EGEDESONSÖZ - Tarihi Kemeraltı İnşaat Yatırım Ticaret A.Ş. (TARKEM) Genel Müdürü Sergenç İneler, SONSÖZ TV’de Gazeteci Yazar Muhittin Akbel’in programında Kemeraltı ile ilgili çalışmaları anlattı. TARKEM’in amacını, Kemeraltı’nın UNESCO yolculuğunu ve İzmir Kemeraltı Gayrimenkul Fonu ile ilgili önemli açıklamalarda bulunan İneler, AK Parti İzmir Milletvekili Mahmut Atilla Kaya’nın “Kemeraltı Esnaf Odası Başkanlığı kurulsun” önerisini “Müthiş bir fikir” sözleriyle yorumladı.
TARKEM; 116 ORTAKTAN 176 ORTAKLI BİR KURUM OLDU
Kasım ayında TARKEM’in kuruluşunun 11. Yıldönümünü kutlayacaklarını belirten Genel Müdür Sergenç İneler, “TARKEM, bir anonim şirket olarak kuruldu. 116 ortakla kuruldu, bugün 176 ortağımız oldu. Bu kadar ortağın 155’i kamu ve kamu niteliğindeki kurumlar; Büyükşehir Belediyesi, Konak Belediyesi, İzmir Valiliği, Kültür ve Turizm Bakanlığı, tüm oda ve borsalar, dernekler, sivil toprum kuruluşları ki yüzde 51’ini oluşturuyor” dedi ve süreçle ilgili şu değerlendirmelerde bulundu:
“TARKEM 2012’de kurulduğunda, ilk beş yılı, sadece bu alanın planlanması için çalıştık, önemli üniversitelerle işbirliği yaptık. Ankara’dan İstanbul’dan üniversitelerle işbirliği yaptık. Bu çalışma ortaya bir şey koydu. Temel pilot projeler ortaya kondu, planlama yapıldı. TARKEM olarak ilk başta kendimizi ifade edemedik. Bütün paydaşlar bu çalışmanın da paydaşı oldu. Nerede çöküntü haline gelmiş niteliksiz etkenlerle göremez olduğumuz ama bir mücevher olan yapıyı ne şekilde ayağa kaldırmamız gerektiğini planlamış olduk. Sonraki beş yıl sokağa çıkıp bunları kamuoyu ile paylaştığımız bir dönemdi. Kasım ayında 11. Yılımızı kutlayacağız. Şimdi üçüncü beş yıla girdiğimiz bu dönemde bu işin ölçeklendirmesi, parsel bazlı yaptığı yapıları ada bazlı, bölgesel, han bazlı yapabilmenin yolunu alıyor olacağız.”
HER TÜRLÜ YORUM, ELEŞTİRİ, BİZİM BAŞIMIZIN TACIDIR
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’in TARKEM Yönetim Kurulu Başkanı olmasının, müthiş bir sinerji yarattığına dikkat çeken Sergenç İneler, “Büyükşehir, 1 milyar liralık çok büyük altyapı hizmeti yapıyor Kemeraltı’nda” dedi. TARKEM’in kuruluşa, yapısına yönelik “Kemeraltı ve İzmir’in tarihsel dokusunun sermaye tarafından keşfi” şeklinde yapılan yorumları değerlendiren İneler, şunları söyledi:
“Her türlü yorum, eleştiri bizim başımızın tacı. Sürekli sosyal medya taramaları yapıyoruz TARKEM ve Kemeraltı kelimelerinin geçtiği yorumları tarıyoruz. Burada örgütlenmiş, sivil toplum olmuş her türlü düşünceyi özümsemeye çalışıyoruz. Bizim yapmaya çalıştığımız şey, üst yapı ölçeğinde tekil bazlı kullanılamaz hale gelmiş yapıları kullanılır hale getiren Büyükşehir, Konak belediyesi, Valimiz, Ticaret Odası Başkanı, Sanayi Odası Başkanı ile beraber kamuoyunu harekete geçirecek projelere hayat vermek. Mesela ilk yatırımımızı Mavi Korteje yaptık. Orası imkanı kısıtlı ailelerin İzmir’de konakladığı bir yerdi. Biz satın aldığımızda yıkılma tehlikesi olan bir yapıydı. Orasını, satış bedelinin üstünde rakama aldık çünkü kamulaşma değeri vardı. Burası çok değerli . Orayı bir gençlik hosteli olarak projelendirdik, İzmir Valimizin desteğiyle orayı restore ettik. Pandemi oldu, İzmir Büyükşehir Belediyesi şu anda orayı kentsel adalet ve eşitlik birimi olarak kullanıyor. Onlarca gençlik hosteli projesi var Basmane’de, yaklaşık 1000 yatağa ait projemiz ayağa kalktı. Kestelli bölgesinde çocuk ve gençlerin eğitim alacağı bir yer açıldı. Konak Belediyesi orayı kendi mülkiyetine aldı. Biz iştirakçi olduk.”
SON BEŞ YILDA KEMERALTI’NDA YER TOPLAYAN KİMSE YOK
Kemeraltı’ndaki yerleri toplayan sermaye gruplarının olup olmadığına dair soruya İneler, “Dönem dönem Kemeraltı’nda yer toplayanlar olmuş. 2006 yıllarında Basmane’ye İstanbul’dan gelmiş, Fransız sokağını yapmış olan yatırımcılar, son derece iyi niyetle Basmane’de tescilli yapıları satın almışlar. Aradan kaç yıl geçti, ama oralar hala metruk yapı halinde duruyor. Ne mutlu ki TARKEM, İzmir Tarihi Kemeraltı Gayrimenkul Fonu satın alıyor ve o yapıları amaçlarına uygun olarak turistler, yerli yatırımcılar gelsin diye ayağa kaldırma amacıyla ayağa kaldırılacak yapılar olarak kullanılıyor. Fakat son yıllarda, özellikle son beş yılda, Kemeraltı’nda dükkanları, eski, atıl bırakılmış yapıları toplayanlar yok” yanıtını verdi.
VEYSEL ÇIKMAZI KÜLTÜRÜ YENİDEN HAYATA GEÇİRİLECEK
TARKEM’in Kemeraltı’nı geleceğe taşımak adına çok önemli çalışmalara imza attığını ve atmaya devam edeceğini belirten Sergenç İneler, “TARKEM’in yapmaya çalıştığı şey, Kemeraltı’nda yaşayanları yerinden etmeden mevcudu korumak, ikincisi bu kentin kültür ve tarihi mirasına sahip çıkmak, üçüncüsü ise bu alanın kalkınması konusunda öncü tetikleyici bir rol almak. TARKEM’in hiçbir zaman bütün burayı ben alayım düşüncesi olmadı, olmayacak da… Kızlarağası gibi yerleri bu kente kazandıracağız. Veysel Çıkmazı’nın bir kültürü vardı. O kültür yeniden hayata geçirilecek. TARKEM, valilimizin desteğiyle orayı ayağa kaldırıyor. Havra Sokağında esnafa pasaj lokantası, turistlere nefes alma noktası. Nostaljik değer korunmaya devam edecek. Tevfik Paşa Konağı bir butik otel 75 odalı. Orada Oteller sokağı var, 100’ün üzerinde otel var. Mülteci oteli olmuş, amacı dışında kullanılan o oteller, Tevfik Paşa’ya bakarak mavi korteje bakarak, ben butik otel yaparsam illegal faaliyetlere girmek zorunda değilim diyen yatırımcılarla buluşacak” diye konuştu.
KEMERALTI ESNAF ODASI, BÜROKRASİYİ KISALTACAKTIR
TARKEM Genel Müdürü Sergenç İneler, AK Parti İzmir Milletvekili Mahmut Atilla Kaya’nın, Tarihi Kemeraltı Esnaf Derneği’nin varlığına itiraz etmediklerini, ancak Kemeraltı’nın yeniden projelendirilmesi anlamında çalışmalar yapan TARKEM’e alternatif, İEOSB içerisinde Kemeraltı Esnaf Odası kurulmasını teklifini de değerlendirdi. Kaya’nın “Kemeraltı’nı bir şirkete bırakmamız gerekmiyor” sözlerini de değerlendiren İneler, şu açıklamalarda bulundu:
“Milletvekili Mahmut Atilla Kaya’nın ortaya attığı bu fikir, bence müthiş bir fikirdir. Çok faydası olacağına inanıyorum. Mesela, pandemide her gün ofisteydim. Pandemi gibi durumlarda mahalle esnafı bir şekilde yaşayabiliyor. Yürüyerek gidip bir ekmek alıyorsunuz, mahalle esnafını yaşatıyorsunuz ama Kemeraltı esnafı o dönemde tabiri caizse öldü, çok kötü günler yaşadı. TARKEM olarak ofisimizi ve yapılarımızı bu alanda çevrilen dizi ve filmlere açtık. Ömer Faruk Sorak’ın yönetmeni olduğu Hükümsüz dizisi, ofisimizde canlandırılması o bölgede geçmesi için bir işbirliği yaptık. Yaklaşık 100’e yakın esnaf ekmek yedi bu işbirliği sayesinde. Havra Sokağı’nda bir tekel bayii sahibi, ‘Allah razı olsun bizi siz ayakta tuttunuz’ dedi. Kemeraltı’nın kendine ait kuralları olan, oradaki tekil yapıdaki esnafın sorunları olan, bugün Kemeraltı esnafının durumu, Kordon’daki, Karşıyaka’daki, Göztepe’deki esnaftan farklı. Bu anlamda bu tür oda inisiyatiflerinin olması, mevcut Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği’nin, Ticaret Odası’nın bu tür yapıların içine dahil olması, belki bürokrasiyi daha fazla kısaltması, Kemeraltı Esnaf Derneği’nin parçası olması, onunla beraber olması bu alandaki diyaloğu daha çok artıracaktır.”
KEMERALTI, ZATEN BİR DÜNYA MİRASI!
Kemeraltı’nın UNESCO yolculuğuyla ilgili bilgiler aktaran Sergenç İneler, bu konuda şunları söyledi:
“Evet; Kemeraltı, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde. Henüz Daimi Liste’ye girmedi. Şunu açıkça söyleyebilirim ki, Kemeraltı, zaten bir dünya mirasıdır. UNESCO, kendi kuralları olan, kendi yapısıyla mekanizmalarının denetlendiği çok önemli bir dünya markasıdır. Kemeraltı her gün300 bin ziyaretçinin geldiği 10 binin üzerinde esnafın yer aldığı çok katmanlı bir kültür mekanıdır aynı zamanda, sadece bir alışveriş merkezi değildir. Kadifekale’deki tiyatro, Efes’teki amfiden daha büyük bir o tiyatro olarak ortaya çıkarıldığı zaman burası bir dünya mirasıdır. Daimi listeye girmek, sadece Kemeraltı’nın zaten dünya mirası olduğu gerçeğini tescilleyecektir. 2018’e kadar bu konuda bir inisiyatif alınamamış. Biz başlattık. Kendi kapasitemizi arttıracak, Bergama sürecinden faydalanan eğitimleri aldık, Geçici Miras dosyasını yazdık. Kültür Bakanlığı UNESCO’ya göndermek üzere gitti .Bu liste kabul gördü, biz listeye girdik. Bakanlık, Türkiye’de ve dünyada ilk kez unvanı anonim şirket olan TARKEM’e, tüm yönetim planı yapma yetkilerini devretti. 2020 yılından itibaren TARKEM’in bu yetkileri almasıyla beraber hız kazandı. TARKEM, bu UNESCO dünya mirası yolculuğu sadece TARKEM’in yapabileceği bir şey değildir. Bütün kurumlarla bu işi yapmamız gerekir.”
FON İÇİN YIL SONU HEDEFİMİZ 100 MİLYON LİRA
İzmir Tarihi Kemeraltı Gayrimenkul Fonu ile ilgili açıklamalarda da bulunan Genel Müdür Sergenç İneler, yıl sonunda 100 milyon lirayı hedeflediklerini anlattı. Üç bin dolayındaki tescilli binanın yüzde 95’inin metruk olduğuna vurgu yapan İneler, “Bunların restorasyonu için, tescilsiz yapıların ihyası için finansal kaynağa ihtiyaç var. Üç yıl önce, mevcut sermayesiyle burada en fazla 25 yapıyı alabilir kendi öz kaynaklarıyla pilot projeler yapabilir durumdaki TARKEM’in önceliği, vizyonu bu işi tetiklemek öncülüğünde finansal kaynak yaratma çalışmaları yapıldı. Bu çalışmalar UNESCO alan yönetim planı yaparken sürekli söz edilen bir şey. Siz ne kadar altyapı yaparsanız yapın, iş dönüyor dolaşıyor konu kaynağa, paraya geliyor. Bu yüzden Alan Yönetim Planı’nın UNESCO İzmir Tarihi Liman Kenti Alan Yönetim Planı’nda 17. Projesinde ifade edildiği gibi, Kemeraltı Yatırım Fonu’nun kurulması gerekliliği ortaya çıktı ve kuruldu. Kısa bir zamanda toplanan para bugün 58 milyon TL civarında 250-300 yatırımcıdan topladığımız para… Bu rakam tabii ki yetersizdir. Yıl sonu hedefimiz 100 milyon TL. Önümüzdeki sene 500 milyon TL, 15 yıllık hedefi 1 milyar dolar. Her hafta yaklaşık 2; 2,5 buçuk milyonluk fon geliyor ki, bu rakamlar, TARKEM’in 10 yılda topladığı 35 milyona kıyasla çok ciddi bir rakamdır.”
O AÇIKLAMALAR DOĞRU VE YERİNDEDİR
İzmir Tarihi Kemeraltı Gayrimenkul Fonu ile ilgili olarak İzmir Mimarlar ve Şehir Plancıları odalarının “Kültürel Miras, hisse senedi değil, kuşaklar öteki kamu yararıdır” diyerek, tarihsel koruma alanının kar amaçlı bir yatırım alanı olarak sunma tavrına karşı olduğunu duyurması noktasında da Sergenç İneler’den önemli açıklamalar geldi:
“Hem Mimarlar Odası hem Şehir Planlamacıları Odası hem de Peyzaj Mimarları Odası ile ayrılmaz bir bütünüz; UNESCO dünya mirası yolunda beraber yürüyoruz. Bu yatırım fonuda biraz önce bahsettiğim gibi, Alan Yönetim Planı’ndan çıkmış, 17. Proje’nin en temel, somut değerlerinden bir tanesi. Ana yürütücünün Belediye, Valilik olduğu bir projedir. Kemeraltı Tarihi Gayrimenkul Fonu, Büyükşehir Belediyesi’nin bize verdiği yetkiyle 2,5 buçuk yıl boyunca, onlarca finansal enstrümana bakarak vesile olduğumuz bir yapıdır. Odalar da bizim pek çok çalışmamıza katılıyorlar. Biz Odalara da açığız. Bu serzenişler ve açıklamalar çok doğru ve yerinde tespittir. Bu alana Vahşi kapitalizmin gelmesi, çok ciddi bir kaynağın gelmesi her zaman bir risktir. Fakat unutmamamız gereken bir şey var; Bu alandaki restorasyonlar, o alandaki yapıların inşaatı, kaynak gerektiriyor. Bu kaynak geldikçe, restorasyonlar yapıldıkça, bu alan bir şekilde kamuya daha fazla ifade edildikçe, Kemeraltı suça daha az meyilli bir yer haline gelecek. Büyükşehir Başkanımız Tunç Soyer’in dediği gibi İzmir için çok önemli bir kaldıraç olacak. Daha önemlisi, 2 bin 500 yıldır devam eden bu geleneği çocuklarımıza, torunlarımıza emanet edebileceğim bir yapı olacak. Bu alan için şu an koruma ilkeleri ve normları çerçevesinde, kanunlar ölçüsünde fon ne yapmak gerekiyorsa, onu yapacak. Eğer biz bunu yapmazsak, herhangi bir grup, bir hanı, bir yapıyı satın alıp orasını salt kar amaçlı bir yer haline getirebilir mi? Getirebilir! TARKEM bu işin içindeyse, fonda alınan kararlar tamamıyla oybirliğiyle alınmak zorundaysa, UNESCO hayalini bugüne kadar getirdiyse, tüm kurumlarla birlikte hareket ediyorsa, tabii ki vahşi kapitalizm Kemeraltı’na giremeyecek. Bu alan 2 bin 500 yıldır ranta açık, rantı içinde barındıran, üzeri biraz tozlanmış bir mücevherdir. Bu tozu almak lazım. TARKEM bu işin içinde. Zaten başka bir yere gitmesine izin vermez. TARKEM olarak biz bunun bekçisiyiz. TARKEM olduğu sürece vahşi kapitalizm Kemeraltı’na giremez. İki odamızla çeşitli ortamlarda görüşüyoruz. Onları ikna etmek gibi bir durum yok ancak bir doğru yol varsa, o doğruyu hep birlikte bulacağız.”