Diren ÇELİK/EGEDESONSÖZ- Aydın’da büyük tartışmalara neden olan ve yöre halkının ciddi tepki gösterdiği JES’ler hayatı olumsuz yönde etkiliyor.
Gerek dönem dönem ortaya çıkan bozuk yumurta kokusu, gerekse doğaya bırakılan kükürdioksit ve benzeri atıkların havaya salınımı sağlık başta olmak üzere birçok konuda doğaya zarar veriyor.
Zararın bir diğer boyutu da tarımsal ürünlere verilen zararlar… Bereketli ovası ve inciri ile meşhur Germencik bölgesinde kurulan 20 ayrı JES’ten havaya salınan ağır metaller ürün kalitesini de olumsuz etkilediği belirtiliyor.
42 GÜN HAVADA KALIYOR, BİTKİLERİN ÜZERİNE YAĞMURLA DÜŞÜYOR
Germencik Çevre ve Doğa Derneği Başkanlığını yürüten ve kendisi de 60 yıllık incir üreticiliği yapan Halil Çetinkaya, Aydın’da bulunan Jeotermal Enerji Santralleri’nin tarımsal ürünlere zarar verdiğini, incirin kalitesini düşürdüğünü söyledi.
Çetinkaya, “Sülfür gazı oksijenle birleşip sülfürik asit haline geliyor. Bor, arsenik, karbondioksit gibi ağır metaller barındırıyor. Bu ağır metaller 42 gün havada asılı kalıyor. Bitkilerin üzerine çiğ ya da yağmurla iniyor. Meyvenin üstünde kalıyor. Meyvenin daldaki gökyüzüne bakan kısmını eritiyor. JES’ler geceden sabaha salınım yapıyor. Tepki aldığından dolayı gündüz çalışmıyor. Havadaki bağıl nemi artırıp iklimin yapısını ve ekolojik dengeyi bozuyor. “ dedi.
TONAJIN ARTMASI ÖLÇÜ DEĞİL
İklim yapısından dolayı en kaliteli incirin bu bölgede yetiştiğini vurgulayan Çetinkaya, “Germencik’te 20, Aydın’da 40 santral var. JES’ler dünya incirinin sonunu getiriyor. JES şirket patronları santrallerin incire zarar vermediğini söylüyor. İncirin tonajında azalma olmadığını söylüyorlar ancak bu bir ölçü değil” ifadelerini kullandı.
İNCİRİN YÜZDE 80’İ HURDA
Tonajının artmasının asıl nedeni incir üreticilerinin her sene incir fidanları dikerek alanları genişletmesidir diye konuşan Çetinkaya, “Önceleri üretilen incirin yüzde 80’i iyi, yüzde 20’si hurda iken, Son 10 yıldan beri yüzde 20’si iyi, yüzde 80’i yenilemeyecek vasıfta incir oldu. Bunun sebebi tabi ki JES’lerdir. Tonaj artsa da kaliteli incir yüzde 80 azaldı. İncir fiyatlarının yüksek olmasının sebebi de arzın talebi karşılamaması. Bu inciri hepimiz yiyoruz. 60 yıllık üretici olarak söylüyorum JES’lerin zararını görüyorum. Üreticinin geliri de etkileniyor. Kaliteli incir 60 liraya satılırken hurda incir ise 7-8 liraya satılıyor” dedi.
1,5 TON GERİ GÖNDERİLDİ
Temiz gıda ve suyu elinde tutabilen toplumların dünyaya hükmedeceğini belirten Çetinkaya, “Biz dernek olarak Çevre Bakanlığı ve JES patronlarına 12 dava açtık, ÇED davaları açıyoruz, bu davalardan 4’ünü kazandık. 3’ü karar aşamasında… Diğerleri ise dava sürecinde... 1 davada AYM’ye de itiraz ettik. Şirket ve bakanlık zarar verdiğini kabul etmiyor. Akıl alacak gibi değil. Ayrıca zeytin yasasını çiğneyip zeytinliklere JES yapıyorlar. Geçtiğimiz yıllarda ihracat edilen incirlerde kükürt çıkması dolayısıyla ihracatta veto yedik. 1,5 ton incir geri gönderildi. Geri gönderilen incirler de bakanlık tarafından imha ediliyor” dedi.
“TEMİZ GIDAYI ELİNDE TUTAN TOPLUMLAR DÜNYAYA HÜKMEDER”
Çevre Bakanlığı’nın Dünya Bankası’yla beraber yayımladığı raporda JES’lerin incire ve hatta tarıma zararı olduğunu söylüyor diyen Çetinkaya ”Ayrıca Adnan Menderes Üniversitesi öğretim görevlisi Sunay Dağ’ın bu konuda tez çalışmaları da var. JES’ler için, incire zararı yok denmesi biz üreticileri de üzüyor. Aydın gibi verimli bir coğrafyada toprakları jeotermal enerji ile dolduruyorlar” ifadelerini kullandı.