Diren ÇELİK/EGEDESONSÖZ-Emeklilikte Yaşa Takılanların (EYT) yaşadığı sorunlar çözüme kavuştu. EYT yasası veya resmi adıyla 7438 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 3 Mart 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
DİSK Ege Bölge Temsilcisi Memiş Sarı, yasanın EYT’lilerin sorunlarını da tamamıyla çözmediğini ifade ederek Egedesonsöz’e değerlendirmelerde bulundu.
EYT Yasası’nın mutabakat sonucu meclisten geçirilmediğini kaydeden Memiş Sarı, “EYT yasası, alelacele meclise getirildi ve tüm kurumların, sendikalar da dâhil olmak üzere mutabakatıyla çıkartılan bir yasa olmadı. Önceden gün, yıl ve yaş ile ilgili mücadele eden EYT’lilere prim barikatı örüldü. 5 bin günden emekli olması gerekenler kademeli olarak 5 bin 200, 5 bin 500, 5 bin 550 ve 5 bin 925 güne kadar uzatıldı. İktidarın emekçiler üzerinde yıllardır oynadığı oyunlardan biridir bu. Öncelikle bunu mutlaka söylemek zorundayız. Aynı eski Hazine ve Maliye Bakanı’nın ‘Şubat, Ocak’tan iyi; Mart, Şubat’tan iyi’ dediği gibi EYT’de de aynı sorunu yaşadık. Bir bakan çıktı, açıklamasında dedi ki, ‘EYT'liler Mart ayında maaşlarını alacaklar’; bir bakan çıktı dedi ki, ‘biz bunu yetiştiremeyiz, Nisan ayında herkes maaşını alacak’. Oysa 2 milyon 350 bin kişinin emeklilik dilekçesini verdiği bir yerde sosyal güvenlik kurumunda çalışan emekçilerin yoğun bir iş baskısı altında olduğunu, normal bir emeklilik dilekçesinde bile bir insanın en az 60 gün emeklilik hayallerini beklediğini ve 60 gün sonra ilk maaşını aldığını, Türkiye’deki tüm emekliler bilir. EYT’lilerin sorununun çözümü alelacele ve tüm tarafların mutabakatı ile çıkmadığı için şu anda çok büyük darbe görüyorlar. İddia ediyoruz ki EYT’lilerin maaşını göstermelik olarak Nisan’ın 20’sinde, 100- 200 kişiye yatırıp bunun reklamını yapmaya çalışacaklar ama asıl 2 milyon 200 bin kişinin emeklilik maaşı Mayıs’tan sonraya kalacak. Mağduriyet devam edecek” dedi.
İKİNCİ BİR İŞ İMKÂNI YARATMAYA ÇALIŞIYORLAR
Emeklilerin, emekli olduktan sonra da çalıştıklarını ifade eden Sarı, “Emekliler, asgari ücretin altında emekli maaşı alıyorlar. Bu ülkede, asgari ücret en azami ücret olarak geçiyor. Asgari ücretin bile altında emeklilere bir maaş ödeniyor. Bu ülkede, yaklaşık 6 milyon emekli 5 bin ile 8 bin TL arasında maaş alıyor. AK Parti’nin emekli maaşı hesaplamalarındaki oyunları bugün emekli maaşının azalmasına, milli gelirden de yeterli pay alamamasına sebep olarak açlığa ve yoksulluğa sebep olmuştur. Dolayısıyla, 6-7 bin TL maaş bağlanan EYT'liler, özel sektörde emeklilik dilekçesini verip tekrar çalışmaya devam ediyor. Böyle bir zorunluluk var. Kamudan emekli olanlar da dışarıda ikinci bir iş imkânı yaratarak yaşamlarını idame ettirmeye çalışıyorlar” diye konuştu.
STAJYERLER UNUTULDU
İşsiz nüfusu engellemek amacıyla rapor hazırladıklarını hatırlatan Sarı, “Oysa, bu ülkede zaten 10 buçuk milyon emekli insan var. Yaklaşık yüzde 29 da genç işsiz var. İşsiz nüfusun önüne geçebilmek için tüm programlarımızda akademisyenlerin hazırlamış olduğu şu raporu sunmuştuk: Bir; 3.600 ek gösterge çıkarsa kamuda çalışan bir buçuk milyon insan emekli olur. İki; EYT çıkarsa yaklaşık 2 buçuk milyon insan emekli olur. Üç; çalışma saati 40 saate -ki insanca çalışma saati budur-. bir buçuk milyon insan buradan istihdama katılır demiştik. Toplamda 4-5 milyon arası insan istihdama katılacaktı ama AK Parti yine her zaman olduğu gibi işverenlerin lehine çalışarak hem EYT düzenlemesinde hem de diğer düzenlemelerde kötü bir yasa çıkarttı ve yine olan emekçilere oldu. EYT’yi çıkarırken staj mağdurlarını unuttular. Çalışma hayatı, özellikle de meslek okullarında, staj yapmaya başlandığında başlıyor. Bir yandan diyorlar ki ‘biz bu ülkede çalışacak eleman bulamıyoruz. Meslek okullarına giden öğrenci yok’. Bir yandan da siz kamu kurumlarında veya özel sektörde staj yaptırırken sadece sağlık sigortası gösterip gün ve primden muaf tutarak, bu insanların 17-18 yaşında sigortalı olması gerekirken sigortalarını yapmayarak onları da mağdur ediyorsunuz. Bu yasanın neresinden bakarsanız bakın, altı delik. AK Parti, kendine benzer bir yasa çıkardı. Bu yüzden önümüzdeki süreç içerisinde bir iktidar değişikliğinde bu yasaların tekrar yenilenerek gerçekten tüm tarafların, sendikaların, işverenlerin, hükümetin olduğu, akademisyenlerin olduğu ortak bir kurul ile yasa enine boyuna tartışılarak ücretiyle, emeklilik ücretiyle ve çalışma koşullarıyla tekrar revize edilerek hayata geçirileceğini düşünüyoruz” şeklinde konuştu.
KAMUDA ÇALIŞANLAR ZORUNLU EMEKLİ EDİLDİ
EYT Yasasının ardından İzmir’de ortaya çıkan tabloyu anlatan Sarı, “İzmir’de örgütlü olduğumuz fabrikalarda emekli olanlar çalışmaya devam ediyor. Özellikle kalifiye elemanlar. Zaten en büyük sıkıntıları buydu, zorunlu emekliliği o yüzden iptal ettiler. 696 sayılı kanun hükmünde kararnamenin 23 ve 24’üncü maddesinde zorunlu emeklilik vardı. Bu EYT yasasıyla zorunlu emekliliği iptal ederek yarım yamalak işlerine devam ettiler. Çalışma hakkı herkesindir. Herkes eşit şekilde çalışır, eşit şekilde emekli olur. Böyle biliriz ama maalesef bu EYT yasası çıkana kadar kamuda çalışanlar zorunlu emekli edildi. Mesela, bir gün kala belki yüzlerce insan emekli edildi. Doğal olarak kamudakiler emeklilik dilekçesini vermedi, devam ediyor. Çünkü emekli aylığı bağlanma oranları çok düşük. Şu an ortalama 11-12 bin TL bir maaş alıyor. Eğer emekli olursa 5 bin, 6 bin liraya düşecek. O yüzden emekli olmuyor. Özel sektörde de işverenlerin, patronlar kulübünün bir korkusu vardı. Özel sektördeki sanayide kalifiye eleman dediğimiz olgular vardır. Ustalar, ustabaşılar gibi, bunlar emeklilik dilekçelerini verdiler. Aynı yerde prim ödemesi üzerinden hem emeklilik maaşı alıp hem de işverenden normal çalışma maaşı alarak aslında çift maaşa bağlanmış oldu. ‘EYT önümüze gelirse seçimi kaybetme pahasına da olsa gündemimizde yok’ diyenlere de, ‘erken emekli olup, genç yaşta emekli olup çift dikiş maaş alacaklar. O yüzden biz bunun karşısındayız’ diyenlere de buradan duyurulur, insanlar sokakta ve alanda mücadele verdikçe ve örgütlendikçe bu iktidardan da, bundan sonraki iktidarlardan da istedikleri yasaları çıkartırlar. Yeter ki işçiler yan yana olsun diye düşünüyoruz” dedi.
KAYIT DIŞI İSTİHDAM ARTAR
EYT yasası ile kayıt dışı istihdamın artacağını vurgulayan Sarı, “Emeklilerin sağlık için ödediği prim yüzde 1’dir ve büyük firmaları çok etkilemez. Özellikle merdiven altı çalışan ya da restoran, kafe gibi daha çok serbest meslekte olanların kayıt dışılığını teşvik eder, bu da Sosyal Güvenlik Kurumu’nun batmasına yol açar. İşçiler adına olacak tüm yasalar, bu ülkede beğenirler beğenmezler, tüm sendikaların ortak mutabakatıyla hazırlanacak bir taslak üzerinden çıkarılmalıdır. Yoksa çıkardıkları her yasa; EYT yasası, 6331 iş güvenliği, iş sağlığı ya da kıdem tazminatı gibi tüm yasaların çıkmasıyla birlikte tekrar revize edilmesi gerekiyor, sağlam bir kanun hükmüne dönüşmüyor. Düzenlemelerin, tüm tarafların; bilim adamları, sendikalar, hükümetin yetkilileri ve iş adamlarının yan yana geleceği bir Emek Platformu içerisinde enine boyuna tartışılarak bu ülkenin emeğiyle geçinen insanlarının alın terini gerçekten yere düşürmeyecek kanun ve yasaların çıkarılması için önümüzde yeni bir toplumsal düzeni sağlamak adına hepimizin gerçekten bilime ihtiyacı var” ifadelerini kullandı.