Muhittin AKBEL / EGEDESONSÖZ - Enflasyona yenik düşen, alım gücü zayıflayan insanlar, artık ayakkabı mağazalarını değil, ayakkabı tamircilerini daha çok ziyaret ediyor. 750 liranın altında giyilebilir ayakkabı bulmanın neredeyse imkansız olduğu şu dönemde ayakkabı tamir atölyelerinde binlerce çift ayakkabı bakım ve onarımdan geçiriliyor. Baba besleği ayakkabı tamirciliğini 39 yıldır yapan Önder Süngün, ayakkabı fiyatlarının zirve yapması üzerine üzerlerindeki iş yükünün daha da arttığını doğrularken, “Geçen yıl bu zamanlarda haftada 1000 dolayında tamir için ayakkabı gelirdi; bugün bu rakam 1500’e çıktı. 8 kişilik ekiple işe yetişmekte zorlanıyoruz” dedi. Süngün, 15 bin lira, hatta 40 bin lira değerindeki ayakkabıların bile tamir için getirildiği bilgisini aktardı.
AYAKKABI FİYATLARININ ARTMASI NORMAL, ÇÜNKÜ…
Ayakkabı fiyatlarının artmasında şaşılacak bir şey olmadığını belirten Önder Süngün, “Çünkü malzeme fiyatları çok arttı, işçilik, sigorta primleri, yemek paraları arttı. Bunlar doğal olarak maliyete ekleniyor. Malzemelerin fiyatı, dolardan çok daha fazla arttı. Eskiden konteynerle ayakkabı getirilirdi, konteyner başı 1000 dolar ödenirdi. Konteynerde 20 bin çift ayakkabı olurdu. İthalatçı 20 bin çift ayakkabı alamıyor, 5 bin tane alıyor ama nakliye yine 1000 dolara geliyor. Çarpanlar yükseldi. Ayakkabı üretiminde kullanılan tüm malzemelerin fiyatları, yerli olsa bile çok arttı” dedi. Pahalı olunca insanların yeni ayakkabı almak yerine yıpranan, eskiyen ayakkabısını tamir ettirmeyi tercih ettiğini anlatan Önder usta, şu değerlendirmelerde bulundu:
İŞ YÜKÜMÜZ ARTTI, TALEPLERİN DEĞİŞMESİ NEDENİYLE İŞİMİZ ZORLAŞTI
Ayakkabı fiyatları uçunca, ayakkabı tamir atölyemize gelen ayakkabı sayısı da çok çok arttı. Kapasitemizin üstünde iş almaya başladık. Haftada 1000 civarı ayakkabı gelirken, bu sayı 1500’e ulaştı. Hem iş yükümüz arttı, hem de işlerimiz yüzde 100 zorlaştı, çünkü insanların talepleri değişti. Şöyle ki; yırtıklar, sökükler, yamalar değil, iş görsel güzelliğe döndü. Şu anda insanlar, tamire getirdiği ayakkabının dikişinin orijinal mi olacağı, tamir edilen kısmın görünüp görünmeyeceği, noktasında. Doktora gittiğinde, yaşayacak mıyım, diye soruyor; bize ayakkabısını getirdiğinde dikiş veya yama belli olacak mı, diye soruyor. İnsanlar, eskiden alım güçleri iyiyken, ayakkabısı eskidiğinde, ya da yıprandığında, gidip yenisini alabiliyordu. Bugün yeni bir ayakkabı almak çor zorlaştı. İş sayısının artması değil, işin zorlaşması bizi yoruyor.”
DÜKKANDA HİÇ YOKSA TAMİR EDİLECEK 150 ÇİFT, 15-20 BİN LİRALIK AYAKKABI VAR
1000 liraya ayakkabı almak yerine 200-300 lira tamir parası verip ayakkabısını kullanılır hale getirmeyi tercih edenlerin çoğaldığını tekrarlayan Önder usta, istedikleri parayı çok bulan müşterilerle ilgili şunları söyledi:
“ Bazıları var ki, ayakkabıyı fiyatının üçte biri, hatta dörtte birinden az rakama yeniliyoruz ama insanlar bizim talep ettiğimiz rakamları yüksek buluyor. Diyelim ki 500 bin liralık arabanız var, 70 bin liralık masrafı çıktı. O masrafı yaptırmamak için arabanızı satar mısınız? Satmazsınız, bir şekilde o tamiri yaptırırsınız. Fakat iş bize gelince, insanlarımızın bize ödeme yaparken elleri titriyor. Biz, bize getirilen ayakkabıya markasına göre değil, yaptığımız işe göre fiyat veriyoruz. Satış fiyatı üzerinden fiyat vermeye kalksak, işin içinden hiç çıkılmaz. Çünkü bize 15 bin liralık, hatta 40 bin liralık ayakkabı getiren de var. Dükkanda şu anda hiç yoksa 150 çift, 15-20 bin lira aralığında değeri olan ayakkabı bulunuyor. 17 bin liralık ayakkabıyı topluyorsunuz, sapasağlam hale getiriyorsunuz; 300 lira tamir bedeli istiyorsunuz, bunu çok buluyor. Oysa ben o ayakkabıyı ekonomiye kazandırıyorum. Aslında yaptığım şey, tam anlamıyla geri dönüşüm. Kardeşim Özden’in de vizyonuyla ayakkabı tamirciliğini en iyi şekilde yapmaya çalışıyoruz. Çok müşterimiz var ama 8 kişiyle çalıştığımız halde işlere yetişmekte zorlanıyoruz.”