Türkiye’de sistem değişikliğinin arifesinde TBMM çatısı altında sert tartışmalar yaşanırken İzmirli araştırma şirketi İntegral olası referandumda kentin ne düşündüğünü ortaya koyan çarpıcı bir araştırma yayınladı.
Başkanlık/cumhurbaşkanlığı sistemini merkeze alan ve çarpıcı sonuçların bulunduğu çalışmada gündemde yer alan pek çok sıcak soruya yanıt arandı. Aralık ayının son haftasında İzmir’in 16 ilçesinden 840 denekle telefonla yapılan görüşmede ilk olarak ‘Türkiye’nin çözüm bekleyen en acil sorunu nedir?’ sorusuna yanıt arandı.
Katılımcıların yüzde 69,2’sine göre ülkenin çözüm bekleyen en acil sorunu terör olarak tespit edildi. Ekonomi ve işsizlik ise ikinci önemli sorun olarak öne çıktı.
BAŞKANLIK VEYA CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİ
Bahçeli’nin politikalarını doğru buluyorum: Yüzde 36,2
Yeni Anayasa ve Başkanlık/Cumhurbaşkanlığı Sistemi konusunda MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin AK Parti’yle uzlaşmasını doğru buluyor musunuz? sorusunda katılımcıların yüzde 36,2’si ‘evet’ 60,1’i ‘hayır’ cevabını verdi. Siyasal çapraz analizde ‘Bahçeli’nin AK Parti’ye verdiği desteğin en çok AK Parti tabanı tarafından yüzde 81,1 oranında desteklendiği gözlenirken MHP tabanın da yüzde 40,9’unun bu uzlaşıya destek verdiği gözlemlendi. MHP’lilerin yüzde 34,1’i genel başkanlarının politikasını doğru bulmadıklarını ifade ederken yüzde 25’i kararsız olduklarını ifade etti.
'Başkanlık' ile 'Cumhurbaşkanlığı Sistemi' farklı
Araştırmanın en çarpıcı sonuçlarından biri Cumhurbaşkanlığı Sistemi ile Başkanlık Sistemi arasında fark olduğunu düşünüyor musunuz sorusunda ortaya çıktı. Katılımcıların yüzde 52,3’ü ‘evet, iki sistem farklı’ derken 40,1’i ‘hayır, hiçbir fark yok’ diye yanıt verdi. Söz konusu sorunun çapraz analizlerinde ise tüm siyasi parti tabanlarının önemli oranda iki sistem arasında fark olduğunu dile getirmesi dikkat çekti. AK Partililerin yüzde 60 oranında ‘iki sistem farklı’ derken MHP’lilerin yüzde 56,1’i CHP’lilerin yüzde 52,3’ü, HDP tabanının da yüzde 40,9’u başkanlık sistemi ile cumhurbaşkanlığı sisteminin farklı olduğunu dile getirdiği gözlendi.
Referandumda ‘evet’ yüzde 31!
Başkanlık ya da Cumhurbaşkanlığı Sistemi’ne ilişkin bir referandum yapılsa oyunuz evet mi yoksa hayır mı olur sorusunda ise katılımcıların yüzde 31’i ‘evet’ yanıtı verdi. Hayır diyenlerin oranı yüzde 57,7’de kalırken kararsızlar 11,3 şeklinde gerçekleşti.
İntegral’den yapılan açıklamada şirketin yıl içinde gerçekleştirdiği diğer araştırmalara oranla en yüksek ‘evet’ oranının son araştırmada gerçekleştiği vurgulandı. Mayıs 2016’da yüzde 20,5 olan ‘evet’ oranının Ağustos 2016’da yüzde 30,0’a yükseldiği vurgulandı.
“Evet cephesinin” yükselişini sürdürdüğü gözlenirken Mayıs 2016’da yüzde 68 gibi yüksek bir oranı gören “Hayır cephesinde” önemli bir çözülmenin gözlendiği, bunu da özellikle MHP tabanındaki Bahçeli’ye bağlı hareketlenmeyle açıklamanın mümkün olduğu belirtildi.
Hayır cephesinin Mayıs’ta yüzde 68 iken Ağustos’ta 63,5’e Aralık’ta ise 57,7’ye gerilediği açıklandı. Kararsızlar hanesinde de yine MHP tabanından kaynaklı olmak üzere ise son 5 ayda önemli bir yükselişin dikkat çektiği kaydedildi.
Hayır cephesinin siyasal çapraz sorgulamasına bakıldığında ise AK Parti’nin “cumhurbaşkanlığı sistemi’ konusunda hem kendi tabanını hem MHP tabanını ikna etmeye başladığı değerlendirmesine yer verildi. Yıl içindeki diğer araştırmalarda yüzde 25’in üzerinde bir seçmeninin ‘başkanlık sistemi konusunda karşı ya da çekimser durduğunun’ vurgulandığı açıklamada cumhurbaşkanlığı sistemi konusunda İzmir’deki AK Parti tabanındaki hayırcıların yüzde 10’un altına düştüğü kararsızlarla birlikte bu oranın yüzde 15’i geçmediği kaydedildi.
MHP tabanı üç parça!
Araştırmanın siyasal çapraz analizlerinde İzmir’deki MHP tabanının tam anlamıyla bölündüğü dikkat çeken bir ayrıntı olarak kayıtlara geçti. Liderleri Bahçeli’nin AK Parti’ye verdiği desteği onaylamayan yüzde 34,1’lik kesimin başkanlık sistemi ile cumhurbaşkanlığı sistemi arasında bir fark olmadığını düşündüğü ve de yakın oranda da referandumda hayır oyu kullanacağını beyan ettiği gözlemlendi. Bahçeli’nin AK Parti’ye verdiği desteği doğru bulanların yüzde 22’sinin referandum konusunda kararsız olduklarını dile getirmeleri de önemli bir sonuç olarak kayıtlara geçmiştir.
HDP’Lİ MİLLETVEKİLLERİNİN TUTUKLANMALARI
HDP’lilerin tutuklanmasını doğru buluyorum yüzde 66,9!
HDP’nin Eş Genel Başkanları ve milletvekillerinin tutuklanmasını doğru buluyor musunuz sorusunda katılımcıların yüzde 66,9’unun ‘evet’ yüzde 30’unun ise ‘hayır’ dediği gözlemlendi. Bu konuda kararsız olduğunu beyan edenlerin oranı yüzde 3,1 olarak gerçekleşti. HDP’lilerin tutuklanmasına destek verenler ağırlıklı olarak AK Parti ve MHP tabanında yer alırken MHP tabanının yüzde 19,5’inin CHP tabanının da yüzde 40’ının ‘hayır’ doğru bulmuyorum dediği görüldü.
Adıgüzel: Sistemin adının değişmesi...
İntegral Araştırma Genel Müdürü Feride Adıgüzel son çalışmalarının merkezinde TBMM çatısı altında sert tartışmalara sahne olan başkanlık ya da cumhurbaşkanlığı sisteminin olduğunu söyledi. Sistemin adının ‘cumhurbaşkanlığı’ olarak değiştirilmesinin tabanda ciddi oranda karşılık bulduğuna vurgu yapan Adıgüzel, “Sistem değişikliğini savunan kesim son yıllarda yıpranan ‘başkanlık sistemi’ yerine iskambil oyunundaki gibi ‘cumhurbaşkanlığı sistemi’ adıyla masaya yeni bir kart açarak istediği sonucu elde etmiş gibi gözükmektedir” dedi.
Katılımcılar tarafından iki sistemin aynı olmadığının belirtilmesine karşın referandumda ‘evet’ oyu verecek olanların oranında bir önceki araştırmaya göre ciddi bir artışın gözlemlenmediğine vurgu yapan Adıgüzel, “Ancak Mayıs 2016’dan bu yana bizim verilerimize göre başkanlık/cumhurbaşkanlığı sistemine destek veren kesim mutlak bazda 10 puanın üzerinde bir artış sağlarken hayır diyenler aynı oranda azalıyor. 15 Temmuz darbe girişimi ‘evet’ cephesinin genişlemesini sağlayan en önemli faktördür. Öte yandan son araştırmamızda ortaya çıkan MHP tabanının yüzde 40’nın Bahçeli’nin yanında durduğunu ortaya koyması başkanlık/cumhurbaşkanlığı sistemine orta vadede yüzdelik bazda 4-5 puana yakın bir katkı sağlaması öngörülmektedir. MHP tabanının Bahçeli’ye olan desteğinde 15 Temmuz darbe girişiminin yansıra ülkede ardı ardına patlatılan bombaların etkisinin büyük olduğu gözlemlenmiştir. MHP tabanı “Ülke büyük bir saldırı altında” psikolojisiyle liderlerinin AK Parti’ye verdiği desteği olumlu karşılamaktadır.
Bu açıdan bakıldığında Nisan-Mayıs aylarında gerçekleşmesi öngörülen bir referandumun İzmir sandıklarında, eski adıyla başkanlık, yeni adıyla cumhurbaşkanlığı sistemine “evet” veya “hayır” diyenlerin oranlarının ülkenin içinde bulunduğu ekonomik ve güvenlik gibi önemli sorunların etkisi büyük olacaktır.