır. Kemeraltı’nda 2 bin dolayında rantabl kullanılmayan bina var. Oraları da terk ederlerse, ne olacak? 2022’de aylık kirası 6 bin lira olan esnafımız, 2023’te 24 bin, 26 bin lira ödemeye başladı. 26 bin liralık dükkan da 2024’te 60 bin lira oldu. Bunun bir skalası yok. Yetkililere bu durum anlattığımızda bize hak veriyorlar ancak kanununu uygulamak zorunda olduklarını söylüyorlar. Devletin kurumlarından sahiplenme bekliyoruz. Bu konuda son umudumuz, sayın cumhurbaşkanımız. Nasıl ki konut kiralarında yüzde 25’lik bir artış sınırı getirildi, sayın Cumhurbaşkanımız esnafı da korumak adına işyeri kiraları, vakıfların mülklerinin kiralarıyla ilgili de bir sınırlama getirirse, bu sorun çözülür. Belli bir oran tespit edilmeli, en azından kamunun tüm mülklerinde uygulanmalı. Mesela yüzde 50’lik, yüzde 60’lık artışlara razıyız.”
ÖZEL MÜLKİYET SAHİPLERİ 10 KAT ZAM YAPMIYOR
Kemeraltı’ndaki özel mülkiyete ait dükkanlarda, Vakıflar’a ait dükkanlara nazaran o kadar büyük zamlar yapılmadığının altını çizen Başkan Girgin, sözlerini şöyle sürdürdü:
“İşin kötü tarafı, vakıflarla birer yıllık anlaşma yapılıyor. Oysa özel mülkiyetlerde esnaf, en az beş yıllık anlaşma yapıyor, beş yılın sonunda yeni bir kira bedeli oluşturuluyor. Aradaki yıllarda, öngörülen artış oranında zam yapılıyor. Vakıflar, her yıl baş döndürücü bedeller ortaya koyuyor kiralar için. Vakıf mülkünde iş yapan esnaf, iki yıl sonra kirasının ne olacağını tahmin bile edemiyor. Oysa özel mülkiyette öyle değil. Yapılacak artış bir şekilde bellidir. Vakıf mülkünde oturan esnaf, kirasını ödemekte sıkıntı yaşarsa, sözleşmesi feshedilir. Özel mülkiyet sahipleri, Vakıflar gibi 10 kat, 11 kat zam istemiyor. Biz bunu pandemide de gördük. Çok az mülk sahibi, aşırı zam yaparak esnafımızı üzdü ama çoğunluğu makul oranlarda zam yaptı.”