Büşra ÇETİNKAYA / EGEDESONSÖZ – Önceki dönem İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, Mülkiyeliler Birliği Derneği’nde Körfez kirliliği hakkında bir basın açıklaması düzenledi.
Soyer, 5 yıllık görev süresi boyunca Körfez temizliği ile ilgili yaptığı çalışmaları, oluşturduğu kaynakları açıkladı. Mevcut İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay’ın yapılanları, yatırımları görmezden geldiği için basın toplantısı yapmaya karar verdiğini dile getirdi.
‘İZMİR’DEN UTANIRDIK’
Açıklamada şunlar yer aldı:
“Yüzyıllar öncesinden Bayraklı bölgesinde bir taşkın ve koku sorunu olduğunun tespiti var. 20 yüzyıl boyunca hala aynı noktada mıyız? 1986’a yılına kadar körfez koku ve kirlilik konusu bir kader gibi yaşandı. Yaşı yeterliler hatırlayacaktır. 70’li yıllarda Bayraklı’dan burnumuzu tutarak geçerdik ve İzmir’den utanırdık. 2000 yılında tamamlanan proje ile büyük kanal projesi tamamlanıyor ve bu koku sorunu çözülüyor. Büyük ölçüde çözüldü ancak devam ediyor. Tasarımdaki bazı eksiklikler nedeniyle, sığlıklar nedeniyle ortaya çıkan kokunun nereden geldiğinin sorgulanması gerekiyor. Sirkülasyon kanalı ve navigasyon kanalı…
‘KİRLENMEYİ DURDURMAZSAK KÖRFEZ’DE HAYAT BİTER’
2018 yılındaki maliyeti 200 milyon lira civarında. Navigasyon kanalının Türkiye Demir Yolları tarafından yapılmasını öngörüyorlar. Sirkülasyon kanalını Büyükşehir’in yapmasını bekliyorlar. Biz elimizin tersiyle reddetmedik. Önce kirletmemek için ne tür mühendislik çalışmaları yapmalıyız diye düşündük. Körfez’deki temiz su hareketliliğini artıracaktır. O nedenle sirkülasyon kanalından önce kirlenmeyi durdurmak için çabalamalıyız. O yüzden adına Yaşayan Körfez dedik. Yaşayan Körfez projesinin üç aşaması vardı.
Birinci aşama karada yürütülen çalışmalar vardı. Kentin yağmur sularının kanala karışmadan doğrudan doğruya Körfez’e akmalıydı. Kapasite baskısı ortadan kalkacaktı. 60 milyon metreküp büyük kanala sızıyordu ve Çiğli Arıtma Tesisi’ndeki baskıyı arıtırıyordu.
‘ŞEHRİ ŞANTİYEYE ÇEVİRDİK’
Neşteri vurduk. 5 yıl içinde 300 metreküp yağmur suyu ayrıştırma kanalı yaptık. Şehri şantiyeye çevirdik. Yaşam ve varlık sebebi olan Körfez’in ölmesine seyirci kalamazdık. Aşırı yağışlarda su baskın va taşkınların azalmasını sağladık. Kemeraltı’nda olağanüstü çalışmalar yaptı. Yaşanan her yağışta su baskınları tamamen sonlandı.
Melez Deltası'nda 265 milimetreküp tarama faaliyeti gösterdik. Kokunun sebebi yüksek kirlilik. Derelerden biri Gediz. Her ne kadar doğrudan Körfez akmıyor görünse de dış körfezden Uzunada’ya kadar geliyor. Orta ve iç körfeze çok olumsuz etkileri var. Gerekli tedbirler için 4 günlük Gediz güzergahı takibi yapmıştık. 400 km o güzergaha eşlik etmiştik. Derenin nasıl simsiyah denize aktığını görmüştük. Stratejinini ikinci ayağı kapasite geliştirme çalışmaları. Bu projelerden ilki Çiğli Atık Su Arıtma Tesisi'ndeki 2 faz ile ilgili.
Geçen 23 yıl içinde tesiste hiç revizyon yapılmamış, çok ciddi bakım ihtiyaçları olmuştur. Mevcut 3 fazın yenileme çalışmalarına başladık. 220 milyon liralık yatırımla revize ettik. Tamamıyla çamuru kiri temizlendi, fabrika ayarlarına döndürüldü. 2024 içinde tamamlanacak ve 4. faza başlanacak. Tesiste 2028 yılına kadar yenilemeye gerek kalmayacak.
‘ARITMADAN ÇIKAN ÇAMUR İŞLENİYOR’
Tamamında halihazırdaki atık su tesisindeki yatırım 105 milyon liraydı. Narlıdere bölgesindeki atık suyun arıtılması için Çiğli’nin de kurtulması söz konusuydu. Karabağlar atık su arıtma tesisinin de projesi hazırlandı. Kentin atık su arıtma kapasitesini artımak için Çiğli’nin yüzde 15 kapasitesini hafiletmiş olacak. Deşarj edilecek arıtılmış su, Menderes Çayı’na gidecek. 2026’da yapılacak EXPO’ya muazzam bir fayda sağlayacak. 1 milyon metreküp atık su arıtılıyor hale gelecek. Bugün 600 bin civarında olduğunu düşünürsek. İki önemli çıktı var. Arıtma suyu ve çamur. Arıtmadan çıkan çamur çeşitli şekilde işlenerek kullanılıyor.
‘İZMİR’İ EN ÇOK ATIK DÖNÜŞTÜREN KENTE ÇEVİRDİK’
Enerjisi çamurdan elde edilen biyogazla işlenen çimento olarak inşaat sektöründe kullanılabilecek. Atıktan hammaddeye dönüşüm ekonomik kazanç olarak geri dönecek. Başkanlığım döneminde İzmir’i en çok atık dönüştüren kente çevirmiştik. Çiğli, teknoloji ve kapasitesi itibarıyla yanlış bir seçim olmuş ve yetersiz kalmış. 50 metre ve 200 metrelik 2,5 metrelik derinlikte havuzda 2 buçuk milyon metreküplük çamur biriktirmiş. Bunun koku kaynağı olduğunu tespit ettik. Bu çamurun oraya dökülmesini durdurmalıyız. Oradaki havuzların rehabilitasyonu ile İTE ile beraber proje hazırladık. Bir koku kaynağını ortadan kaldırmış olduk.
‘ENTELEKTÜEL FANTEZİSİ DEĞİL, DOĞA TEMELLİ ÇÖZÜMLER’
İklim değişikliği, su kaynaklarında daralma yaratıyor. Mevcut su kaynaklarının korunması öncelik olmalıdır. Suyu yeniden kazanma ve alternatif su kaynaklarının yaratılması gerekiyor. Doğa temelli, sünger kent projesi mutlaka sürüdürülmeli. Ev taşkınlarını azaltan, uygulamalardan vazgeçilmemelidir. Entelektüel fantezisi değil, doğa temelli çözümlerin ilk adımı bunlar. Suyun yeniden kazanılması düşük bir potansiyel taşır. Geri kazanılmış su, açılacak kanallar vasıtasıyla Menemen Ovası’na tahsis edilecektir. Tarımsal sulamada kullanılması için arıtılan su çiftçiyi mutlu etti. Atık su arıtma tesisinden çıkan su tarımda kullanılmaya başlamıştı. O gün çiftçinin mutluluğu gözümden gitmiyor. Çiğli’deki atık suyun da bu şekilde yapılması ekonomiye de tarıma büyük etki sağlayacaktır.
10 NOKTADA KÖRFEZDE DENİZİN GİRİLEBİLİR OLDUĞU RAPORLANDI
Sığlaşma artmaktadır. Tesisin deşarj ağzının değiştirilmesi, iç körfezden orta körfeze aktarılması koku sorununu azaltacaktır. İzmir Körfezi birinci önceliğidir. Gediz Nehri’nin eski yatağına taşınabileceğini öngördük. Raporu bakanlığa götürdük. Bakanlık onay ve izin verdi. Kaynağı bulduk. Uygulamak için süreçleri tamamladık. Bugün öğleden sonra başlıyoruz dedik desek başlarız. Bunun için her şey hazır sadece hadi başlıyoruz denmelidir.
Bunlar hayal ürünü değil, İzmir Körfezi'nde çekilen görüntüler. Bütün bunlarla yetinmedik. HİM üzerinden gelen şikayetleri de takip ettik. Şikayetlerin azaldığını, bilimsel verilerle de takip ederek ilerledik. İl Sağlık Müdürlüğü’nün halk sağlığı analiz raporları 9 Ekim 2023 tarihinde Körfez’de 10 noktada denize girilebilir olduğunu gösterdi.
1 yıl içinde ne oldu da körfezdeki kirliklik ve balık ölümleri gerçekleşti. Sağlık Bakanlığı’nın bu raporlarından sonra ne oldu? Üniversiteler, Bakanlıklar, Belediye birimleri çalışmalarını yapıyor. 15 Ağustos’ta yangın, körfezdeki oksijen seviyesini düşürdüğü yazıyor. Çeşitli senaryolar var. Tarihin en sıcak yazı olduğunu yazanlar var.
‘YAŞAYAN KÖRFEZ MÜMKÜNDÜR’
Önce kirletmemek prensibinden vazgeçilmemelidir. Yaşayan Körfez projesinden vazgeçilmemelidir. Karabağlar arıtma tesisi, Çiğli atık su artıma tesisinin rezviyonu, derelerin ıslahı gibi konular tamamen İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin sorumluluğunda olan konulardır. Körfez temizliğinin büyük bölümü Büyükşehir’in sorumluluğundadır. Yasalara göre böyledir. Sonuç olarak yaşayan körfez ve yüzülebilir körfez mümkündür. Bu kadar yatırımlar, hazırlıklar yapılmıştır. Buradan vazgeçilmesi asla affedilemeyecek bir tarihi sorumsuzluktur.
‘BELEDİYE BAŞKANI ‘KÖRFEZ’DE YÜZECEĞİM’ DİYEBİLMELİ’
Narlıdere Metrosu açılış tarihi olan 24 Şubat’ta Körfez’de yunus gördük. Görev sürem içinde Dünya Bankası 110 milyon Euro, Fransız Kalkınma Ajansı 100 milyon Euro, kapasite artışı için 50 milyon Euro geri ödemesiz ana para 260 milyon Euro'luk krediler verdi. Bu 10 yıllık finansman kaynağı derhal hayata geçirilmelidir. Körfez’de yüzeceğim derken ne hayal kuruyordum ne popülizm yapıyordum. Belediye başkanı olduğum için sorumluluğum gereği söylemiştim. İzmir’in en yaşamsal konusu için kaybedilecek vakit yok. 15 yıllık yerel yönetim deneyimimle söylemek istiyorum. Kimse hayali düşmanlar, siyasi müttefikler aramasın. Körfez İzmir’in canıdır, varlık nedenidir. En öncelikli sorumluluktur. Bu şehrin yerel yöneticileri Körfez’de yüzeceğim demeli ve gereğini yapmalıdır.
‘ASIL KAMU ZARARI YAPILMAZSA OLUR’
Mevcut Büyükşehir Belediye başkanı bizim yaptıklarımız ile ilgili bir şey demedi, görmezden gelediği için basın toplantısı yapmak istedim. Bizim hiçbir çalışmamız yok gibi konuşuyor. Bunların takibini ve devamını yapmak lazım. Asıl kamu zararı orada olur. Körfez’de yüzeceğim, bir belediye başkanı bunu söyleyebilmeli”