Muhittin AKBEL / EGEDESONSÖZ - 1 Haziran Dünya Süt Günü, süt üreticilerinin bayramı olmaktan çıkarken, isyan gününe dönüştü. 1991 yılından bu yana kutlanan Dünya Süt Günü, üreticinin artan maliyetlere karşın, tüketici fiyatının çok çok altında çiğ süt satmaya zorlanması ve sektörde yaşanan, sürekli büyüyen sorunlar nedeniyle buruk geçiyor.
ÜÇ FARKLI YEMİN FİYATI İKİYE KATLANDI
İki ay önce Süt Konyesi'nin açıkladığı çiğ sütün litre fiyatın 2 lira 90 kuruş olduğunu, devletin de 30 kuruş destekleme primi verdiğini hatırlatan üreticiler, "Sütün litresi 3.20 olması gerekirken, tüccar 2.60 liradan süt alıyor. Bu rakam çok düşük diyen olursa, istersen, diyor. Ürettiğimiz sütten para kazanamıyoruz, çünkü yem fiyatları, 10 ayda yüzde 100 arttı" sözleriyle yakınıyor. 10 ay önce 63 liraya alınan 40 kiloluk bir çuval arpa ezmesinin bugün 120 liraya çıktığını, aynı süreçte 85 liralık süt yeminin 155 lira, 85 lira olan pamuk küspesinin ise 150 lira olduğuna vurgu yapan üretici, bu serzenişlerin ardından fena patladı: "Birileri, yem fiyatlarındaki artışı durdursun. Aksi takdirde süt üreticisi de, besici de sektörden elini ayağını çekecek."
EMEĞİN KARŞILIĞI OMAYINCA İNEKLER KESİME GİDİYOR
"Hayvanlara eğer içinde soya bulunan süt yemini vermezsek, süt verimi yarı yarıya azalıyor. Soyayı ithal ediyoruz. Peki bu ürünü biz neden üretmiyoruz? Süt için konseyin belirlediği rakamı aşağıya çeken, tok alıcı tüccarlarla baş edemiyoruz. Süt üreticisi, maliyet hesabı yapmaktan yoruldu. Emeğinin karşılığını alamayınca, ineğini kesime götürüyor. Yakında kesilecek hayvan da bulamayacağız"
ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI BİLDİRİ YAYIMLADI
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Yönetim Kurulu da bir bülten yayımlayarak, süt üreticisinin sorunlarını ve beklentilerini dile getirdi. Covid 19 salgını nedeniyle kapalı olan, ya da paket servisi yapmak zorunda kalan lokanta, kafe, restoran, yemek fabrikası ve büfelerden talep azalınca, çok sayıda küçük süt fabrikasının kapandığına dikkat çekilen bildiride, "Çiğ süt fiyatlarına bakılacak olursa, son bir yılda süt maliyetinin yüzde 70'ini hayvan yemleri oluşturuyor. Hayvan yemlerine yapılan büyük zamlar, maliyetlerin artmasına sebep olmuştur" ifadesi yer aldı. Bildiride ayrıca şu görüşlere yer verildi:
BİLDİRİDEKİ SATIR BAŞLARI ŞÖYLE:
"Çiğ süt maliyetlerinin yüksek olmasının yanı sıra yükselen karkas et fiyatları nedeniyle ineklerin kesilmesi söz konusu olacaktır. Bu da tıpkı 2008-2009 yıllarında olduğu gibi bir süt-et krizine neden olabilecektir. Bu nedenle çiğ süt maliyetlerinin düşürülmesi yönünde politikalar uygulanmalıdır. Süt üretiminin de içerisinde olduğu tarım politikaları uzun vadeli bir stratejiye uygun olarak yürütülmelidir. Çiftçiye üretimde güven ve destek sağlanması üretimde artış sağlayacaktır. Üretici, üretimden koparılmamalıdır.
Türkiye’nin nüfusu bugün 83 milyondur. Nüfusumuzun 2023’te 87 milyon, 2050’de 105 milyon olması öngörülmektedir. Artan nüfusun süt ve kırmızı et kaynaklı hayvansal protein ihtiyacını karşılayabilmesi için hayvan sayısının artırılması, dolayısıyla da süt/kırmızı et hayvancılığına yatırım yapılması gerekmektedir.
Et ve süt maliyetlerini yükselten temel etken yem maliyetleridir. Yem hammaddesinde dışa bağımlı olunması, kur artışındaki artışlarla birlikle maliyetleri yükseltmektedir. Ayçiçeği, kanola ve soya küspesi besin içerikleri nedeniyle yem sanayinde yaygın bir şekilde kullanılan küspe türleridir.Yağlı tohum üretiminin arttırılması, yem hammaddesi ihtiyacında dışa bağımlılığı en aza indirecektir.
Çiftliklerin küçük ölçekli olması nedeniyle çiftlik başına üretilen süt miktarı düşüktür. Ayrıca süt maliyetlerinde yaşanan sıkıntılar nedeniyle çiftçiler küçükbaş ve büyükbaş hayvan yetiştiriciliğinde süt üretimi yerine besiciliğe yönelmektedirler. Kooperatifleşmeleri sağlanmalıdır. Sağlıklı gıdaya ulaşmak için kayıt dışılık engellenmeli, sektör ile ilgili üretici örgütleri ve kooperatifler desteklenmelidir.
Katma değer oluşturan ve istihdam yaratma potansiyeli bulunan süt sektöründeki mevcut üretim, iç piyasa gereksinimini karşılamaktan uzaktır. Süt fiyatlarından ne üretici ne de tüketici memnundur. Yüksek girdi maliyetlerinden dolayı üretici kâr edemediği gibi, sütün iç piyasa fiyatı da tüketici beklentisinin üzerindedir. Sonuçta oluşacak talep artışı süt arzının daha yüksek seviyelerde gerçekleşmesine neden olacaktır. Sektörde çalışan ziraat mühendislerinin istihdamı artırılarak, çiftçinin bilinçli üretim yapması sağlanmalıdır."