Muhittin AKBEL / EGEDESONSÖZ – 6 Şubat’ta Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesi merkez üssü olan 7,7’lik deprem ve ardından yaşanan 6’nın üzerindeki büyük depremler, 11 ilde büyük yıkıma yol açarken, tarımsal üretimi de bitirmişti. Tarımsal üretimin sekteye uğraması, piyasalara ve pazaryerlerine zam olarak yansıdı.
Kahramanmaraş, Adana, Adıyaman, Gaziantep, Hatay, Kilis, Osmaniye, Şanlıurfa, Diyarbakır, Elazığ ve Malatya illerindeki üretimle, o bölgenin yanı sıra Doğu Anadolu ve İç Anadolu Bölgesi’nin önemli bir kısmının beslendiğini belirten İzmir Pazarcılar Odası Başkanı Hamdin Erişen, “Orada üretim durunca, Antalya, elindeki ürünleri o bölgelerle de paylaşmak zorunda kaldı. Sonuçta İzmir’e gelen ürün miktarı azalınca, fiyatlar beklentilerin üzerinde arttı” dedi.
ANTALYA, YETİŞTİRDİĞİ ÜRÜNÜ PAYLAŞMAK ZORUNDA KALDI
Deprem bölgesinin ciddi bir üretim bölgesi olduğunun altını çizen Başkan Erişen, “Belirsiz bir süre oradan mal çıkmayacak” dedi ve şu değerlendirmelerde bulundu:
“Geçtiğimiz aylarda fiyatların yüksekliğini konuşurken, bunlar iyi günlerimiz, daha da artacak, demiştim. Gerekçeleri de üretimin azalması, girdi maliyetlerinin artması nedeniyle çiftçinin üretimi bırakmasını göstermiştim. Bunların üstüne bir de çok büyük deprem felaketi yaşadık. Şu an itibariyle deprem bölgesindeki illerimizde üretim, yok denecek kadar az. Deprem bölgesinin ürettiği mal, bizim bölgemize gelmiyordu ama ve bulunduğu alandaki illerle Doğu Anadolu’yu, İç Anadolu’nun bir kısmını besliyordu. Orada deprem nedeniyle üretim sekteye uğradığı için, üretim sıfır noktasına düştüğü için, haliyle Antalya, deprem bölgesine ve o bölgenin beslediği yerlere ürün göndermek durumunda kaldı. Dolayısıyla İzmir’e gelen mal miktarı azaldı ve bu azalış, beraberinde zamları da getirdi.”
PAZARIN AĞASI, KİLOSU 20 LİRAYA YÜKSELEN KURU SOĞAN
Deprem sonrası fiyatı en çok artan ürün olarak karşımıza kuru soğan çıkıyor. Geçen ay 7,5 ila 10 lira arasında satılan bir kilo kuru soğan, artık 20 liralık etiket taşıyor. Bazı pazarcı esnafı, iki kilo kuru soğana 35 liralık etiket koyarak kilo başına 2,5 liralık indirime giderken, Oda Başkanı Hamdin Erişen, mutfakların demirbaşı olan bu ürünle ilgili şu açıklamalarda bulundu:
“Kuru soğan, üreticilerimizin az ekiminden dolayı zaten, olması gereken fiyatın üstünde piyasaya sürülüyordu. Kuru soğan depolanan bir ürün. Tüccar, deposundaki kuru soğanı piyasaya az az sürüyor ve fiyatı yüksek tutuyor. Bu iki unsur bir araya gelince, soğanın kuru soğanın kilosu 20 lira oldu. Kuru soğanın kilosu geçtiğimiz ay 7,5 lira ile 10 lira arasındaydı. Kuru soğanda yeni sezon Temmuz ayında başlayacak. O tarihe kadar 20 lirada inşallah kalır. Ama yerinde durma ihtimali de zayıf. Kuru soğanın sezon başlamadan 25 lira olacağını şimdiden tahmin etmek hiç de zor olmaz. İthalat sopasını gösteriyorlar. İthal edilen soğanlar, ülkemize gelinceye kadar filizlenmişti. Haliyle o mallara itibar eden olmadı.”
DOMATES 32 LİRALIK ETİKET TAŞIYOR
Antalya’da Ocak ayı sonlarında yaşanan sel felaketinin, o bölgedeki seralarda yapılan üretime büyük darbe vurduğunu hatırlatan Başkan Erişen, kilosu 32 liraya kadar çıkan domatesle ilgili olarak da şunları söyledi:
“Domatesin Antalya Hal’den çıkış fiyatı, 22 liradan başlıyor, 26 liraya kadar çıkıyor. İzmir Hali’nde de aynı fiyata satılıyor. Pazarcı esnafımız 2-3 lira üstüne koyup satıyor ama satamıyor, insanlar almıyor, alamıyor. Esnafımız tezgaha koyacağı ürünü eskisi onlarca kasa değil, satabileceği kadar 3-5 kasa alıyor. Pazarlarda eski kalabalıklar yok artık. Türkiye’de sebze ve meyvenin, dahası hiçbir şeyin artık ucuzlayacağına inancım kalmadı. Bugün 25 liraya, 30 liraya domates yemek zorunda kalıyorsak, bunun suçlusu pazarcı esnafı değil.”
PAHALILIKTA ÖNE ÇIKAN ÜRÜNLERİN FİYATLARI
Pazaryerlerinde pahalılıkta öne çıkan ürünlerin başında, kilosu 20 lira olan kuru soğan geliyor. Patatesin kilosu 15 lira. Dolmalık biber 35 liradan satılırken, Domates 25 lira ile 32 lira arasında değişiyor. Kabak 20, biber 35, salatalık 20 liradan satılıyor. Ege’ye özgü bir ürün olan şevketi bostanın kilosu ise 80 lira oldu.