Muhittin AKBEL / EGEDESONSÖZ – Yarın başlayacak Ramazan Bayramı öncesi çalışanlar, üç gün izin yapacak. Ancak bayram tatilinin ikinci ve üçüncü günlerinin hafta sonu tatiline gelmesi nedeniyle çalışanların, yasadaki hüküm gereği 24 ve 25 Nisan günlerinde de izin yapma haklarının olduğu, hatta bayramın üçüncü gününün 23 Nisan’a rastlaması sonucu 26 Nisan’ın da tatil kapsamına alınması gerektiği öne sürüldü. İzmirli Avukat Yücel Öztürk, Anayasa’nın 56. Maddesini hatırlatarak, bu maddenin ilgili hükmü gereği, yıllık ücretli izin günlerinin hesabında, izin süresine rastlayan bayram, hafta tatili ve genel tatil günlerinin izin süresinden sayılamayacağını, dolayısıyla tatilin iki gün uzaması gerektiğini söyledi.
ÖZTÜRK, SOSYAL GÜVENLİĞİN ÖNEMİNE VURGU YAPTI
Orta sınıfın hak arama mücadelesi sonunda insan hakları, çalışan hakları (ücretli izin, istirahat, hastalık izinleri, çalışma saatlerinin kısaltılması) gibi kavramların önem kazandığını hatırlatan Avukat Yücel Öztürk, 1. Dünya Savaşı sonrasında 1,5 milyon işçinin ücretli izin hakkına kavuştuğunu ifade etti. İşçilerin ücretli izin hakkına kavuşmasıyla kitle turizminin gelişmesi açısından önemli bir adım atıldığına vurgu yapan Öztürk, “İngiltere’de işçilerin ücretli izinlerini değerlendirmede onlara yardımcı olmak amacıyla kurulan “The Worker’s Travel Association” adlı birlik, 1937 yılında işçilerin tatil amaçlı seyahatleri için 24 bin adet rezervasyon yaptırmıştır. Modern toplumun temel öğelerinden biri de sosyal güvenlik kavramıdır. Sosyal güvenliğin esas amacı, çalışma gücünü veya beden ve ruh sağlığını sürdürmek için gelir kaynaklarını sürekli ya da geçici bir biçimde kaybedenlere toplum olarak yardım etmek yoluyla onları gereksinmelerinin tutsaklığından kurtarmaktır” dedi. Bu doğrultuda Anayasa’nın 50 maddesine göre, “Çalışma şartları ve Dinlenme Hakkı” başlıklı maddede, “Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir” hükmü olduğunu anlatan Av. Yücel Öztürk, şu değerlendirmelerde bulundu:
RAMAZAN BAYRAMI TATİLİNİN İKİ GÜNÜ HAFTA SONUNA RASTLIYOR
“İş Kanunu’nun 56. Maddesi, ‘Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında, izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri, izin süresinden sayılmaz, diyor. Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nin Yıllık Ücretli İznin Uygulanması başlıklı 6. Madde ile ‘Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında, izin süresine rastlayan bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri, izin süresinden sayılmaz, hükmünü getirmiştir. Çalışma gün ve saatleri ile ilgili olarak halen cumartesi ve pazar günlerinin hafta tatili olarak kabul edilen uygulama ile ülkemizde haftalık 45 saat olarak kabul edilen çalışma saati, birçok AB ülkesinde 40 ve 35 saattir. Bu hükümler ve tarihsel süreç değerlendirildiğinde “tatil” kavramının ve dinlenme hakkının engellenemez bir insani hak olduğu açıkça görülmektedir. Genel kabul gören ilkelere göre, tatil hakkı “Hafta tatili, dini bayramlar, milli bayramlar ve yıllık izin hakkı olarak ortaya çıkmaktadır. Buna göre 2023 yılı için 01 Ocak 2023 – 31 Aralık 2023 tarihleri arasını incelediğimizde cumartesi ve pazar tatil toplamı 103 gün olup, dini ve milli bayramlar 16 gündür. Yani bir çalışanın yıllık izin gün hakkı haricinde 119 gün tatil hakkı bulunmaktadır. Yukarıda yer alan İş Kanunu ve İzin Yönetmeliğinde yer aldığı üzere çalışanların yıllık izni hesaplanırken ya da kullandırılırken “Hafta sonu tatilleri ile dini ve milli bayram günleri hesaplamaya dahil edilmez. Bu durumda, 21 Nisan’da başlayan üç günlük Ramazan Bayramı tatili, cumartesi ve pazar günlerini de kapsamaktadır. Hatta bayramın üçüncü gün tatili, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’na rastlıyor. Dolayısıyla, söz konusu yasa ve yönetmeliklere göre, bayram tatilinin pazartesi, salı ve çarşamba günlerini de içine alacak şekilde uzatılması gerekir.”
İKİNCİ YÜZYILIN İKTİSAT KONGRESİ SONUÇ BİLDİRGESİNDEKİ O MADDEYİ HATIRLATTI
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin düzenlediği “İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi”nin sonuç bildirgesinde yer alan çalışma süresiyle ilgili maddeyi de hatırlatan Yücel Öztürk, sözlerini şöyle sürdürdü:
“21 Mart’ta yayımlanan sonuç bildirgesinde, ‘Tüm çalışanlar, maddi ve manevili varlığını geliştirme, insan onuruna yaraşır bir yaşam sürme, yetenek ve tecrübelerine uygun bir görevde çalışma, çalışma saatleri içinde ve dışında kendi kabiliyetlerini geliştirme, kültürel, sportif ve bilimsel faaliyetlere katılma hak ve özgürlüğüne sahiptir. Bu haklar, hiçbir ekonomik gerekçeyle tartışmaya açılamaz. Genel olarak haftalık çalışma süresi, ücret kaybı olmadan 35 saati aşmayacaktır. Ancak ağır ve tehlikeli iş ise bu süre, haftada 25 saat olarak sınırlandırılacaktır. Haftada en az iki gün ücretli izin hakkı verilecektir. Yasal çalışma sürelerinin ihlal edilmemesi için gerekli denetimler eksiksiz bir şekilde hayata geçirilecek, çalışanların rızası olmaksızın genel tatillerde, hafta tatillerinde ve fazla çalışmaya mecbur bırakılmaları ve fazla çalışmanın ücretlendirilmemesi engellenecektir’ deniyor. Burada insanca yaşamanın koşullarından olan tatil hakkının, çalışma saatlerinin azaltılarak sağlanması amaçlanmıştır. Özetleyecek olursak, bu Ramazan Bayramı tatili süresi belirlenirken, hata yapılmıştır. Ramazan ve Kurban bayramlarında, 23 Nisan, 19 Mayıs, 15 Temmuz, 30 Ağustos, 29 Ekim, yılbaşı gibi bayram ve özel günler tatil olduğundan, o tatil günleri hafta sonuna denk geliyorsa, mutlaka tatil süresinin kayıp gün kadar uzatılması gerekmektedir. Bu sorunun çözümü, İngiltere gibi pek çok ülkede uygulanan yasal tatil hakkının, hafta sonu tatili ile çakışması halinde hafta sonu sonrasında çakışan gün sayısı kadar günün yasal tatil hakkı olarak kullandırılmak üzere tatil günü ilan edilmesi ve bu hususta yasal düzenleme yapılması gerekmektedir.”