Akdeniz fokları için Türkiye kıyılarında 25 Önemli Doğa Alanı (ÖDA) bulunuyor. Foklar bu alanlarda ürüyor, besleniyor ve barınıyor. Başka bir deyişle, Türkiye kıyılarında topu topu 100 kadar kaldığı düşünülen foklar için bu 25 alan yaşamsal önemde.
Sualtı Araştırmaları Derneği-Akdeniz Foku Araştırma Grubu’nun (SAD-AFAG) başrolü oynadığı koruma çalışmalarında 18 alan kurtarıldı (yüzde 72), iki alandaki tahribat durdurulamadı (yüzde 8), durumu netleşmeyen ve halen izlenen beş alan (yüzde 20) bulunuyor.
Yöntem aslında basit: Önce bilgi, sonra sorunların tespiti, ardından diyalog, ikna ve işbirliği... SAD-AFAG Yönetim Kurulu Başkanı Cem Orkun Kıraç’ın verdiği bilgilere göre koruma çalışmalarında şu yol izlendi:
*Geçmişte elde edilen tüm üniversite ve STK’ların çalışmaları toplanarak analiz edildi.
*Foklar için önemli alanlarda tek tek 10 ayrı başlıkta risk analizi yapılarak tehditler belirlendi.
*Alanların her birine kod verildi, dosya açıldı ve gelişmeler yakından takip edildi.
*İlgili resmi kurumlarla, bakanlıklarla, valiliklerle, kaymakamlıklarla ve belediyelerle yakın temas kuruldu. Her alan için eldeki veriler resmi yazıyla iletildi. Sorun, raporlar şeklinde aktarıldı.
* Yereldeki STK ve doğa korumacılarla tanışılarak sıkı işbirliği yapıldı. STK’lara yönelik bu habitat tahribatı ve doğa bozulmaları hakkında detaylı bilgi verildi.
*Bakanlıklar ve mülki idari amirleriyle sık görüşmeler ve toplantılar yapıldı. Sorun bire bir ve yüz yüze anlatıldı.
*Resmi yazışmalarda hem teknik, hem mevzuat hem de taraf olduğumuz uluslararası sözleşmeler dayanak gösterildi.
*Yerel halk bilgilendirildi ve işbirliği sağlandı.
*Cevabı gelmeyen veya sonuç alınamayan durumlarda resmi yazışmalar tekrar edildi. Gerektiğinde tekrar üst veya orta düzey yöneticiler ya da uzmanlar seviyesinde görüşmeler yapıldı.
Yalnızlığa mahkûm ettiğimiz foklar
Akdenizfoku bugün dünyada sadece dört ülkede; Yunanistan, Türkiye, Moritanya ve Portekiz’in Madeira Adaları’nda yaşıyor. Moritanya sahillerindeki akdenizfokları gerçek bir fok kolonisi özelliği göstererek birlikte yaşarken, Akdeniz nüfusu insan baskısı nedeniyle çoğunlukla tek dolaşıyor ve yalnız yaşıyor. Fokun Akdeniz nüfusu sadece Türkiye ve Yunanistan’da bulunuyor.
Kurtarılan alanlar
Çanakkale (Kurtarılan kıyı uzunluğu 14 km): Karaburun, Söğütlü Yalı, Fırıncık, Klarya Yalısı
İzmir (Kurtarılan kıyı uzunluğu 4 km): Sasko, Haseki, Orak Adası
Aydın (Kurtarılan kıyı uzunluğu 1 km): Botanik Park
Muğla (Kurtarılan kıyı uzunluğu 10 km): Asardibi, Kuz Bükü, Söğüt Limanı, Dalyan kumsalı
Mersin (Kurtarılan kıyı uzunluğu 11 km): Yeşilovacık Liman, Aydıncık Soğuksu, Sarı Yalak-Çakıllı Dönme, Aydıncık kumsalı, Boncuklu Ada
Tüm akdenizfoku mağaraları (Onlarca kilometre bakir kıyı şeridi)