Aliağa'daki asbestli gemi sökümü ile açıklama yayınlayan Kimya Mühendisleri Odası, asbest ve tehlikeli atık bertarafı sağlanana kadar Gökhan Han gemisinin sökümünün acilen durdurulması ve gemi sökümlerinin bağımsız heyetin denetimine açılması çağrısında bulundu.
EGEDESONSÖZ - İzmir’de asbestli gemiler ve işçi ölümleri ile sık sık gündeme gelen Aliağa Gemi Söküm sahası, geçtiğimiz günlerde yeni bir iddia ile gündeme gelmişti. Gökhan Han isimli bir geminin sökümü sırasında asbest iddiası ile söküm işinde çalışan işçilerin şikayeti sonrası inceleme yapılmıştı. Asbest Söküm Uzmanları Derneği - Ege İşçi Birliği tarafından yayımlanan metinde yapılan incelemeler sonrası asbestin bilinmesine rağmen işçilerden gizlendiği ve çalışanlara koruyucu kıyafet dahil verilmediğini iddia edilmişti.
TMMOB Kimya Mühendisleri Odası İzmir Şubesi asbestli gemi sökümü ile ilgili yazılı açıklama yayınladı. Aliağa Nemrut körfezinde 22 adet gemi söküm tesisinin yarattığı çevre kirliliğinin ve işçi sağlığına yönelik oluşturduğu risklerin ciddi bir sorun oluşturmaya devam ettiğinin ifade edildiği açıklamada “Gökhan Han isimli gemide işçilerin bilinci ve tepkisiyle asbest varlığı ifşa edildiyse de -tüm ikaz ve ifşalara rağmen- halen Gökhan Han gemisinin mevzuat dışı devam eden sökümüyle hem iş cinayetleri hem de ekolojik yıkım devam etmektedir.” denildi.
Kimya Mühendisleri Odası’nın açıklaması şu şekilde:
ASUD (Asbest Söküm Uzmanları Derneği) ve EİB (Ege İşçi Birliği) tarafından ortaklaşa yapılan çalışmayla Nemrut körfezinde Kılıçlar Gemi Söküm A.Ş tarafından sökülen Gökhan Han isimli gemide amosit türü asbest varlığı, akredite laboratuvarın 22-06-1250 no’lu raporuyla ispatlanmış ve hazırlanan ortak bülten ile basına ve kamuoyuna duyurmuştu.
Aliağa/ Nemrut körfezinde 22 adet gemi söküm tesisinde geçmişte yaşananlar, gemi sökümünün yarattığı çevre kirliliği ve işçi sağlığına yönelik oluşturduğu riskler bölgemiz için ciddi bir sorun olmaya devam etmektedir. Gerçekleştirilen uygulamalar ile ilgili olarak karşımıza çıkan tablo ve yaşanan örnekler de kaygılarımızı ve haklılığımızı arttırmaktadır.
Bu konuda birçok örnek yaşanmış ve suçüstü yapılmıştır. OTOPAN gemisinde 1 ton olarak beyan edilen asbestin 77, 4 ton olduğu belgelenmiş ve geri gönderilmesi sağlanmıştı. 2015 yılında zehir yüklü gemi KUİTO,2016 yılındaysa ETHANE adlı sıvılaştırılmış doğal gaz tankerinin, açılan davalar ve alınan yürütmeyi durdurma kararlarına rağmen sökümü gerçekleşmişti. Gökhan Han isimli gemide işçilerin bilinci ve tepkisiyle asbest varlığı ifşa edildiyse de -tüm ikaz ve ifşalara rağmen- halen Gökhan Han gemisinin mevzuat dışı devam eden sökümüyle hem iş cinayetleri hem de ekolojik yıkım devam etmektedir.
Gemi yapımında izolasyon maddesi olarak kullanılan asbestin sökülmesi, geçici ve nihai depolanması, gemilerde faaliyet türlerine göre farklı türde atıkların ,PAH (Polisiklik Aromatik Hidrokarbonlar), PCB (Poli Klorlu Bifeniller), ağıryağlar, ağır metaller, organotinler, tehlikeli atıkların varlığı önemli ölçüde çevre kirliliği riski oluşturmaktadır.
Ülkemizde gemi söküm ve tehlikeli atık yönetimi için yasal zorunlulukları işaret eden Gemi Söküm Yönetmeliği’ ne göre, sökülecek gemide hiçbir tehlikeli atığın bulunmaması ,geminin tehlikeli atıklardan arıtıldığına dair yasal geçerliliği olan bilimsel ve teknik raporun yetkili kurumlardan alınmış olması gerekmektedir. Oysa gemi sökümünde alınması gereken özel önlemleri denetleyebilecek, tespit edebilecek bağımsız uzmanlar görevlendirilmemekte, yurtdışından alınan gerçek dışı beyan içerikli belgelerle ülkemize sokulmakta ve sökülmektedir.
Ulusal ve uluslararası mevzuatlar ve söküm tesisleri için uluslararası standartları belirleyen Türkiye’nin de imzacısı olduğu Basel ve Hong Kong Uluslararası Sözleşmeleri çerçevesinde;
1) Söküme gelen gemilerin yapısında ne tür tehlikeli madde bulunduğuyla ilgili envanterinin çıkartılması, gemilerin tehlikeli atıklardan arındırılması zorunludur. Bu envanter yetkili/bağımsız denetçiler ile yürütülmelidir.
2) Gemi geri dönüşüm planı özel olarak her gemi için detaylı olarak hazırlanmalıdır.
3) Planda geri dönüşüm tesisi içerisinde geri dönüşümü yapılamayacak tehlikeli maddelerin bertaraf edilmesi veya çevreye zarar vermeyecek şekilde muhafaza edilmesi sağlanmalı ,tüm söküm işlemlerinde toprak ,deniz kirliliğine ve tozuma yoluyla hava kirliliğine yol açmayacak özel önlemler planlanmalıdır.
Asbest ve tehlikeli atık bertarafı sağlanana kadar Gökhan Han gemisi sökümü acilen durdurulmalı ve tesisin duruşu boyunca işçi hak ve alacakları eksiksiz ödenmeli sonraki her sökümde bağımsız heyetin denetimine açılmalıdır.
Emek ve ekoloji mücadelesinin bir bütün olduğunun bilincindeyiz. Sermaye sınıfı, kârını en yüksek düzeye getirebilmek için, emek ve ekolojik konularda hiçbir yükümlülük almamakta, son on yılda bu bölgedeki en az 70 işçi ölümü işçi sağlığı ve iş güvenliği tedbirlerinin alınmadığı kanıtlarından biridir.
İş güvenliği mevzuatının emekçinin ve kamunun güvenliğini ve sağlığını gözeten bilimsel ve teknik yaklaşımlarla belirlenmesini ve gemi söküm işçilerinin haklı taleplerini destekliyoruz.