Mehmet İŞLER /EGEDESONSÖZ - İzmir Barosu Başkanı Aydın Özcan, AK Parti ve MHP’nin uzlaşması sonucunda 316 imzayla Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulan 21 maddelik yeni anayasa teklifini değerlendirdi.
Teklifin mecliste kabul edilmesi halinde gerçekleşecek değişiklikler hakkında konuşan Özcan, hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığı ve yürütmenin meclis tarafından denetlenmesi konularının önemine vurgu yaptı.
Egedesonsöz’e konuşan Başkan Özcan, ayrıca “Türkiye’de başkanlık sisteminden ziyade parlamenter sistem güçlendirilmelidir” dedi.
DENETİM VURGUSU!
Özcan, “Yeni teklifi kuvvetler ayrılığı ve parlamenter sistemi yok edecek uygulamaları içerdiği yönünde eleştiriyoruz. Özellikle kuvvetler ayrılığı prensibinin güçlendirilmesi gerektiğine inanıyoruz. Daha teklif aşamasında olduğu için yasalaşmış bir durum yok. Mecliste bu birçok yönden düzeltilebilir. Meclis denetiminin kısıtlanmasını kabul edemeyiz. Bir de yargının tarafsız ve bağımsız olmasını, hukukun üstünlüğünü yok edecek boyutlara ulaşmasını kabul edemeyiz. Bir hukukçu olarak dikkat etmemiz gereken, yürütmenin gerek yasama organı tarafından gerek yargı tarafından denetim altına alınması gerekir” diye konuştu.
BU MADDE GEÇERSE CUMHURBAŞKANI ADAYI OLAMIYORUM
Özcan 21 maddede değişikliği öneren teklifin tümüne karşı olmadığını belirtirken, hukukçu olarak hassas olduğunu noktaların da altını çizdi. Özcan, “Teklifin hepsine toptan karşı çıkma durumumuz yok. Oturup konuşulabilir maddeler var. Ama bizim en çok üzerinde durmamız gereken koşul; hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığı ve yürütmenin meclis tarafından denetlenmesinin ortadan kalkamamasıdır. Aksine bunların güçlendirilmesi gerektiğine inanıyoruz. Bu şekilde geçerse yürütme daha da güçlendiriliyor. Yargı ve yasama organın denetim yetkisi sınırlandırılıyor. Cumhurbaşkanının yetkileri artıyor. 8’inci maddede gördüğüm kadarıyla şöyle bir uygulama var; cumhurbaşkanı olacak kişinin doğuştan Türk vatandaşı olması gibi bir madde var. Bu da vatandaşlar arasında eşitsizlik yaratır. Örneğin ben bu madde geçerse cumhurbaşkanlığına aday olamıyorum. Çünkü sonradan Türk vatandaşı oldum. Doğuştan Türk vatandaşı olmak konusu Mustafa Kemal Atatürk’e de şart getirilmek istenmişti. O dönemki meclis bunu kabul etmemişti” açıklamasını yaptı.
BAŞKANLIK SİSTEMİNDEN ZİYADE PARLAMENTER SİSTEM GÜÇLENDİRİLMELİ
HSYK’nın yapısının değişmesiyle ilgili de konuşan Özcan, “Bunlar hep yargıyı yürütme karşısında zayıflatan uygulamalar. Bunların ortadan kaldırılması lazım. Yürütme organı denetimi daha aktif hale getirilmeli. Gerek meclis gerek yargı tarafından denetlenmeli. Demokrasilerde denetimden korkulmaması gerekir. Demokrasilerde denetim esastır. Esas olmalıdır. Bunu Amerikan Başkanlık Sistemine baktığınızda açık görürsünüz. Başkanın tüm uygulamaları gerek senato gerekse yargı tarafından açık denetime tabidir. Bizim ülkemizde başkanlık sisteminden ziyade parlamenter sistemin güçlendirilmesi gerekir diye düşünüyorum. Teklifin yasama aşamasına geldiğinde toplumun talepleri göz önünde bulundurularak bazı hususların düzeltilmesi gerektiğine inanıyorum” ifadelerini kullandı.
YENİ TEKLİFTE NELER VAR?
Teklifle Başbakanlık kurumu kaldırılıyor, yürütme yetkisi Cumhurbaşkanı'na geçiyor. Cumhurbaşkanı hakkında vatana ihanet dışındaki suç iddiaları için de soruşturma açılabilecek. Olağanüstü hal ilan etme yetkisi de Cumhurbaşkanı'nda olacak. Teklifle seçilme yaşı da 18'e indiriliyor. Cumhurbaşkanı'nın bir veya daha çok yardımcısı olacak. Cumhurbaşkanı'nın bir siyasi parti ile bağı olabilecek. Bunu yasaklayan madde anayasadan çıkarılacak. En az yüz bin seçmen tarafından da Cumhurbaşkanlığına aday gösterilme imkanı getirilecek. Teklifin 8’inci maddesinde düzenlenen “adaylık ve seçimi” bölümüne göre Cumhurbaşkanı 40 yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip, doğuştan Türk vatandaşı olanlar arasından, doğrudan halk tarafından seçilecek. Mevcut Anayasa’da sadece “Türk vatandaşları arasından” deniliyordu. Değişiklikle doğuştan Türk vatandaşı olanlar Cumhurbaşkanı adayı olabilecek. Sonradan vatandaşlık alanların böyle bir adaylık hakkı bulunmayacak.
HSYK’NIN YAPISI DEĞİŞİYOR
Milletvekili sayısı 600'e çıkarılacak. Ara seçimler kaldırılacak, yedek milletvekilliği sistemi getirilecek. Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun yapısı değişiyor. HSYK üyelerinin yarısını Cumhurbaşkanı yarısını meclis seçecek. HSYK seçimlerinde ilk 2 turda 5'te 3 çoğunluk aranacak. HSYK seçimleri son tura kalırsa kura yöntemi devreye girecek.