Aslında bu sorunun orijinali böyle değil…
Ama bu saatten sonra Ege’de Sonsöz’ün muzır neşriyattan ceza almasını istemediğimden böyle değiştirdim soruyu…
***
Koronalı günlerden geçerken herkesin kafasındaki soru ekonomi…
Emekliler, memurlar, işçiler, sermaye, yardıma muhtaç insanlar, işsizler, esnaf… Kısaca toplumun her kesimi, “Bugünleri nasıl atlatacağız?” hesabında... Bu çerçevede Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak her gün alınan çeşitli kararları hayata geçiriyor…
Bayram ikramiyelerinin erken ödenmesi…
Evden maaş kolaylığı…
Kısa çalışma ödeneğinin devreye alınması…
Vergi, KDV vs… ödemelerinin, banka borçlarının ertelenmesi...
Yardıma muhtaç 2 milyon kişiye 1000’er lira yardım…
Ticaret erbabına ve esnafa 6 ay ödemesiz krediler…
***
Muhalefet partilerinin herkese nakdi yardım isteği henüz kabul görmüş değil. Dünyayı kasıp kavuran korona salgınında diğer ülkeler vatandaşına ne yapıyor? Birkaç çarpıcı örnek…
Avrupa'nın en büyük ekonomisi Almanya geçen hafta 750 milyar euro değerinde bir kurtarma paketini kabul etti. Paket ile küçük firmalar , sanatçı ve bakıcılar gibi serbest çalışanlar korunuyor. Bu meslek gruplarına mensup kişiler 15 bin euroya kadar doğrudan yardım alabiliyor. IMF verilerine göre Almanya’nın açıkladığı paket, ülkenin Gayri Safi Yurtiçi Hasılası (GSYİH) nın yüzde 28.4‘ü büyüklüğünde…
Fransa'da hükümet, toplam 345 milyar euro değerinde bir koronavirüsle mücadele paketi açıkladı. 300 milyar euroya kadar şirket kredisi vereceklerini duyuran Fransa, bunun yanı sıra 45 milyar euro da likidite desteğine ayırdı... Ayrıca Fransa'da da serbest çalışanlara doğrudan destek önlemleri alındı. Paket Gayri Safi Yurtiçi Hasılası (GSYİH) nın %14.2 si. Koronavirüsün en çok yıprattığı İtalya'da hükümet toplam 25 milyar euro değerinde bir önlemler paketi açıkladı…
Vaka sayısı sıralamasında açık ara birinci sıraya yerleşen Amerika Birleşik Devletleri salgının ekonomik ve toplumsal yıkımını yaklaşık 2 trilyon dolar değerindeki yardım paketiyle sınırlandırmayı umuyor. Paket kapsamında her ABD vatandaşına kişi başı bin 200 dolarlık çek, küçük ölçekli işletmelere hızlı yardım ve holdinglere milyar dolarlık krediler verilmesi öngörülüyor… Ayrıca 100 milyar dolardan fazla bir yardım sağlık sistemi ve hastanelere, bir diğer 100 milyar dolardan fazla bir dilim de eyalet, kent ve belediyelere aktarılacak. Amerika’da paket Gayri Safi Yurtiçi Hasılası (GSYİH) nın %10.6.
Koronavirüsün ilk kez görüldüğü Çin virüsle mücadele amacıyla yapılacak mali yardıma yaklaşık 183 milyar dolar ayırdı. Bu paket kapsamında salgın önleme ve kontrollü harcamaların artırılması, tıbbi malzeme üretiminin kapsamının genişletilmesi, işsizlik sigortasının ödenmesine ivme kazandırılması ve vergi indirimleri öngörülüyor…
Rusya'da alınan en önemli önlemlerin başında sağlık çalışanlarının maaşlarına zam yapılması geliyor. Diğer yandan ülkede karantinadaki kişiler hastalık izni uygulamasından faydalanabilirken, federal bütçe üzerinden de işsizlik maaşlarını ödeyen yerel yönetimlere destek sağlanıyor…
İngiltere şu ana kadar toplam 81 milyar dolar değerinde ekonomik yardım paketi açıkladı... Şirketlerin ve çalışanların korunmasını amaçlayan paket, ülkenin GSYİH'inin yüzde 14.1'üne tekabül ediyor. Paket kapsamında kuaför ve temizlik gibi alanlarda çalışan yaklaşık 3,8 milyon serbest çalışan yardımlardan yararlanabilecek…
AB'nin en yoksul ülkesi olan Bulgaristan, destek amacıyla 2,36 milyar dolar ek borç alacağını açıkladı. Hükümet bu şekilde devlete bağlı Bulgaristan Kalkınma Bankası üzerinden zor durumdaki şirketlere destek olurken, çalışanların ücretsiz izin almasına da olanak sağlayacak…
İsrail, ekonomiyi ayakta tutmak için yaklaşık 22 milyar dolar ayırdı. Bu kapsamda ücretsiz izin, işsizlik maaşları ve özel sektörün desteklenmesi ön planda…
Hindistan’da 22,5 milyar dolarlık yardım paketi açıkladı. Paket kapsamında 800 milyon yoksul haneye gıda ve doğrudan nakit desteği yapılacak. Paketten yevmiye ile çalışanlar ve küçük işletme sahipleri de yararlanacak…
***
Tekrar dönüyoruz bize… Türkiye’de açıklanan ekonomi destek paketi Gayri Safi Yurtiçi Hasılası (GSYİH) nın yaklaşık % 2 sini oluşturuyor. Dünya devletleriyle arada uçurumlar var. Salgından en çok etkilenen kepenklerini kapatan küçük esnaf olacak. Kuaförler başta olmak üzere. Bu kesim için kredi olanakları yaratıldı. Ancak kredi almak çok zor… Bir arkadaşım, adı önemli değil bir Devlet Bankası’na gitmiş… 25 bin lira 6 ay ödemesiz kredi istemiş… Cevap, “Oda’ya kaydınız olması lazım”. Arkadaşım, “Tamam olayım” deyince de “Siz ticari işletme olarak görünüyorsunuz, bu kredilerden alamazsınız. Çalıştığınız bankaya ticari kredi için başvurun” tavsiyesi ile karşılaşmış. Bizimki bu sefer hesabının olduğu bankaya gidip kredi talebinde bulunmuş. Üç gün sonra telefonuna ret cevabı gelmiş mesaj olarak…
“Değerli müşterimiz yapmış olduğunuz kredi başvurusuna şu anda olumlu yanıt veremiyoruz. Genel olarak başvurunun olumlu değerlendirilmesi için önemli etkenlerin başında kredi kartlarının düzenli ödenmesi başta olmak üzere birçok faktör mevcuttur. Daha fazla bilgi almak için şubenize başvurabilirsiniz…”
Bankalar Birliği’nce kredi taleplerinde “geçmişe bakılmayacak” şeklinde bir yazının bankalara gönderildiği çok yazıldı. Bunu bilerek ve de mesajın gereği arkadaş ertesi gün şubenin yolunu tutmuş. Görevli müşteri ilişkileri yetkilisi neden kredi veremeyeceklerini açıklarken ağzındaki baklayı da kaçırmış:
“Bu kredilerin geri ödenemeyeceğini tahmin ediyoruz. O nedenle ince eleyip sık dokuyoruz…”
Arkadaşımız bu kez geri ödeme garantisi çerçevesinde oturduğu evin tapusunu getirebileceğini söyleyince cevap, “Öyle bir kredi kalemi yok... Ancak evi satabilir parasını kullanabilirsiniz” olmuş…
Oturduğu evi satsa sokakta mı yaşayacak bu arkadaş? “Siz bizimle ….. mı geçiyorsunuz?” diyerek çıkmış bankadan…
Hadi karşılıksız nakdi yardım yapamıyoruz, bari kredi verirken zorluk yaşatmasak bu insanlara…
Çok mu zor?