Ender ALDANMAZ/EGEDESONSÖZ- İzmir Büyükşehir Belediyesi öncülüğünde gerçekleştirilen ve kentsel dönüşüm sürecini uygun maliyetlerle daha hızlı sürdürmeyi amaçlayan Örnekköy Kentsel Dönüşüm çalışmalarında bir binadan eksik demir ve hatalı beton kullanıldığı tespit edilmiş ve bina mühürlenmişti.
Büyükşehir Belediyesi’nin binanın yıkım kararı aldığı süreçte Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İzmir İl Müdürlüğü yapımı devam eden tüm blokları denetleme kararı almış ve kararın ardından yapımı devam eden bloklardaki demir beton aksamları, konut statikleri, bina temeli, kolonların durumu konusunda çalışma yapılmıştı.
ÇALIŞMA TAMAMEN DURDU
İl müdürlüğü tarafından hazırlanan ön rapor yayınlanmış ve raporda denetim yapılan binalarda demir ve beton oranlarının projeye uygun olduğu aktarılmıştı. Rapor içeriğinde iki ayrı parselde bulunan binanın otoparkından alınan karot örneğinde istenen kriterlerin altında sonucun ortaya çıktığı belirtilmişti. Diğer yandan bölgedeki kentsel dönüşüm çalışmalarının tamamen durduğu da kaydedildi.
TÜM BLOKLAR İÇİN YENİDEN İNCELEME
Detaylı rapora ise Egedesonsöz ulaştı. İki ayrı başlıkta hazırlanan raporda binanın teknik kısmı ile ilgili bölüm ile S.S. İş Dünyası Konut Yapı Kooperatifi ile İZBETON arasında 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na aykırı olarak usulsüz kat karşılığı inşaat sözleşmesi yapıldığı iddialarının araştırıldığı bölümler yer aldı.
Raporda ayrıca mühürlenen binaların yıkılmasının gerektiği altı çizilirken tüm blokların yeniden incelenmesi konusunda adım atılması gerektiği belirtildi. Açıklamada “IV. Etap 27022 ada, 1 parselde ve III. Etap A2 blokta en düşük deney sonucunun standartları karşılamaması gerekçeleriyle ve tüm bloklarda tarafımızca örnekleme usulüyle denetim yapıldığından, idarenizce tüm blokların gerekli yönetmelikler kapsamında yeniden incelenmesi gerekmektedir” denildi.
ŞENOL ASLANOĞLU’NA GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇLAMASI
İZBETON için kamu zararı tespitinin belirlendiği raporda protokolü imzalayan kooperatifin yönetim kurulunun “görevi ihmal ve kötüye kullanmak” suçlaması ile haklarında hukuki süreç yürütülmesi için cumhuriyet savcılığına bildirim yapılacağının altı çizildi. Protokolün imzalandığı yönetimin kurulunda ise CHP İzmir İl Başkanı Şenol Aslanoğlu da bulunuyor.
İZBETON KAMU ZARARINA NEDEN OLMUŞTUR
Raporda kentsel dönüşüm çalışmaları sürecinde kooperatiflere yapılacak devirlerde idareden izin alınmasının gerektiğinin altı çizildi. İZBETON’un imalatların yapılacağı arsayı Büyükşehir’den ihale ile almayıp devir usulü aldığı, İZBETON’un da idareden izin almadan alt yüklenici kooperatif ile kat karşılığı yapım işi için protokol yaptığı belirtildi. Raporda “4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi olmayan S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifine İZBETON A.Ş. tarafından devir edildiğinden, Belediye iştiraki olan İZBETON A.Ş.’nin kamu zararına neden olduğu tespit edilmiştir” denildi.
Raporda kooperatifin genel kuruldan protokol yetkisi almamasının İZBETON tarafından araştırılmadığı ve bu sebeple kusurlu olduğu kaydedilirken konu ile ilgili müfettiş incelemesi yapılması için İzmir Valiliği’ne bildirim yapılması kararlaştırıldı.
KOOPERATİF GÖREVİ İHMAL ETTİ
Raporda dikkat çeken bir diğer bölüm de “Cumhuriyet Savcılığı’na bildirilecek hususlar” bölümü oldu.
Kooperatif yönetiminin İZBETON’un inşaatların yapılması için idareden izin alıp alınmadığını araştırmadığı ve bunun cezai işlem gerektirdiğinin belirtildiği raporda “S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifinin yönetim kurulu üyelerinin 1163 sayılı Kooperatifler Kanunun 62. maddesi kapsamında kamu görevlisi gibi cezalandırılacağından bahisle, yönetim kurulunun İdareden izin alınıp alınmadığını araştırmaması dikkate alındığında, görevi ihmal fiilini işlemiş olduğu, Başsavcılıklarının da uygun görmesi halinde TCK fiillerine uyan maddesi kapsamında işlem yapılması gerektiği kanaatine varılmıştır” ifadeleri yer aldı.
KOOPERATİFİN YETKİSİ YOK, CEZAİ İŞLEM UYGULANMALI
Raporda bulunan bir diğer tespit de S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifi’nin protokolü imzaladığı tarihte genel kuruldan yetki almadığı ve yetkisiz biçimde protokol imzalaması oldu. Raporda “18.01.2022 tarihinde yapılan 2021 yılı olağan genel kurul toplantısının gündeminin 7. Maddesinde yönetim kuruluna yetki verse de anlaşmanın yapıldığı tarihte tüzel kişilik olan İZBETON A.Ş. tarafından yönetim kurulunun sözleşmeyi imzaladığı tarihte, 1163 sayılı Kanunu kapsamında söz konusu kooperatifin genel kurulundan yetki almadığı tespit edilmiş olup protokol imzalama ile ilgili yetki alıp almadığını kontrol etmemesi hususunda İZBETON A.Ş. kusurlu olduğu kararına varılmıştır. Protokolün yürürlük tarihinin imzalandığı tarih olduğunun hüküm altına alındığı beraber değerlendirildiğinde; dönemin yönetim kurulunun görevini kötüye kullandığı, Başsavcılıklarının da uygun görmesi halinde TCK fiillerine uyan maddesi kapsamında cezai işlemde bulunulması gerekmektedir” açıklaması yapıldı.
RAPORDAN DETAYLAR...
TEKNİK BÖLÜM
İlgi Valilik Makam Oluruna istinaden; İlimiz Karşıyaka İlçesi, Örnekköy Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanında inşaatı devam eden 27029 ada 1 parselde yer alan II. Etap, 26996 ada 1 parselde yer alan III. Etap, 27003 ada 3 parsel, 27021 ada 1 parsel, 27022 ada 1 parsellerde yer alan IV. Etap yapılarla ilgili olarak 13-16.06.2023 tarihleri arasında İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın bila tarih ve 1407205 sayılı yazısı ve ekinde yer alan belgeler kapsamında yapılan incelemelerde:
II. Etap 27029 ada 1 parsel ile ilgili olarak; parselde A, B (otopark) ve C Bloklarından oluşmak üzere 3 adet yapının yer aldığı, yapıların ince imalat seviyesinde olduğu, mahallinde örnekleme usulü yapılan incelemelerde yapıların incelenen bölümlerinde cephelerinin, kat planlarının ruhsat eki onaylı mimari projeleri ile uyumlu olduğu,
İzmir Büyükşehir Belediyesi mülkiyetinde ve fenni mesullüğü kapsamında yürütülen kentsel dönüşüm alanındaki inşaat ile ilgili fenni mesullerce yapılan tespitlerin İlgili İdaresi olan Karşıyaka Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü’ne 100418 sayılı ve 26.05.2023 tarihli dilekçe ile bildirilen ruhsat eki projesine aykırı olarak eksik imalatı yapılan tabliye ve kiriş donatılarının, tahribatlı veya tahribatsız yöntemlerle giderilip giderilmediğinin tespit edilemeyecek olması sebebiyle 31.05.2023 tarih ve 100418 sayılı Karşıyaka Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü’nün 3194 Sayılı Kanunun 28 ve 32 maddelerine göre tanzim edilen zabıt ve raporuna istinaden mühürlenen ve mühürlemeye sebep olan aykırı imalatların yıkılarak yeniden ruhsat eki projesine uygun olarak imal edilmesi,
IV. Etap 27022 ada, 1 parselde ve III. Etap A2 blokta en düşük deney sonucunun standartları karşılamaması gerekçeleriyle ve tüm bloklarda tarafımızca örnekleme usulüyle denetim yapıldığından, idarenizce tüm blokların gerekli yönetmelikler kapsamında yeniden incelenmesi gerekmektedir.
İZBETON HAKKINDA DEĞERLENDİRME
İZBETON A.Ş. ile İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifi arasında protokol yapıldığı tarihte yönetim kurulunun genel kuruldan yetki almadığı ve İZBETON A.Ş. ‘nin de bahse konu kooperatifin yönetim kurulunun yetki alıp almadığına ilişkin olarak inceleme yapmadığı anlaşılmıştır.
Öte yandan söz konusu protokol ilişkin S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifinin 18.01.2022 tarihinde yapılan 2021 yılı olağan genel kurul toplantısının gündeminin 7. Maddesinde yönetim kuruluna yetki verse de anlaşmanın yapıldığı tarihte tüzel kişilik olan İZBETON A.Ş. tarafından yönetim kurulunun sözleşmeyi imzaladığı tarihte 1163 sayılı Kanunu kapsamında söz konusu kooperatifin genel kurulundan protokol imzalama ile ilgili yetki alıp almadığını kontrol etmemesi hususunda kusur olduğu kanaatine varılmıştır.
İZBETON A.Ş.'nin 05.07.2023 tarih ve 1414 sayılı yazısında; İZBETON A.Ş. ile İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ arasında imzalanan KAT KARŞILIĞI İNŞAAT SÖZLEŞMESİ uyarınca, izbeton A.Ş. üstlendiği işi yerine getirmek için, kendi payına düşen bağımsız bölümler karşılığı başka firmalarla anlaşma yapılabileceği, bu kapsamda İZBETON A.Ş. ile İŞ DÜNYASI YAPI KOOPERATİFİ arasında protokol yapıldığı belirtilmiştir.
DEVİR YAPILAMAZ
Belediye iştiraki olan İZBETON A.Ş. özel hukuk tüzel kişisi olup söz konusu yapım işini İzmir Büyükşehir Belediyesinden ihale ile almadığı, protokolün 21. Maddesi gereği altyüklenici çalıştırmaya ihtiyaç duyması durumunda İdareden izni almak zorunda olduğu, ancak izin almadığı, İZBETON A.Ş.’nin 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi olduğundan, 6306 sayılı Kanuna istinaden protokol ile aldığı kat karşılığı yapım işini 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi olmayan S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifine devir edemeyeceği tespit edilmiştir.
İDARİ İZİN ALINMAMIŞTIR
Protokolün geçerli olabilmesi için İZBETON ile İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı arasında düzenlenmiş bulunan sözleşmeye aykırı olarak İdareden izin almadan bir alt yüklenici sözleşmeye yapılamayacağı, taşeron sözleşmesini imzalayan S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifi yönetim kurulu tarafından araştırılması, İdareden alınan izin işleminden sonra kooperatif tarafından yüklenici olarak imalata başlanılması gerekmektedir.
Yukarıdaki bilgilerden anlaşılacağı üzere İZBETON ile İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı arasında düzenlenmiş bulunan sözleşmenin 21. maddesinde belirtildiği üzere taşeron firma çalıştırmak için İdare izin alınması gerektiği, ancak böyle bir izin alınmadığının anlaşılmıştır.
İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından 6306 sayılı Kanuna istinaden ortak hizmet kapsamında İZBETON A.Ş.’ye devredilen kat karşılığı yapım işi, protokol ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi olmayan S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifine İZBETON A.Ş. tarafından devir edildiğinden, Belediye iştiraki olan İZBETON A.Ş.’nin kamu zararına neden olduğu tespit edilmiştir.
S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifinin 18.01.2022 tarihinde yapılan 2021 yılı olağan genel kurul toplantısının gündeminin 7. Maddesinde yönetim kuruluna yetki verse de anlaşmanın yapıldığı tarihte tüzel kişilik olan İZBETON A.Ş. tarafından yönetim kurulunun sözleşmeyi imzaladığı tarihte, 1163 sayılı Kanunu kapsamında söz konusu kooperatifin genel kurulundan yetki almadığı tespit edilmiş olup protokol imzalama ile ilgili yetki alıp almadığını kontrol etmemesi hususunda İZBETON A.Ş. kusurlu olduğu kararına varılmıştır.
Yukarıda bahsedilen hususların Müfettiş marifetiyle ayrıntılı incelenmesi gerektiği kararına varılmıştır.
KOOPERATİF BÖLÜMÜ: YÖNETİM KAMU GÖREVLİSİ OLARAK CEZALANDIRILIR
1163 sayılı Kooperatifler Kanunun 62. maddesinde " Yönetim Kurulu, kooperatif işlerinin yönetim için gereken titizliği gösterir ve kooperatifin başarısı ve gelişmesi yolunda bütün gayretini sarf eder... Yönetim Kurulu üyeleri ve kooperatif memurları, kendi kusurlarından ileri gelen zararlardan sorumludurlar. Bunların suç teşkil eden fiil ve hareketlerinden ve özellikle kooperatifin para ve malları bilanço, tutanak, rapor ve başka evrak, defter ve belgeleri üzerinde işledikleri suçlardan dolayı kamu görevlisi gibi cezalandırılır..." hükümleri bulunmaktadır.
Bu sözleşmenin 21. maddesine aykırı olarak İdare izin alınmadan taşeron olarak bahse konu kooperatife verildiği, söz konusu kooperatifin yönetim kurulunun böyle bir imalata geçmeden önce kendileriyle İZBETON A.Ş.'nin sözleşme yapabilmesi için gerekli İdare izninin İZBETON tarafından alınıp alınmadığının araştırılmadığı ve bu konuda ihmallerinin olduğu, İdare taşeron firma olarak bu kooperatife izin vermemesi durumunda, yaşanacak hukuki sorunlar nedeniyle S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifinin ekonomik olarak zarara uğrama ihtimali doğabilecektir.
Bu nedenlerle S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifinin yönetim kurulu üyelerinin 1163 sayılı Kooperatifler Kanunun 62. maddesi kapsamında kamu görevlisi gibi cezalandırılacağından bahisle, yönetim kurulunun İdareden izin alınıp alınmadığını araştırmaması dikkate alındığında, görevi ihmal fiilini işlemiş olduğu, Başsavcılıklarının da uygun görmesi halinde TCK fiillerine uyan maddesi kapsamında işlem yapılması gerektiği kanaatine varılmıştır.
KAMU ZARARI BULUNMAKTADIR
6306 sayılı Kanuna istinaden aldığı kat karşılığı yapım işini protokol ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi olmayan S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifine devir eden ve Belediye iştiraki olan İZBETON A.Ş.’nin kamu zararına neden olduğu tespit edilmiştir.
KOOPERATİFLE İLGİLİ CEZAİ İŞLEM UYGULANMALI
S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifinin yönetim kurulu üyelerinin 1163 sayılı Kooperatifler Kanunun 62. maddesi kapsamında kamu görevlisi gibi cezalandırılacağından bahisle, yönetim kurulunun İdareden izin alınıp alınmadığını araştırmaması dikkate alındığında, görevi ihmal fiilini işlemiş olduğu, Başsavcılıklarının da uygun görmesi halinde TCK fiillerine uyan maddesi kapsamında işlem yapılması gerekmektedir.
S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifinin İZBETON A.Ş. ile İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifinin yönetim kurulunca 07.01.2022 tarihinde imza altına alınan protokolün imzalandığı tarihte bahse konu kooperatifin yönetim kurulunun genel kuruldan yetki almadan protokolü imzaladığı, protokolün yürürlük tarihinin imzalandığı tarih olduğunun hüküm altına alındığı beraber değerlendirildiğinde; dönemin yönetim kurulunun görevini kötüye kullandığı, Başsavcılıklarının da uygun görmesi halinde TCK fiillerine uyan maddesi kapsamında cezai işlemde bulunulması gerekmektedir.