Mehmet İŞLER /EGEDESONSÖZ- Ege Üniversitesi (EÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Tanju Tosun, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘Cumhur ittifakı’ olarak nitelendirdiği gelişme hakkında önemli açıklamalar yaptı.
AK Parti ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) tarafından hazırlanan ve siyasi partilerin seçim ittifakına ilişkin düzenlemeyi içeren ortak kanun teklifinin Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı'na sunulmasının ardından konuşan Prof. Dr. Tosun Egedesonsöz’e geniş çaplı bir değerlendirmede bulundu.
Tosun ayrıca 26 maddeden oluşan ve 4 yasada değişiklik içeren düzenlemenin olası İzmir yansımaları hakkında da konuştu.
SÜRPRİZ YOK, TEKNİK DÜZENLEMELER DE MEVCUT
Tosun, “Beklenen gelişmelerdi. Bir sürpriz yok. Seçim ittifakıyla da sınırlı değil. Sandık çevreleriyle, halkın bir güvenlik problemi olduğunda, gerçekleşecek düzenlemeleri de içeriyor. Teknik gelişmeler mevcut” dedi.
KÜÇÜK PARTİLERİN İTTİFAK YAPMASINA İMKAN TANIYACAK
“Seçim ittifakının önünü açan düzenlemeler ilk seçimde kuvvetle muhtemeldir ki Türkiye parti sisteminin 1990’larda olduğu gibi parçalanmasına yol açıcı etki yaratabilir” diyen Tosun, “ 2015’te 4-5 partili bir parlamento oluştu. Türkiye’de parti sistemi 7 Haziran’dan itibaren yavaş yavaş parçalanmaya başlamıştı. MHP, HDP, AK Parti ve CHP’nin mecliste yer almasıyla bu yaşanmıştı. Şimdi bu yüzde 10’luk ittifak aritmetiği özellikle küçük partilerin ittifak yapmalarına imkan tanıyacak. Yan yana gelecek küçük partilerin yüzde 10’u bulması durumunda parlamentoya girmeleri durumunda içeride tekrar ayrılacaklar. Dolayısıyla sayı artacak. Bu teknik anlamda bir etki olabilir” açıklamasını yaptı.
TEMSİLDE ADALET AÇISINDAN OLUMLU BİR DÜZENLEME
İttifakın teknik etkinin yanında psikolojik etkisinin de olabileceğini vurgulayan Tosun, “Bir de psikolojik etki var. O da şöyle olacak; seçmen gönlünde yatan partiye Türkiye’deki yüksek barajlar nedeniyle yönelmiyordu. AK Parti, MHP ve CHP dışında diğer partilere yakın seçmen hiçbir koşulda baraj geçilemediği için o partileri kenarda tutuyordu. Önümüzdeki seçimde kuvvetle muhtemel seçmen bir kere yasama içinde bir istikrar meselesi olmayacağı için kendi dünya görüşlerine yakın partileri parlamento içinde temsil ettirme imkanı bulacakları düşüncesiyle bu küçük partilere yönelebilirler. İşte bu nasıl bit etki yapabilir? Büyük ve ana partilerin oylarında bir aşınmaya yol açabilir. Küçük partilerin yapacakları ittifakla da bu partiler parlamentoda temsil edilir. Parlamenter sistem olsaydı şöyle bir risk vardı. Parti sistemindeki parçalanma hükümetlerin kurulmasını güçleştiriyordu. Hükümet istikrarsızlığı ortaya çıkıyordu. Ama cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde böyle bir durum yok. Temsilde adalet açısından bu tür ittifakların önünün açılması küçük partilerin temsil edilmelerine imkan tanıyor. Bu yönüyle de bence bu ittifak olumlu bir düzenleme diye düşünüyorum” yorumunda bulundu.
İTTİFAK BARAJ SORUNUNU EKARTE EDER
Baraj sorununun ortadan kalkacağının altını çizen Tosun, “Baraj sorunu ittifak aracılığıyla önemli ölçüde ekarte edilmiş olacak. Partiler için de psikolojik etkisi olur. Baraj seçmeni büyük partiler etrafında toplarken ittifaklar küçük partilere yönelimi dün olduğundan daha fazla arttıracak” dedi.
İZMİR’DE İYİ PARTİ FAKTÖRÜ VAR!
Tosun ayrıca ittifakı İzmir penceresinden değerlendirdi. “İzmir’de İYİ Parti faktörü var” diyen Tosun, “Diğer tarafta önümüzdeki süreçte AK Parti ve MHP’nin ittifakı olacak. Şimdi burada sonucu tayin edecek olan AK Parti ve MHP açısından MHP’nin sadık seçmen kitlesinin ne düzeyde olduğu önemli. MHP’nin azımsanmayacak bir sadık seçmen kitlesi bulunduğu için her koşulda AK Parti artı MHP ittifakı bu iki partinin işine yarayacaktır. İzmir ölçeğinde İYİ Parti faktörünü dikkate aldığımızda İYİ Parti’ye yönelecek her oy hem AK Parti MHP ittifakı için dezavantaj hem de CHP’nin İzmir’de beklediği ölçüde seçimlerden çıkması için bir risk yaratabilir. Ama bunu bugünden öngörmek mümkün değil. Tek başına seçim kanunları, sistemleri değil, siyasi partilerin seçmen tarafından nasıl algılandığı, süreçteki performansları belirleyici olacak. Temsilde adaleti potansiyel anlamda yapay, suni bir parti tercihi yerine seçmen kanımca önümüzdeki süreçte artık bu ittifak olasılıklarıyla birlikte terim yerindeyse zincirlerinden boşalabilir. Bu zincirden boşalma büyük partiler lehine bir bumerang etkisi de yaratabilir. Bir anlamda sonucu önceden tayin edilemeyen bir durum söz konusu ama her anlamda demokratik temsil açısından pozitif bir gelişme bu” ifadelerini kullandı.
İYİ PARTİ-CHP’YE KIYASLA SOSYALİST BLOKTA BİR İTTİFAK OLASILIĞI DAHA GÜÇLÜ
Cumhur ittifakının diğer partiler arasında bir bloklaşmaya yol açıp açmayacağı hakkında konuşan Tosun, “AK Parti ve MHP, özellikle Sayın Erdoğan’ın son dönemdeki söylemini dikkate aldığımızda ideolojik anlamda İslamcılık ve Milliyetçilik harmanlandığı için bir türdeşlik söz konusu. CHP, İYİ Parti ve HDP’ye baktığımız zaman bir ideolojik türdeşlik söz konusu değil. İYİ Parti, CHP bunlar bir arada ittifak. İYİ Parti için start alırken ittifak düşüncesine pozitif bakacaklarını düşünmüyorum. Yeni doğan bir parti çok ciddi bir anlamda kendisini inkar olabilir. Sağ muhafazakar kanatta saadet partisi var. Küçük sosyalist partiler var. Onlar CHP çatısı altında bir işe girmeye çalışabilir. Daha ziyade sosyal demokrat ve sosyalist blokta bir ittifak olasılığını İYİ Parti ve CHP’ye kıyasla daha güçlü olduğunu düşünüyorum” dedi.
HANGİ ORTAK DAVA ADINA İTTİFAK YAPACAKLAR?
Yerel seçimler bazında ayrı bir parantez açan Tosun, “Yerel seçimler için olmaz. Aday faktörü, dinamiği farklı. Cumhurbaşkanlığı seçimi için hangi ortak dava adına bu ittifakı konuşacaklar? Ortak davanın asgari müştereklerinde birleşirlerse kamuoyunda tutunabilir. Bir şeyler de önümüzdeki süreçte olabilir ama zor görünüyor” açıklamasını yaptı.