Muhittin AKBEL / EGEDESONSÖZ - Kahramanmaraş merkezli 10 ili etkileyen binlerce binanın yıkılmasına, 32 binden fazla insanımızın hayatına mal olan büyük depremin ardından bölgeye giden Karabağlar Belediye Başkanı Muhittin Selvitopu, gördüklerini, yaşadıklarını ve bu depremden nasıl dersler çıkarmamız gerektiğini konuştuk. Bölgeye çok sayıda yardım ekibi ve malzemesi gönderdiklerini, depremzede çok sayıda insanı ağırlamaya başladıklarını anlatan Başkan Selvitopu, “Bu deprem, bize kentsel dönüşümün büyük bir hızla hayata geçirilmesi gerektiği gerçeğini çok net bir şekilde anlattı” dedi.
BÖYLE BİR DEPREMİ, BÖYLE BİR YIKIMI HAYAL BİLE EDEMEZDİM
Gördüklerini anlatırken ifade etmekte zorlandığını, çünkü korkunç bir manzarayla karşılaştığını belirten Karabağlar Belediye Başkanı Muhittin Selvitopu, “’Şehirlerde yaşam bitmiş, insanlar acılı ve perişan. Yardıma muhtaç insanların çığlıkları var. Hava soğuk, kar yağıyor. Her türlü sıkıntı var. İnsanlar evlerine giremiyor. İnsani ihtiyaçlar karşılanmamış. Mesela tuvalet yok. Adıyaman, Gaziantep, Malatya ve çok sayıda ilçeye gittim. O kadar büyük bir yıkım olmuş ki, böylesi büyük bir yıkımı hayal etmem mümkün değildi. Genelde lokal depremler olurdu, bu kez çok geniş bir alanda meydana geldi. İslahiye bitmiş mesela. Bu ilçemizde sağlam bina yok. Adıyaman’ın Gölbaşı ilçesinin yarısı yıkılmış. Kahramanmaraş, paramparça olmuş. Hatay’ın dörtte biri ayakta kalabilmiş. Adıyaman çok berbat durumda. Yollar yarılmış, köyler çok ağır bir şekilde etkilenmiş” diye konuştu.
YAN YANA İKİ BİNADAN BİRİ ÇÖKMÜŞ, DİĞERİ AYAKTA!
“Kahramanmaraş depreminden ne gibi sonuçlar çıkardınız?” sorusuna, Başkan Selvitopu şu yanıtı verdi:
“Deprem bölgesinde pek çok şehir, fay hatlarının üzerine kurulmuş. Ancak o şehirlerin çok eski geçmişleri var. Fakat deprem bölgesi olduğu bilindiği halde fay hattının üzerine sonradan, yani yakın zamanda binalar inşa edilmesini anlamak mümkün değil. Madem deprem bölgesine bina dikeceksin, yönetmeliklere uygun şekilde ve mühendislik hizmetlerini alarak yap! Sağlıklı binalar üretilmeliydi o noktalarda. Yan yana iki bina var, biri yıkılmış, diğeri dimdik ayakta. Bunları da gözlüyorsunuz. Nedir aradaki fark? Birisi yönetmeliklere, tekniğe uygun yapılmış. Diğeri, kurallara itibar etmeden inşa edilmiş. Neymiş; bilimi dinlersen, bilimden uzaklaşmadan inşa edersen, o bina yıkılmaz! O meşhur sözün gerçekliğini orada görüyorsunuz, deprem öldürmez, bina öldürür, sözünün... Yıkılmış ve yıkılmamış binaları kıyasladığınızda, bu sözün anlamı çok daha iyi anlaşılıyor. Yapı denetleme burada öne çıkıyor. 2002 sonrası yapılan yapıların daha sağlıklı olduğu gözleniyor ancak bir yıllık binalarda da çökmelerin olduğunu gördük. Demek ki denetim yeterince yapılmamış. Sağlıklı binalar yapılırsa, deprem yönetmeliğine uygun yapılar inşa edilirse, binalar hasar görse bile en azından can kayıplarının bu kadar fazla olmayacağı aşikardır. Tabii ki yerleşim alanlarının tespiti de çok önemli.”
MERKEZİ YÖNETİMİN YEREL YÖNETİMLE İŞBİRLİĞİ YAPMASI LAZIM
Kentsel dönüşümde yerel yönetimlerin, işin odağında olması gerektiği yönündeki görüşünü tekrarlayan Karabağlar Belediye Başkanı Muhittin Selvitopu, sıkıntılara yol açan iki ayrı yasadan bahsetti:
“Daha önce söylediğim, dile getirdiğim sıkıntılar var. İki ayrı yasa var, kentsel dönüşümle ilgili. Yerel yönetimler, kentsel dönüşümde dışlanıyor. Bunların düzeltilmesi lazım. Yerel yönetimlerin, bu işin odağında olması lazım. Tabii ki merkezi yönetim destekleyecek, koordine edecek. Yani yerelin, merkezi idarenin birlikte çalışması gereken bir konudur, kentsel dönüşüm. Hem de çok iyi bir işbirliği gerektiriyor. Bunun siyaseti yok. Önemli olan, insanların sağlıklı, güvenli binalarda yaşamasını sağlamaktır. Kentsel dönüşümün zaten temel amacı, sağlıklı, güvenli binaların üretilmesi ve düzenli kent dokularının ortaya çıkarılmasıdır. Ulaşımın, parkların, toplanma alanlarının, spor alanlarının hepsini oluşturmak lazım. Bu depremleri yaşadıkça, kentsel dönüşümün ne kadar önemli olduğu daha net biçimde ortaya çıkıyor. Burada yasal bir düzenlemeyle merkezi yönetimle yerel idareler işbirliği yaparak kentsel dönüşümün yürütülmesi şart.”
SIRA BİNA ENVANTERİNİ ÇIKARMAYA GELDİ
Bayraklı ve Bornova’da bina envanteri, zemin ve fay hatlarıyla ilgili çalışmaların yapıldığını, Karabağlar’da ise işe dijital arşiv oluşturmakla başladıklarını, bu şekilde depreme hazırlık anlamında ilk büyük adımı attıklarını anlatan Başkan Muhittin Selvitopu, “54 bin parsel üzerindeki binalarımızın hepsinin ne olduğunu artık biliyoruz” dedi ve şu değerlendirmelerde bulundu:
“Envanterden önce, bu işin temel hattını oluşturmak gerekir diye düşünüyorum. Bayraklı’da, Bornova’da bunlar yapılıyor ama bir tarafı eksik kalıyor bence. Biz önce dijital arşiv sistemimizi kurduk. Bu çalışmayı bitirdik. Dijital arşivde görüyoruz ki, Karabağlar’da 54 bin parsel var. Hangi parselde nasıl bina var, bunların hepsini kayıt altına aldık. Şimdi bunun üzerine bina envanterinin getirilmesi gerekiyor ama biz en azından şu anda hangi bina ruhsatlı, hangi bina imar affından yararlanmış, hangi bina imar barışına girmiş, bunları biliyoruz. Bina envanteri daha detaylı bir çalışmadır, bire bir kontrolünü gerektirir. Önceliğimizi dijital arşive verdik, bunu bitirdik ve Karabağlar’daki binaların envanterini çıkarmak bizim için daha kolay olacak. Altlık oluştu, envanter çıkarma çalışmalarına da çok yakında başlayacağız. “
KADİFEKALE’DEKİ 2 BİN BİNA BOŞUNA BOŞALTILMADI!
İzmir’in, depreme tedbir anlamında pek çok ilden önde olduğunu öne süren Karabağlar Belediye Başkanı Muhittin Selvitopu, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Nereye, hangi bölgelere bina dikilmeli, benim uzmanlık alanım değil ancak fay hatlarının nereden geçtiği biliniyor. Yapılacak yapıların fay hatlarından uzakta olması lazım. İnşaat mühendisleri, biz her yerde sağlıklı binalar üretebiliriz, diyorlar. Bunu nasıl yaparsınız? Tekniğe uygun yaptığınız takdirde, depremde o binalar sağlam kalır. Ama fay hatlarına, jeolojik anlamda sorunlu yerlere dikkat etmek gerekir. Bilim ne diyorsa, dinlenmeli ve harfiyen uyulmalı. İzmir’de jeolojik açıdan sakıncalı yerler belli. Mesela kamulaştırılan bir yer var İzmir’de; Kadifekale... Kadifekale yerleşim için sakıncalı bir yer olması sebebiyle boşaltıldı. Bunun önemi, depremlerde ortaya çıkar. Mesela İzmir’de konuşulmadı ama yaklaşık 2 bin bina başka yere taşındı. Neden? Bir deprem anında can kayıpları olmasın diye. 50 hektar büyüklüğünde bir alan, sırf bu düşünceyle evlerden arındırıldı. İzmir bu konuda, yani aldığı tedbirlere bakılırsa, diğer kentlere göre birkaç adım önde bulunuyor ama yeterli mi? Tabii ki yeterli değil. Planlarımızı, yapılaşma koşullarımızı bir kez daha gözden geçirmemiz lazım. Bunu her zaman söylüyoruz, 1999 sonrası deprem yönetmeliğine uygun yapılar daha sağlıklı. Yönetmeliklere uygun yapıldığında çökmeler, yıkılmalar pek olmuyor. Bilimsel çalışma bunlar sonuçta. Bilim ne diyorsa, o yolda gitmek lazım. Kentin neresinde sıkıntı olduğu da belli. Oralarda, o sıkıntılı alanlarda bina yapmak zorunluluğunuz varsa, o binayı oranın koşullarına göre yapmanız gerekir. Bir anda İzmir’in tamamını tasfiye etmek mümkün değil elbette. Ama kentsel dönüşüm projeleriyle, kent yenileme projeleriyle eski binaları yenilemek, buna özendirmek, teşvik etmek gerekiyor. Aynı acıları yaşamamak için elimizi çabuk tutalım.”