Diren ÇELİK/EGEDESONSÖZ- Ekonomik kriz toplumum tüm kesimlerini etkiliyor. Sıkıntı içerisinde olan vatandaşlar bazı ihtiyaçlarını almayı ötelerken yıpranan eşyalarını onarma yolunu tercih ediyor.
Ekonomik kriz sebebiyle vatandaşlar yeni bir ayakkabı satın almaktansa ayakkabıcılarda yenileme yapmayı tercih etmeye başladı. Hatta bu furyaya sosyete kesimi de dahil olmaya başladı.
Alsancak Cumhuriyet Bulvarı’nda ayakkabıyı tam anlamıyla yenileme sürecine alan ve “Lostra” adı verilen ayakkabı tamircisi dükkânı bulunuyor. Tamer Gençer, uzun yıllar turizmle uğraşan, tesadüf eseri ayakkabı tamirciliğine başlayan ve 20 yıldır bu mesleği icra eden bir Lostra esnafı. Yalnızca İzmir’de değil Türkiye’nin her köşesinde tanınan Gençer, aynı zamanda bir şair…
Dükkan sahibi olan Gençer eşi ve kızı ile birlikte çalışıyor. Kapısını çalıp kendisiyle sohbet ediyoruz. Sıradan bir iş yapmadıklarını ve yaptığı işle ilgili oldukça ünlü olduklarını belirten Gençer, aynı zamanda sosyal medyayı da aktif kullanarak müşterilerine burada çalışmalarını gösteriyor.
15 BİN LİRALIK AYAKABIYI GETİREN VAR
Sözü Gençer’e bırakalım: “Eskiden dükkanı 250 liraya açıyorduk. 15 bin liralık ayakkabıyı getiren müşteriler var. İllaki bu ayakkabıyı birine götürüp yaptıracak. Mesleğimizin kategorisi de yok. Bu işte ne kadar ünlüysen talepler de üst segment oluyor. Daha fazla aranılan oluyorsun. Benim bir ayakkabım var deyip arayan çok oldu. Hepimiz canla başla parayı kazanmak için çalışıyoruz. Ay başında ödemem gereken kirayı bugün ödüyorum. En azından bu kadar bilinir bir esnaf olup ‘bari sen şikayet etme’ diyebilirsin. İnsanlara ücret fazla gelince ayakkabıları burada bırakıp gidiyor”
“MALZEME FİYATI 5 KAT ARTTI”
Bu dönemde işlerinin arttığını ancak hesabını iyi yapamayan esnafın da kepenk kapatabileceğini ifade eden Gençer, “ Mesela bir ayakkabının tabanı değişecek. Alman gereken 1’e 5’tir. 20 liraya alır 100 liraya verirsin. İçinde saat ücreti, ustalık kriteri vardır. O 100 lira şimdilerde 1000 lira oldu ancak biz 1000 lirayı almıyoruz. Aldığımız malzeme, yapıştırıcıların fiyatı 5 kat arttı. Ham maddemiz petrol ve menşei ürünler olduğu için petrole nasıl zam gelirse otomatik olarak malzemelerin fiyatı artıyor ama müşterine bu zamlarını yansıtamıyorsun. Ayakkabı tamirciliği en rezil mesleklerden biri… Herkes ayakkabı giyiyor. En giyilebilecek ithal bir markanın tabanını yapabilecek tek ayakkabıcı var o da benim. Sabahtan beri 3 kişi geliyor, 2’si dönüyorsa fiyatta pazarlık yapıyor. Burası orta sınıfa göre değil malının kıymetini bilenlere göre” dedi.
“YENİSİNİ ALAMADIKLARI İÇİN TAMİRE GELİYOR”
Türkiye’nin birçok noktasından tamir için kargoyla ayakkabı geldiğini anlatan Gençer, “Kimisi gerçekten işini yaptırmak istiyor. Nike, Adidas gibi bilindik pek çok markalarda tamir talebi çok fazla. Artık en kötü marka ayakkabı 1,500 ile 3,000 TL civarı oldu. Yenisini alamadıkları için ellerindekini tamire getiriyorlar. Ayakkabı geldiği zaman ben bunu 500 liraya sorunsuz çözüyorum. Meslektaşlarımın da işleri açıldı ama aramızda fiyat farkı var. Onun yerine de üzülüyoruz. Kendi derdimize yanmak yerine… Dükkanı açıp içeri girdiğinde her saat başı 50 lira kazanmak zorundasın. Kira, vergi stopajı, damga pulu, elektrik, su gibi giderleri verdiğin sırada karşılığını da almak zorundasın” şeklinde konuştu.
MÜŞTERİ MUTLU AYRILIRKEN BİZ MUTSUZ OLUYORUZ
Tamir ücretlerini yüzde 30 artırdıklarını ancak giderlerdeki artışın yüzde 110’a yükselmesi sebebiyle ezildiklerini ifade eden Gençer şunları söyledi:
“Malzeme aldığımızda 1 ay içinde ayda birkaç defa zam yapıldığını görüyoruz. Yaptığımız işlere zam yapmazsak çok fazla içeri gireriz, peşin almak bile bizi kurtarmaz. Eskiden yapıştırıcıları teneke ile alabilirken şimdilerde bize kolaylık olsun diye küçük su şişeleriyle satın alıyoruz. Eskiden teneke ile alabilme lüksümüz vardı, şimdi yok. Boya bakım yaptığımız için malzemeden de kısma şansımız yok. Kalitemizden ödün vermemek adına zam yapmak zorunda kalıyoruz. 1,5 sene önce ayakkabı yenileme işlemini 80 liraya yaparken artık 200 liraya yükseldi. Dolar, benzin gibi her şeye gelen zamların ardından 150 liradan 200 liraya yeni çıkardık. Bir sürü iş geliyor, insanlar buradan mutlu ayrılırken biz mutsuz oluyoruz. Kazancımız düştü. 15 bin lira olan ayakkabı bana tamire geldi ve riskli olduğu için sadece 50 lira fark alıp 250 liraya yaptım. İstediğimiz fiyatı koyma şansımız yok. Karşılığı daha fazla olmalı. En azından kira ayın 20’sine sarkmamalı. İnsanlar artık geriye dönüp markalı, eski ayakkabılarını çıkarıp getiriyorlar. Bu yönde bir artış var. İnsanlara zamlanan malzeme fiyatının farkını yansıtamıyoruz. Uzun yıllardır müşterimiz olanlar var ve zammı bırakın indirim dahi yapıyoruz. Küçük esnafı art niyetli kullanan insan da çok fazla var”